Ол көз жанарындағы мұңын жасырғысы келіп, күле сөйлегенімен, өкініші бар адам сияқты көрінді. Түйсігім алдамапты, алдымда ерте жүкті болып қалғандықтан болашаққа құрған жоспарынан бас тартқан жап-жас келіншек отыр.
– Арманым дәрігер болу еді. Сабағымды жақсы оқыдым. 9-сыныптан кейін оқуға түстім. Қалаға алғаш келуім. Бәрі таңсық көрінді. Қыздармен пәтер жалдап тұрдық. Бұрын ата-анам ешқайда шығармай, қадағалап отыратын. Мұнда келгеннен кейін өзімді еркін сезіндім. Құрбы қыздармен жиі қыдырып, сауық кештеріне бара бастадық. Сондай кештің бірінде бір курс жоғары оқитын жігіт сезімін білдірді. Екеуміз кездесе бастадық. Біршама уақыт өткеннен кейін өзімді нашар сезіндім. Ұйқым келіп, басым айнала бастады. Басында әлсіздік шығар деп мән бермедім. Бірақ бұл өзгеріс жиіледі. Содан интернетке қарап жауабын тапқандай болдым. Жігітіме жағдайды түсіндірдім, ата-анасымен сөйлесіп, ашығын айтты. Екі отбасында да ұрыс-керіс болды. Бірақ амал жоқ еді. Біз үйлендік. Оқу аяқсыз қалды. Бала дүниеге келгеннен кейін жауапкершілік арта түсті, – деді ол.
Бұл – тек бір мысал. Егер осындай тағдырлар ондап, жүздеп кездессе ше? Мәселенің алдын алу үшін не істеу керек? Әлі бала, бірақ ана атанғандардың шалыс басуына не себеп? Мәселен, өткен жылы 119 қыз ерте жүкті болған. Оның 3-нің жасы 15-ке де толмаған, 4-і түсік тастаған. Мұндай дерек аудандарда да тіркелген. Биыл тағы 81 жағдай анықталды. Ақпарат көздерінде ең жас ананың бірінші мүшелге де жетпегені айтылуда. Жасөспірімдердің түсік жасатуы бойынша еліміз алдыңғы ондыққа енген. Міне, ешкімнің көңіліне қарап, басынан сипамайтын статистика осылай дейді. Жастай жасалған жасанды түсік соңы бедеулікке соғатынын албырттықпен түсінбейді. Шалыс басып, сүрінгенін мойындағысы келмейді.
Бұл мақалада халқымыздың қыз тәрбиесіне қатысты ұстанымдарын, ғасырлар бойы бұзылмай жеткен қағидаларын, мақал-мәтелдерін мысалға келтіріп, ақыл айтудан аулақпыз. Мектеп қабырғасында жүріп жүкті болып қалған қыздардың, ең сорақысы жасанды түсік жасатып үлгергендердің ертеңгі тағдыры алаңдатпай қоймайды. Ата-ана қызының жүктілігін жасыру, «ат атандырып, сүйек сындырды» деген сөзге қалмаудың жалғыз жолы – түсік жасату деп ойлайды. Ең өкініштісі мұның қалыпты дағдыға айналып бара жатқаны.
Жасөспірімдердің, жастардың ерте жыныстық қатынасқа баруы, одан туындайтын зардаптар күрделі мәселеге айналып барады. Физиологиялық тұрғыда жетіліп үлгермей жатып, жыныстық жолмен жұғатын ауруларға шалдығып, өмірі ластануда. Нақты деректер келтіретін болсақ, 2018 жылы 15-29 жас аралығындағы 82 қыз-жігіт мерезге шалдыққан, өткен жылы 68 науқас тіркеліп, 1,2 есеге төмендеген. Мамандар бұл жұқпалы кеселдің жастар арасында кең таралуына да алаңдаулы.
Денсаулық сақтау, білім беру саласындағылар проблеманың салдарымен емес, шығу төркінімен күресу керек дейді. Екі құрылымның бірлескен шешімімен облыс көлемінде 17 отбасын жоспарлау кабинеті ашылған. Онда ерте жүктіліктің алдын алуға бағытталған шаралар мен жас отбасыларын қолдау мақсатында көптеген жұмыстар жүзеге асырылады. Сонымен қатар Жастар денсаулығы орталығы жұмысын бастады. Орталықта жасөспірімдер мен жеткіншектердің денсаулыққа қатысты сұрақтарына жауап беретін мамандар бар. Қазір оның қызметіне жүгінетіндердің саны артқан. Әсіресе, гинекологтан кеңес алатын 15-18 жас аралығындағы қыздар көбейген. Тұрмысы төмен отбасылардан шыққан, кәмелет жасына жетпеген 1135 қыз бақылауға алынып, олармен жұмыс жүргізілуде. Сондай-ақ, кәсіпкерлердің бастамасымен «Ана үйі» қоғамдық қоры құрылған. Жобаның мақсаты – жас аналардың жаңа туған сәбиінен бас тартуына жол бермеу. Алданған қыздың тағдырына араша болатын осындай қоғамдық қор еліміздің барлық өңірлерінде жұмыс істейді.
Гинеколог мамандардың айтуынша, ойнап жүріп от басқан қыздар жүкті болғанын білген бойда өсіп келе жатқан ішін жасырудың, баланы түсірудің түрлі әрекетін жасайды, дәрі-дәрмек ішеді. Ата-анасына айтуға қорқып, психологиялық күйзеліске ұшырайды. Жасанды түсікті жасырын жасауға бел буады. Осы жағдайдың алдын алу үшін отбасында, ана мен қыздың арасындағы әңгіме ашық өрбуі керек. Бірақ қазіргідей ақпараты ашық қоғамда қыздардың жыныстық сауаттылығы кемшін түсіп жатыр деп айту қаншалықты дұрыс?
Кәмелет жасына жетпей жүкті болу қыз баланың денсаулығына зиянын тигізіп қана қоймай, психологиялық тұрғыда да әлсіретеді. Бұл жағдайлар құрсақтағы нәрестенің де денсаулығына кері әсерін тигізбей қоймайды. Мінекей, ойланбай жасалған бір қадамның залалы алдымен қыздың өзіне, ата-анасына, болашақ тағдыры мен құрсақтағы нәрестенің ертеңіне осылайша ізін қалдырады.
Қыз тәрбиесіне қашанда ерекше көңіл бөлінуі тиіс. Ол – салиқалы ұрпақтың жалғастырушысы. Сол себепті, қыздың саналы, ибалы және тәрбиелі өсуіне қоғам болып атсалысқанымыз жөн.
Сара АДАЙБАЕВА,
«Сыр бойы»
>>> Біздің Facebook, Instagram парақшаларымыз бен Telegram каналымызға жазылыңыз! <<<
