Экономиканы алға сүйрейтін күш – инвестиция, қазіргідей геосаяси жағдайда оның маңызы күннен-күнге артып барады. Сондықтан инвестициялық ахуалды жақсарту жолында үздіксіз жұмыс істеу керек.
Мемлекет басшысының Қазақстан халқына арналған Жолдауынан туындайтын негізгі міндеттердің бірі – экономиканың барлық саласына отандық және шетелдік инвестиция тарту. «Дүние жүзінде инвестицияға талас өршіп тұрған кезде елге қаржы тарту үшін «дәл осы жерде және дәл қазір» қағидасы бойынша шешім қабылдау – ең қажет шара. Сондықтан Үкімет жанындағы Инвестиция штабына ауқымды құзырет берілді. Бұл қадам металды терең өңдеу, мұнай-газ-көмір химиясы, туризм, энергетика және машина жасау сияқты маңызды салалардағы жобаларды жүзеге асыру қарқынын арттыруға жол ашты. Экономикаға салынған тікелей инвестиция көлемін азайтып алмау үшін осы бағыттағы жұмысты күшейту керек. Кейбір әкімдер мен министрлер инвестор тарту ісіне жөнді атсалыспай отырғанын атап өткім келеді. Үкімет бұл шаруаны ретке келтіруге тиіс» делінген Жолдауда.
Меже мен мүмкіндік
Инвестиция тұрақты өсу қарқыны сақталған, инфрақұрылымдық проблемалары шешімін тапқан, халықаралық қоғамдастықта лайықты орны бар, инвесторларға қолайлы жағдай жасауға бейілді, қаржының қайтарымына кепілдік бере алатын, ең бастысы заң үстемдігі орнаған мемлекетке келеді. Бұл сөзімізге тәуелсіздік жылдарында елімізге құйылған миллиардтаған доллар қаржы дәлел бола алады.
Сыр өңіріне инвестиция тарту облыс басшылығының кейінгі жылдардағы жұмысының басты әрі негізгі бағытына айналды. Өткен жылы облысқа 517,5 млрд теңге инвестиция тарту индикаторы бекітілді. Осы индикатор 23,5% немесе 122 млрд теңгеге артық орындалды, оның 70,5%-ы – жеке инвестиция. Биыл 631,4 млрд теңге инвестиция тарту қажет.
Президент Жолдауында атап көрсетілгендей, әлемде инвестицияға талас өршіп тұр. Мұндайда ізденгеннің мұратқа жетері анық. Облыстың инвестициялық әлеуеті, артықшылықтары, мүмкіндіктері туралы жан-жақты сарапталған ақпараттар инвесторларға ұсынылады.
Қызылорда облысының инвестиция саласындағы басты артықшылықтары – көлік-логистикалық әлеуеті, минералдық-шикізат ресурстарының бай қоры, жоғары деңгейдегі инфрақұрылымы, агроөнеркәсіптік кешенді және жаңартылатын энергия көздерін, құрылыс индустриясы, тау-кен, химия, жеңіл және тамақ өнеркәсіптерін дамыту мүмкіндіктері.
Қызылорда – инвесторларға қолайлы аймақ
Инвесторларға қолайлы жағдай жасау, инвестициялық тартымдылықты арттыру үшін Қызылордада «Қорқыт Ата әуежайының» жаңа терминалы қолданысқа берілді. Терминалға «Болат Өтемұратов қорының» инвестициясы, инженерлік-коммуникациялық инфрақұрылымына, жол салуға, аумағын абаттандыруға, жарықтандыруға жергілікті бюджеттен қаражат бөлінді.
Жаңа нысан аз уақытта еліміздегі ең сәулетті, ұшып келушілер мен кетушілерге барлық жағдай жасалған, халықаралық талаптарға толық сай келетін әуежай деген баға алып үлгерді. Терминалдағы ішкі және халықаралық рейстерге, транзиттік жолаушыларға арналған, CIP залдары, жүкті автоматты беру жүйесі, «Duty Free» аймағы, сауда нүктелері, медпункт, кафе, ғибадат ету, жүк сақтау, ана мен бала бөлмелері жолаушыларға қалтқысыз қызмет көрсетуде.
Өңірдегі жақсы жағдайдағы жолдар үлесінің, газбен, ауызсумен қамту көрсеткішінің жылдан жылға артуы инвесторларға қолайлы жағдай туғызары сөзсіз. Қызылорда қаласындағы жаңа автовокзалдан сапарға шығатын автобус маршруттары да жолаушылар тасымалына оң ықпал етті.
