Бүгінде сот жүйесін дамыту, сот төрелігінің жауапкершілігін арттыру мақсатында жүйелі жұмыстар атқарылуда.
Өткен жылдың 26 желтоқсанында және биылғы жылдың 21 қаңтарында мемлекеттік сатып алу, меншік құқығын қорғауды күшейту және сот жүктемесін оңтайландыруға бағытталған кейбір заңнамалық актілерге өзгерістер мен толықтырулар енгізілді. Бұл өзгерістер Мемлекет басшысының «100 нақты қадам – баршаға арналған қазіргі заманғы мемлекет» атты Ұлт жоспары және Елбасының Қазақстан халқына арнаған жыл сайынғы Жолдауларында берілген тапсырмаларына сай жүргізілді.
Мемлекеттік сатып алу туралы заңнамаға енгізілген түзетуге сәйкес, енді өнім беруші тұрақсыздық айыбын төлеп, шарттық міндеттемелер толық орындалса, тапсырыс берушіге келтірілген залал болмаса, тапсырыс беруші өнім берушіні мемлекеттік сатып алудың жосықсыз қатысушысы деп тану туралы талаппен сотқа жүгінуге міндетті емес.
Бұл өзгеріс тапсырыс беруші мен өнім берушіге тиімді әрі экономикалық соттарға осы санаттағы талап арыздардың түсуін біршама азайтады.
Сондай-ақ «Мемлекеттік сатып алу туралы» заңның «Мемлекеттік сатып алу процесі», «Мемлекеттік сатып алуға қатысуға байланысты шектеулер», «Орталықтандырылған мемлекеттік сатып алуды жүзеге асыру тәртібі», «Әлеуетті өнім берушіге қойылатын біліктілік талаптары», «Әлеуетті өнім берушінің анық емес ақпарат беруінің салдарлары», «Мемлекеттік сатып алу саласында қалыптастырылатын тізілімдер», «Мемлекеттік сатып алуды жүзеге асыру тәсілдері», «Уәкілетті органның құзыреті», «Мемлекеттік сатып алу саласындағы бірыңғай оператордың өкілеттіктері», «Конкурс, аукцион, баға ұсыныстарын сұрату, бір көзден алу, тауар биржалары арқылы тәсілдермен мемлекеттік сатып алуды жүзеге асыру», «Мемлекеттік сатып алу туралы шарт жасасу», «Шағым жасау» ережелері қаралған баптарына бірқатар өзгерістер мен толықтырулар енгізілді.
Меншік құқығын қорғауды күшейту, төрелік, сот жүктемесін оңтайландыру мәселелері бойынша қабылданған өзгерістер мен толықтырулар да бірінші кезекте ел тұрғындарының мүддесін қорғауды көздейді.
Түзетулер бойынша азаматтық процестік заңнамамен даусыз істер бойынша нотариусқа жүгіну талабы белгіленді. Енді нотариалдық жазба бойынша өндіріп алу мүмкіндігі болса, тараптар сотқа жүгінбейді. Сотқа жүгінген жағдайда судья талап қою арызын қайтарады, егер талап қоюшы дауласу ниетінен қайтпаса, заңда белгіленген дауды реттеудің соттан тыс тәртібін бұзса, судья іс бойынша сот шығыстарын талап қоюшыға жүктейді.
Жалпы бұйрық арқылы іс жүргізудің 18 талабының 9-ы нотариатқа оңайлатылған тәртіппен іс жүргізудің 12 санаттарының 10-ы бұйрықтық іс жүргізуге берілді.
Қызылорда облысы соттары 2018 жылы 4500-ге жуық сот бұйрығын шығарса, олардың 50 проценттен астамы ағымдағы жылы нотариатқа берілетін талаптар.
Сот жүктемесін оңтайландыру бағытында сот орындаушыларының әрекетіне берілетін 18 санкция ішінен сотқа екеуі ғана қалдырылды (күштеп әкелу және елден тыс шығуға тыйым салу). Істердің басым көпшілігі қаралатын Қызылорда қалалық соты 2018 жылы берген санкция саны 63914 болса, жоғарыда көрсетілген сотқа қалдырылған екі түрі бойынша 17025-ті немесе 27 процентін ғана құрайды.
Банк шоттарына тыйым салуды санкциялау және банк құпиясын құрайтын ақпаратты талап ету прокуратураның өкілеттігіне берілді.
Сондай-ақ, сот орындаушысының қаулысын сот не прокурор материалдар санкциялауға келіп түскен кезден бастап бұрынғыдай дереу сол күні емес, үш жұмыс күні ішінде қарауы тиіс.
Бұл жаңа бастамалардың барлығы құқық үстемдігін арттыруда, еліміздің тұрғындарының құқықтары мен заң мүдделерін қорғауда, сот төрелігінің сапасын жақсартуда жемісін береді деп сенеміз.
Ә.ШЫҒАМБАЕВ,
облыстық соттың
азаматтық істер жөніндегі
сот алқасының төрағасы.
>>> Біздің Facebook, Instagram парақшаларымыз бен Telegram каналымызға жазылыңыз! <<<
