Газеттің өткен сандарында алдағы он жылда сұранысқа ие болатын мамандықтар жайында жазылған болатын. Енді солардың кейбіріне талдау жасауды жөн көрдік. Яғни қай мамандық қандай қызмет атқарады деген сұрақтарға жауап беретін боламыз.
Урбанист-эколог. Экологиялық биотехнологияға негізделген жаңа қалаларды жобалаушы, құрылыс, энергетика және ластануды бақылау саласын қамтитын мамандық. Біздің ойымызша, мұндай мамандықтың иесі жеке қалдықтарды жинауды ұйымдастыруды (логистиканы қоса алғанда қайта өңдеу материалдарына арналған нарықтық жағдайларды, қауіпті қалдықтарды басқару жүйелерін), қоршаған ортаны қорғау және қалыпты тұтыну идеяларын орындауды (экологиялық сабақтар өткізу, БАҚ-пен жұмыс істеу, халықпен тұрақты қарым-қатынас жасау секілді), қаланың флорасы мен фаунасын сақтау және қалпына келтіру жұмыстарын жүзеге асырады. Сондай-ақ, бұл тұрақты қала құрылысын жобалаушы қалалармен бірдей және олардың жеке кеңістіктерін жоспарлаумен қатар, жасыл ғимаратты, альтернативті энергия көздерін пайдалануды, қоршаған ортаға өзара әрекеттесуді тереңірек бақылауды және олардың қызметінде экологиялық қауіпсіздіктің басқа да көптеген факторларын ескере отырып түзетуді жүзеге асырады. Яғни, урбанист-эколог ең соңғы экологиялық биотехнологияны, жасыл құрылыстың принциптерін пайдаланады. Мұндай мамандар қалаларды дамыту бойынша нарықта сұранысқа ие. Бүгінде жасыл қала жобасы Малайзияда, Қытайда, Біріккен Араб Әмірліктерінде, Үндістанда, Оңтүстік Кореяда және Еуропа елдерінде жобаланып, салынып жатыр. Экологиялық талаптарды арттыру үрдісін ескере отырып, бұл мамандық алдағы онжылдықта бізде де пайда болады.
Биоэтик (биоэтика саласындағы маман) – трансплантация және генетикалық үлгілеу жүргізілетін медициналық, диагностикалық және биоинженерлік орталықтарының қызметін реттейтін және этикалық негізін қамтамасыз ететін маман. Сонымен қатар биомедицина, биоинженерия, генетика, трансплантология саласындағы жаңа технологиялардың пайда болуына байланысты мораль, этикалық қағидалар, сондай-ақ, нормативтік-құқықтық қатынастар қалыптастырады. Бұл маманның мақсаты – адамзаттың өмір сүруін анықтайтын іргелі моральдық құндылықтарды қорғау болып табылады.
Өз кезегінде биоэтик келесі мәселелерді шеше алады:
Науқастардың құқықтарын (соның ішінде ВИЧ індетін жұқтырғандар, психиатриялық науқастар, балалар және басқа да құзыреті шектелген науқастар) қорғау;
Денсаулық сақтаудағы меншікті капитал; жануарлармен қарым-қатынас (биомедициналық технологияларды дамытудың экологиялық аспектілері); контрацепция және жаңа репродуктивті технологиялар (жасанды ұрықтандыру, ұрықтан кейін ұрықтандыру, жатырдың эмбрионын имплантациялау, суррогатты ана болу); адамдар мен жануарларға арналған эксперименттер жүргізу; өлімді диагностикалау критерийлерін әзірлеу; трансплантология; заманауи генетика (генодиагностика, гендік терапия және инженерлік); діңдік жасуша манипуляциясы; клондау (терапиялық және репродуктивтік). Осындай күрделі зертханалық жұмыстар жасайтындықтан кез келген алдыңғы қатарлы зертхана биоэтикамен кеңес алмай зерттеу жүргізбейді.
Мейрамгүл ДАУЫЛБАЙҚЫЗЫ.
>>> Біздің Facebook, Instagram парақшаларымыз бен Telegram каналымызға жазылыңыз! <<<