«Қызылорда-Жезқазған» автожолының жаңғыртылуы, «Батыс Еуропа-Батыс Қытай» халықаралық дәлізінің Қызылорда қаласынан Ақтөбеге дейінгі аумағын төрт жолақтыға айналдыру жобасы жол-көлік инфрақұрылымындағы мәселелерді түбегейлі шешеді.
Қызылордада 60 жылдан бері жұмыс істеп тұрған, бүгінде тозығы жеткен жылу-электр орталығы жаңартылуда. Түркиялық «Aksa Energy» компаниясы 215 млрд теңгеге қуаттылығы 240 мегаваттық жаңа жылу-электр орталығының құрылысын қарқынды жүргізуде. Инвестор жылу орталығының құрылысына 127 млрд теңге инвестиция салды. Орталық алдағы уақытта ел игілігіне табысталады.
Аймақта қазақстандық күріш пен тұздың 90%-дан астамы өндіріледі. Ішкі нарықты осы өнімдермен толық қамтамасыз етеді, алыс және жақын шетелдерге белсенді түрде экспорттайды. Сондай-ақ балық шаруашылығы – басым сала. Өңірде Арал теңізі және 200-ден астам көл бар.
Мал шаруашылығы жақсы дамыған. Облыс тұрғындары атакәсіпті өркендету ісіне бейім болғандықтан, шикізат өңдейтін жобаларды іске асыруға қор жеткілікті. Елімізде де, өңірде де мал басының жыл сайын артуы тері және жүн өңдейтін кәсіпорындар желісін дамыту керектігін күн тәртібіне шығаруда. Өңірде негізінен ет бағытындағы, ірі қылшықты жүнді және қаракөл қой тұқымдары аудандастырылған.
Облыста инженерлік инфрақұрылыммен қамтамасыз етілген 6 индустриялық аймақ бар. Инвесторларға сол аймақтардан жер беріледі.
Шетелдік делегацияларды шақыру, күтіп алу, таныстыру, құжаттарды заңдастырып, рұқсат беру құжаттарын алу, бизнес-жоспарларды әзірлеу және мемлекеттік бағдарламалар шеңберінде қолдау шараларын «Kazakh Invest» ҰК» АҚ өңірлік өкілдігі, «Байқоңыр» әлеуметтік-кәсіпкерлік корпорациясы, «Қызылорда» өңірлік инвестициялық орталығы, «Қызылорда облысын дамыту орталығы» ЖШС, «Бизнеске арналған үкімет» және «Қызылорда индустриялық аймағы» ЖШС атқарады. Бұл институттар инвестициялық жобаларға, жұмыс істеп тұрған кәсіпорындарға өз құзыреті шегінде әртүрлі қолдау көрсетеді.
Күніне бір кездесу
Өңірге инвестиция тарту мақсатында өткен жылы 46 іс-шара, 200-ден аса онлайн және оффлайн кездесу өткізілген. Бұл – бір жыл ішінде 248 жұмыс күні болса, күніне бір кездесуден өткізілген деген сөз. Шет мемлекеттерге, атап айтқанда Түркия, Қытай, Татарстан, Ресей, Египет, Өзбекстан, Италия, Испанияға іссапар ұйымдастырылды. Ал Қызылордаға Чехия, Польша, Түркия, Беларусь, Корея, ЕуроОдаққа мүше мемлекеттер, АҚШ, Жапония, Вьетнам, Германия, Франция, Нидерланд, Ресей, Иордания, Қытай инвесторлары келді.
Аймақтың инвестициялық әлеуетін таныстыру, нақты компанияларды тарту мақсатында бірнеше презентациялық материал әзірленіп, Сыртқы істер министрлігі мен Қазақстанның шетелдердегі мекемелеріне жолданды.
Ауыл шаруашылығы, құрылыс индустриясы, тау-кен, химия, жеңіл және тамақ өнеркәсіптеріндегі құны 2,2 млрд АҚШ доллары болатын 60, оның ішінде, Ұлттық цифрлық инвестициялық платформа талаптарына сәйкес енгізу үшін 332,6 млн АҚШ долларының 13 инвестициялық жобасының тизері әзірленді.
