Елдің әлеуметтік-экономикалық дамуының жалпы деңгейімен, азаматтық қоғамның дамуымен, жергілікті халықтың өміріне тікелей әсер ететін басқа да жағдайлармен байланысты көп кезеңді және серпінді құбылыс мемлекетімізде жергілікті өзін-өзі басқарудың қалыптасуы екені белгілі. Осы орайда қалыптасқан бюджеттің төртінші деңгейі – аудандық маңызы бар қала, ауыл, кент, ауылдық округ бюджеттері. 2018 жылдың қаңтар айынан бастап жүзеге асып жатқан өңірдегі 65 ауылдық округ бюджетінің жылдық жоспары 1 млрд теңгеден асады. Оны мына салықтық және салықтық емес түсім түрлері құрайды:
– төлем көзінен салық салынбайтын табыстардан ұсталатын жеке табыс салығы;
– жеке тұлғаның мүлік салығы;
– жеке және заңды тұлғалардың елді мекендеріндегі жер салығы,
– жеке және заңды тұлғалардың көлік салығы,
– сыртқы (көрнекі) жарнаманы орналастыру үшін өтем,
– әкімдер белгілеген айыппұлдар,
– жеке және заңды тұлғалардың ерікті жарналары,
– коммуналдық меншіктен түскен табыс,
– коммуналдық меншіктегі мүлікті жалға беруден түсетін кірістер,
– коммуналдық мемлекеттік кәсіпорындардың таза кірісінің бір бөлігі;
– коммуналдық меншіктегі заңды тұлғаларға қатысу үлесі бойынша кірістер;
– өзге де салықтық емес түсімдер.
Бюджет кірісіне 9 айда 836,2 млн теңгенің түсімі түсті. Ауыл әкіміне жүктелген міндеттердің бірі – ауылдық округтердің дамуына мүмкіндік беретін әрбір салық төлеушіден қолданыстағы заңнамаларға сәйкес, уақытылы салығын талап етіп, бюджетке түсіру. Бұл өз кезегінде ауыл бюджетіне де, аудан бюджетіне де көмегін тигізері сөзсіз.
Сонымен бірге, аудандық маңызы бар қала, кент, ауыл, ауылдық округтердің әкімдері әкімшілік құқық бұзушылық туралы істерді қарау және әкімшілік айыппұл салу бойынша Әкімшілік құқық бұзушылық туралы кодекстің 17-бабымен жұмыс жасай алады. Бұл да – қосымша кіріс көзі. Елде әрбір азамат тиісті салықты төлеп, төлем жасауға міндетті. Олай болса, ауылдағы салық төлеушілер көлеңкеде қалмай, жыл сайын тиісті салығын төлеп тұрса, бюджетке түскен кіріс сол ауылдың игілігіне жұмсалатыны анық.
2020-2022 және одан кейінгі жылдарға арналған аудандық маңызы бар қала, ауыл, кент, ауылдық округ бюджеттері осы әкімшілік-аумақтық бірліктер халқының санына қарамастан, аудандық маңызы бар қала, ауыл, кент, ауылдық округтердің аумағында жалғасады. Сондықтан, дербес бюджеттің қалыптасуына, ел дамуындағы жаңа бастамаларға өңірдегі қалған 81 ауылдық округ те үлес қосуы тиіс.
А.НҰРАСЫЛОВА,
облыстық экономика және бюджеттік жоспарлау басқармасының бөлім басшысы.
>>> Біздің Facebook, Instagram парақшаларымыз бен Telegram каналымызға жазылыңыз! <<<
