Мұғалім мәртебесі – мемлекеттің мәртебесі. Ол – болашақ президенттің, ғарышкердің, ғалымның, мемлекетіміздің кез келген азаматының өмір жолына жолдама беретін тұлға. Әлемдегі барлық жаңашылдықтың бәрі осы білім-ғылым арқылы жүзеге асатыны белгілі. Міне, ең бастысы, ғылымның дамуына кейінгі жылдары жағдай жасала бастады. Ғылым дамыса, қоғам да дамитыны ақиқат.
ҚР Тұңғыш Президенті – Елбасы Н.Ә.Назарбаевтың бастамасымен 2019 жылдың 27 желтоқсанында Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаевтың жарлығымен тұңғыш рет мұғалім мәртебесі туралы заңның қабылдануы ұстаздар қауымын бір серпілтіп тастады. Елімізде жарты миллионнан аса ұстаздың ұсыныс-пікірі ескеріліп, қызу талқыланып, кем-кетігі де толықтырылды. Бұл заңның алғашқы жемісті тұстары да күнделікті өмірде көрініс табуда. Сонау тәуелсіздіктің бастапқы жылдарында білім ордаларында еңбек ететін ұстаздардың көбі басқа жұмысқа ауысып, базар жағалап саудаға, құрылыс саласына кетіп қалғаны есімізде. Ал өзінің мамандығына деген сүйіспеншілігін, оқушыларға деген ыстық ықыласын бірінші орынға қоятын мұғалімдер небір қиындықтарға төзіп, қазіргі күні төккен тердің тәтті жемісін татуда.
Алаш ардақтысы Мағжан Жұмабаев: «Алты Алаштың басы қосылса, төрдегі орын мұғалімдікі» деп, аса құрмет тұтқан мұраты биік мұғалім мәртебесінің заңмен бекітілгені бұл сала мамандарының қоғамдағы орнын айшықтап берді. Бүгінде айлық-жалақылары жыл сайын артып келетін білім беру саласы қызметкерлеріне артылып отырған жауапкершілік жүгі де еселенді. Қабылданған заң аясында ұстаздың құқықтары кеңейіп, өзіне тән емес жұмыстан босап, жүктемесі азайды. Әйтпесе, кезінде ұстаздардың көше жағалап, тіпті тазалық жұмыстарына жегілгенін ешкім жоққа шығара алмас. Бүгінде мерейі үстем мамандық иелерінің қоғамда лайықты орны Заңмен шегеленіп, оларға құрмет артты.
Осындай құрметтің биік үдесінен шығып келетініне отыз жылдан аса уақыт болған Айжан Жұмабекқызы Сырдария ауданындағы Иса Тоқтыбаев атындағы №35 мектеп-лицейінің бастауыш сынып мұғалімі, мектеп тренері, педагог-зерттеуші. Оның пікірінше, ұстаз мәртебесінің жоғарылауы, оларға деген қоғамның көзқарасын өзгерткен.
– Бұрын педагогтарды негізгі қызметіне тиесілі емес жұмыстарға жегіп, шамадан тыс есептер сұралып, тексерістер жүргізілетін. «Педагог мәртебесі» туралы Заң қабылданғалы кәсіптік міндеттермен байланысты жұмысқа шақырылмайтын болды. ҚР білім беру саласындағы заңнамасында көзделмеген есептілікті не ақпарат талап етпейді. Осы заңнамада көрсетілмеген тексерулер жүргізілмейді. Жалақымыз әр жыл сайын 25 процентке өсуде. Одан бөлек, сынып жетекшілікке, дәптер мен жазбаша жұмыстарды тексергеніміз үшін қосымша ақы төленеді. Ғылыми бағыт магистр дәрежесі үшін де төлем жасалады. Тәлімгерлігі үшін де беріледі. Заң қабылданбай тұрғанда еңбек демалысымыз 42 күн болатын. Ал қазір 56 күндік ақы төленеді. Денсаулығын жақсарту мақсатында санаториялық курортқа жолдама 40 процент жеңілдікпен беріледі. Шәкірттерімнің «Алтын белгі» иегері атанғаны үшін Нұр-сұлтан қаласына барып, экскурсиялап келдім. «Дипломмен – ауылға!» бағдарламасы бойынша балаларым да баспаналы болды. Педагог-зерттеуші санатын алғаным үшін лауазымдық жалақымның 40 процент мөлшерінде қосымша ақы алып отырмын. Бұрынғыдай сенбіліктерге шықпаймыз. Көше араламаймыз. Сайлаудың шақыру хаттарын таратып үй-үйге табанымызды тоздырмаймыз, – дейді білікті ұстаз.