Минералды-шикізат базасын сипаттайтын таныстырылымдық кітапшалар, өңірдің инвестициялық бағдарламасы түзілді. Бағдарламада инвестициялық ахуалдың ағымдағы жай-күйі, инвестициялық тартымдылықты дамыту тетіктері және нысаналы көрсеткіштер көрсетілген. Өңірге инвестиция тарту бойынша іс-қимыл жоспары жалпы облыс және қала, 7 ауданда жеке-жеке жасалған. Бұл инфрақұрылымдық және басқа да мәселелерді, жергілікті жердің проблемаларын нақты шешуге мүмкіндік береді.
Қолданыстағы инвестициялық штабқа ұқсас облыс әкімінің төрағалығымен өңірлік инвестициялық штаб құрылды. Штаб құрамында жергілікті атқарушы органның құрылымдық бөлімше басшылары, «Kazakh Invest», кәсіпкерлер палатасының, прокуратураның, салық органдарының өкілдері және басқалар бар. Өңірлік штаб отырысында инвестициялық жобалардың проблемалық мәселелерін шешу жөнінде шаралар талқыланып, қабылдануда.
Іссапарлар нәтижесі
Қазақстан Республикасы Сыртқы істер министрлігі, «Kazakh Invest» ҰК» АҚ мен Қазақстанның шетелдердегі елшіліктерінің қолдауымен өңірге шетелдік инвестиция тарту мақсатында ұйымдастырылған іссапарлар мен іс-шараларға тоқталып өтейік.
Былтыр желтоқсан айында аймақ басшысы Н.Нәлібаев бастаған облыс делегациясы Италия, Испания, Түркияға барып, бірқатар компания басшыларымен кездесу өткізді. Испанияда өңірге керамикалық, санитарлық-техникалық бұйымдар өндірісін орналастыру бойынша келіссөз жүргізілді. Оның қорытындысымен компания өкілдері қаңтар айында облысқа жұмыс сапарымен келіп, қажетті шикізат және инженерлік-инфрақұрылым жеткізуші мекеме басшыларымен кездесті. Зертханалық жұмыстар жүргізу үшін инвестор сұратқан шикізат үлгілері Испанияға жолданды.
Сонымен қатар, Мемлекет басшысының Қытай елінен әлемдік деңгейдегі озық технологияларды тарту тапсырмасына сәйкес ақпан айында облыс әкімі Н.Нәлібаев бастаған облыс делегациясы Қытайға барды. Іссапар кезінде Шэньси (Сиань), Нинься-Хуэй (Иньчуан), Сычуань (Чэнду) өңірлерінде және Бейжіңде кездесулер өтті. Облыстың инвестициялық әлеуеті, минералды-шикізаттық базасы, әлеуметтік-экономикалық даму барысы, инженерлік инфрақұрылым деңгейі және инвесторларға көрсетілетін мемлекеттік қолдау шаралары кеңінен таныстырылды. Сондай-ақ ауыл шаруашылығы, кұрылыс, тау-кен, жеңіл, химия өнеркәсіптері салаларындағы құны 2,2 млрд АҚШ долларын құрайтын 60 инвестициялық жобаның тизерлері табысталды.
Бұған қоса, мұнай-газ, тау-кен өнеркәсібі, ауыл шаруашылығы, құрылыс, энергетика салаларында 30-ға жуық инвестормен келіссөз жүргізілді.
Нинься-Хуэй және Сычуань провинцияларында 100-ге жуық қытайлық компанияның қатысуымен ынтымақтастық орнату туралы бизнес-форумдар өткізілді. Іс-шараларда облыстағы инвестиция қажет ететін жобалар таныстырылып, G2B, В2В кездесулер ұйымдастырылды.
Қытайға жасалған іссапар нәтижесінде ауыл шаруашылығы және құрылыс салаларына озық технологияларды енгізу бойынша жалпы құны 10,8 млрд теңге болатын
9 келісім-шартқа қол қойылды.
Атап өту қажет, 2022 жылдан бері облыс Үкімет бекіткен инвестиция жоспарын артығымен орындап келеді. 2021 жылы өңірге 308,9 млрд теңге инвестиция тартылса, 2024 жылы инфрақұрылымдық және инвестициялық жобалар есебінен ол 639,5 млрд теңгеге жетті, көрсеткіш 2 есеге артқан (207%).
Алдағы уақытта шетелдік инвесторлармен бірлескен жобалардың қатарын толықтыру арқылы биылға бекітілген көрсеткішке қол жеткізу мақсатында тиісті жұмыстар жалғаса береді.
Гүлжазира ЖАЛҒАСОВА,
«Сыр бойы»
>>> Біздің Facebook, Instagram парақшаларымыз бен Telegram каналымызға жазылыңыз! <<<
