Қазақстан Республикасының Президенті Қасым-Жомарт Тоқаев Қазақстан халқына «Сындарлы қоғамдық диалог – Қазақстанның тұрақтылығы мен өркендеуінің негізі» атты бірінші Жолдауын жариялағаны баршамызға белгілі. Жолдауда көтерілген мәселелер қоғамдық өмірдің түрлі салаларын қамтиды. Атқарылатын жұмыстардың барлығы бес институционалдық реформа және Ұлт жоспарын жүзеге асырумен байланысты екені негізделеді. Жолдау қағидаларын іске асыру үшін бес іргелі міндеттер айқындалды: заман талабына сай тиімді мемлекет, азаматтардың құқықтары мен қауіпсіздігін қамтамасыз ету, қарқынды дамыған және инклюзивті экономика, әлеуметтік жаңғырудың жаңа кезеңі, Қуатты өңірлер – қуатты ел.
Президент заман талабына сай тиімді мемлекет құрудың бес міндетін атап көрсетеді. Жолдауда қоғамды мазалайтын негізгі мәселелер көшеде емес, азаматтық диалог шеңберінде Парламентте талқыланып, өз шешімін табу керектігіне ерекше тоқталады. Елімізде орын алып жатқан түрлі наразылықтардың куәгеріміз. Мысал ретінде, жер митингтері, көпбалалы аналар наразылықтары, басқа да әлеуметтік мәселелерге қанағаттанбаған кейбір азаматтардың наразылықтарын айтуымызға болады. Сондықтан шерулер туралы заңнамаларды жетілдіру маңызды.
Мемлекет басшысы саяси реформалар өз ретімен жүріп, іргелі қағидалары елдің қоғамдық-саяси жаңғыруы негізінде сәтті экономикалық реформаларды жүргізумен байланыстырады. Мемлекет тұрақтылығының негізі ретінде «Күшті Президент – ықпалды Парламент – есеп беретін Үкімет» формуласы саяси жүйенің болашақ моделіне айналатынын дәйектейді. Біздің ойымызша, күшті Президент халқының алдында жағымды бейнені қалыптастырғанға қарағанда, саяси билікте нақты мақсаттарға жетуді көздейді. Осы нақты мақсаттарды жүзеге асыру үшін халықтың саяси қолдауы қажет. Ықпалды Парламент еліміздегі демократиялық құндылықтарды нығайтып, атқарушы билік жауапкершілігін қамтамасыз етеді деп ойлаймыз. Жария құқық пен саяси зерттеулер негіздеріне сүйеніп, есеп беретін Үкімет институттары мен тетіктерін анықтау қажет. Расында саяси жүйенің бұл формуласы қазіргі күрделі жаһандық ахуалдағы еліміздің мұқтаждықтарын қанағаттандырып, стратегиялық міндеттерді жүзеге асыруға ықпал жасайды. Бұл – өз кезегінде «Халық үніне құлақ асатын мемлекет» тұжырымдамасын өмірге енгізудің іргетасы.
Заман талабына сай тиімді мемлекет құру бағытындағы шаралардың төртінші міндетіне қоғамдық келісімді нығайту жатады. Негізінен кез келген мемлекет үшін этносаралық қатынастар мәселесі өте күрделі. Еліміздегі көп этникалық факторды тиімді пайдалану, мұны қажетті арнасына бағыттау тәуелсіздік алғанынан бастап маңызды саналады. Бүгінгі таңда елімізде қалыптасқан этникааралық қатынастар моделі қоғамдық келісім, ұлттық бірегейлікпен бірлігімізді нығайтудағы ықпалы айқын. Сондықтан ұлтаралық келісімнің Қазақстан моделі әлемдік қауымдастықтағы өзге елдерге үлгі болып отыр.
Қоғамдық келісім мен бірлік тәуелсіздіктің индикаторы әрі мемлекет тұтастығының негізін қалады. Мемлекет басшысы Жолдауда «Ел бірлігі – оның әралуандығында!», – дейді. Тәуелсіз Қазақстанның саяси тарихында Қазақстан халқы Ассамблеясының халықтың бірлігі мен келісімін қамтамасыз етіп отырудағы орны бөлек. Сондықтан еліміздегі этностық топтардың тілі мен мәдениетін дамытуға жағдайдың жасала беруі орынды деп ойлаймыз. Бұл тұста Мемлекет басшысы қазақ тілінің мемлекеттік тіл ретіндегі рөлі күшейіп, ұлтаралық қатынас тіліне айналатын кезеңі келетінін айтты.