Қай мемлекет ұстаздарына қатысты қандай саясат ұстанса, мемлекеттің беделі де соған сай қалыптасады. Сондықтан ең бастысы, Қазақ елінде мұғалімді қадірлеуге байланысты тамаша дәстүр бар. «Бір әріп үйреткенге қырық жыл сәлем бер» деген қазақтың сөзі ұстазға деген ұлы сыйластық, құрмет тұтқан қағида екені анық. Қоғамдағы ең жоғары мәртебе ұстаз қауымына тиесілі екендігі – қоғамның ғылым-білімге деген саналы көзқарасы. Ал ғылымға деген немқұрайлы көзқарас қоғамның дамуын артқа тартып, көшімізді кенжелететіні сөзсіз.
Биылғы оқу жылын тамаша жаңалықпен бастағалы отырған бастауыш сынып мұғалімдері оқушыларының «Әліппемен» қайта қауышатынына өте қуанышты. Білімнің негізгі іргесі осы бастауышта қаланатынын ескерсек, бұл да мұғалімнің мерейін асырып, асқақтататын ерекше жайт. Қаламыздағы Абылай хан атындағы №140 қазақ орта мектебінің бастауыш сынып мұғалімі, жоғары дәрежелі зерттеуші ұстаз Әбілқасымова Тамашаның осы саладағы қызметіне 40 жылдай уақыт болды. Ол бұрынғы мұғалім мен қазіргінің айырмасы өте көп екенін айтады.
– Заманауи ақпараттық технологияны жетік меңгерген ұстаздар күн сайын өзін дамытып отырады. Жаңа заңнамаға сай бұрынғы 18 сағат жүктеме, биылдан бастап 16 сағатқа ауысты. Қадірлі мамандыққа деген көзқарас жақсы жағына қарай өзгерді. Жоғары оқу орнына талпынған оқушылардың көбі педагогикалық бағытқа қарай түсуге тырысуда. Ертеде бұл мамандыққа ешкім қызықпайтын. Биыл «Әліппенің» оқу бағдарламасына енуіне қатты қуандық. Біздің «Сауат ашу» пәні бойынша оқытқан оқушыларымыз қазір 10- сыныпты аяқтауда. Араға 10 жыл салып, сүйікті пәнімізбен қауышқанымызға ризамыз. «Әліппені» бала оңай қабылдайды, тез ұғып алады. Мен үшін бала тәрбиелеу – ең үлкен бақыт. Әр баламен жұмыс істеген сайын өз еңбегімнің жемісін көремін. Ал игере алмаса, мен кінәні өзімнен іздеймін, – деп ағынан жарылды ұлағатты ұстаз.
Иә, мәртебелі мамандықтың қоғам алдындағы міндеті де, жауапкершілігі де зор. Сол үшін де олардың бедел биігі шәкірттерге берген білім деңгейімен, тәлім-тәрбиесімен сараланады. Түптеп келгенде, педагог беделі заңмен емес, қоғамның ар-ұятымен, жауапкершілігімен шегеленеді. Қасиетті Құранның өзінде де, біздің мың жылдық дәстүрімізде де ұстазды сыйлау парыз екені ерекше айтылған. Ендеше педагог мәртебесінің жоғары болуы сіз бен бізге де қатысты екенін естен шығармайық.
Айсәуле Қарапаева,
«Сыр бойы»