Президент азаматтардың құқықтары мен қауіпсіздігін қамтамасыз ету үшін бірнеше мәселеге ерекше тоқталады. Азаматтардың құқықтары мен қауіпсіздігін қорғаудың басты факторы ретінде сот және құқық қорғау жүйелерін терең реформалау қажет. Қоғамда кеңінен таралып кеткен қылмыс түрлерін атап көрсетіп, Парламент пен Үкіметке жедел түрде ауыр қылмыстарға жазаны қатайтуды тапсырды. Сыбайлас жемқорлықпен жүйелі күрес те назардан тыс қалмады.
Мемлекет басшысы қарқынды дамыған және инклюзивті экономикада құрылымдық өзгерістер жасаудың сегіз міндетін атап көрсетті. «Білім экономикасы» ақпараттық қоғам мен білім қоғамына тән постиндустриалды экономика мен инновациялық экономиканың дамуындағы жоғары кезең екенін білеміз. Бүгінгі әлемдік қауымдастықтағы алдыңғы қатарлы елдер жер қойнауындағы қазбаларды емес, адамның ақыл-ойын басты байлық санайды. Сондықтан осы «Білім экономикасы» қағидаларына сүйену арқылы Орталық Азиядағы беделімізді арттыру стратегиялық міндетін жүзеге асыра аламыз.
Бүгінгі таңда әлеуметтік желілерде ерекше мән беріліп келе жатқан жер мәселесіне тоқталып, жеріміздің шетелдіктерге сатуға жол берілмейтінін атап көрсетті. Халық байлығы – жерді тиімді пайдаланудың тетіктерін ұсынуды Үкімет пен Парламентке тапсырды. Бұл тетіктер отандық аграрлық-өнеркәсіптік кешеннің сапалы дамуына септігін тигізетініне сенімдіміз.
Әлеуметтік жаңғырудың жаңа кезеңін бастаудың алты бағытына ерекше мән береді. Білім беру сапасын жақсарту үшін жасалған ұсыныстармен қатар, жастарға, аз қамтылған және көпбалалы отбасыларға қолдау білдіру қажеттігін дәйектейді. Еліміздегі жоғары білімнің сапасына жеке тоқталып, орын алып отырған келеңсіз жайттарды жойып, білім сапасын арттыруға күш салынатыны белгілі болды. Ұлттың ілгері дамуы үшін қажетті ғылымның рөліне тоқталуы саладағы көптеген мәселелердің шешілетініне сенім ұялатады. Ғылыми жұмыстардың жүргізілуі және оның тәжірибеде қолданылуы маңызды мәселе. Әсіресе, қоғам мүшелері үшін тиімділігі көп көріне бермейтін әлеуметтік-гуманитарлық ғылымдардағы зерттеулерді қоғамдық құбылыстарға сай жүргізуге ерекше мән беруіміз қажет. Білім беру, ғылыми мәселелермен қатар, медициналық қызмет сапасы мен қолжетімділігін қамтамасыз ету, мәдениет қызметкерлерін қолдау, әлеуметтік көмек беру жүйесін жетілдіру бойынша жұмыстар жүргізілетін болды.
Президент «Қуатты өңірлер – қуатты ел» бағытында төрт міндетті жүзеге асыруды тапсырды. Жергілікті билік органдары жұмысының тиімділігін арттыру мақсатында тұрғындар тарапынан бағалау жүйесін енгізу қажеттігіне тоқталды. Мұндай бағалаулар әлеуметтік желілерде, әсіресе фейк-парақша қолданушылар арасында жағымсыз жайттар кеңінен тарап жатқандығын байқаудамыз. Бұл шараны жүзеге асыру үшін тәуелсіз сарапшыларды тартқанды жөн санаймыз. Бірыңғай тұрғын үй саясатын жүзеге асыру арқылы әлеуметтік тұрғыдан әлсіз топтар үшін баспананың қолжетімділігін арттыру негізгі қағидаты айқындалды.
Біздің ойымызша, билік пен қоғам арасындағы сындарлы диалог әрдайым халық арасында сұраныста. Жолдауда айтылған қоғамдық диалогтың мақсаты биліктің жоғарғы деңгейдегі ашықтығы және халық қажеттіліктерін қанағаттандыруға жедел жауап беру деп ойлаймыз.
Мұрат НАСИМОВ,
Қызылорда «Болашақ»
университетінің
профессоры.
Қызылорда «Болашақ»
университетінің
профессоры.
>>> Біздің Facebook, Instagram парақшаларымыз бен Telegram каналымызға жазылыңыз! <<<
