Астанада тұрамын, ауылды, елді аңсайсың. Бір сәт жадыңнан шықпайды. Мұндайда қазақтың белгілі ақыны Ибрагим Исаевтың санаңда жатталып қалған жыр шумақтарын қайта-қайта есіңе аласың.
,,…Жол жүрем бүгін,
Тағы да бүгін жол жүрем.
Ел жаққа барам,
Жүрегім ел деп елжірер.
Ауылдың суы, ауылдың
нуы аңсатты,
Күйбең тірліктің, дүрбең
шулары шаршатты.
Ауылға барам,
Бәрі де туыс ел жақта,
Аңқылдайды олар,
Қарамайды олар бар-жоққа.
Жол жүрем бүгін,
Бармасам елге болмайды.
Тынысымды ашам,
Тіреймін елге маңдайды.
Жаңа қаладағы жаңа танысыңнан бозбала шақтан жан дүниеңе жақын, көнекөз адамдарыңды аңсайсың. Мектеп, студенттік шақ, алғашқы қызметке араласқан күндердегі аға, іні, замандастарыңды сағынасың. Солардың бірі де бірегейі Мырзабек Бакировпен хабарласасың.
Алғашқы араласуымыз комсомолда жүргенде басталды. Аупарткомның ұсынысымен, обкомның бекітуімен екінші хатшылыққа кіріскен кезім күріштің жиын-терін науқанымен тура келді. «Бір дән жерде қалмасын!…» девизімен Қаратөбе ауылынан бастап, Келінтөбе, Түгіскендегі күріштікті аралап, ХХІІІ партия съезі атындағы кеңшардың қырманына келдім. Әр кеңшардағы қырманға аудандық партия комитетінің ұйғарымымен бір-бір ардагерді жетекші етіп қойыпты. Бақылайды, ұйымдастырады. Қырманды ұмытпасам, Ұлы Отан соғысының ардагері Ергеш Сабырханов басқарады екен.
– Мырзабек, айналайын! Мына райкомыңа жұмысты көрсетейік. Дәмге шақырайық!
Ардагер комсомолға үлкен мақсат-үмітпен қарады. Орта бойлы, қараторы жастар ұйымының жетекшісі Бакировпен таныстығым осылай басталды. Содан төмендегі шаруашылықтар Өзгент, Ақжол, 1 Май, Задарияны сатылап, жұмыстарын көргенім бар. Ұйым жетекшілері Бейбіткүл, Ералы, Әбласан, Қасым, Оспан, Сапан, Ғабит, Ұлықбек, Роза, Хазретәлі бәріміз күнді түнге жалғап, бір тыным таппаймыз. Осы ұл-қыздардың ішінен жұмысы белсенді, тындырымды ғана емес, алақаны таза, ашық, пейлі кең Мырзабек көптің көкейінде қалды.
Ол – бір үйдің он ұл-қызының үлкені. Ата-аналары шаруа баққан қарапайым жандар. Әкесі Әділбек – жастайынан жұмыстан қаймықпаған, қай істі де тындырымды да тиянақты атқаратын еңбек иесі. Маңдай тер еңбегі қой шаруашылығын өркендетуге арналды. Сапа көрсеткіші суырылып көрінуге себепкер болса да, мен деп кеудесін қақпай, қанында бар қарапайым мінезімен қала беретіні анық. Ілгеріде аудандық атқару комитетінің төрағасы Зұлпыхар Мұсаханов малшылардың слетінде:
«Ау, Бакиров қаншадан төл алып жүрсің?» деп мінберге шығарғаны бар.
«100 аналық қойдан 128-ден қозы, әр қойдан 1,5 келі жүн алғанымды айтқанымда, райисполком ауыл шаруашылық басқармасына қарап, аудан бойынша жоғары көрсеткіш 105-төлден аспай тұр. Мына шопанды неге байқамағансыңдар» деп ашулы даусын көтерген еді.
Осындай еңбеккердің ұлы Мырзабек орнықты байсалды, жауапты, көпке жанашыр, досқа адал азамат болып өсті.
Қызылордадағы Жамбыл гидромелиоративтік институтының ауыл шаруашылығы құрылысы мамандығын бітіріп, еңбек жолын партияның ХХІІІ съезі атындағы кеңшар комсомол комитетінің секретары қызметінен бастады. Партияның ізбасары комсомолдың қазанында қайнады. Темірдей тәртіп, мақсатқа жеткізер міндеттілік Мырзабекті шарболаттай шыңдады. Жастардың қоғамдық белсенділігін арттыру бағытындағы сан түрлі жұмыстарды ұйымдастырды, ауыл өміріне белсене араласты. Одан соң кеңшарда еңбек қорғау және техника қауіпсіздігі инженері қызметін атқарды. Жұмысшылардың қауіпсіз еңбек етуі бағытында жауапты міндеттерді орындады. Кеңшардың құрылыс жөніндегі аға прорабы қызметінде ауылдағы құрылыс жұмыстарын үйлестіру, жоспарлау және іске асыруда аянбай еңбек етті. Бұдан кейін Қожакент ауылындағы «Жаңа жол – АЖ» шаруа қожалығында кадр бөлімінің аға инспекторы, «Зәкір ата» шаруа қожалығының төрағасы болып сайланып, шаруашылықтың дамуына, ауыл еңбекшілерінің тұрмыс жағдайын жақсартуға үлкен мән берді. Қожакент ауылдық округіндегі «Мырзакент-Б» шаруа қожалығының төрағасы болды.
Осы биылғы көктемде, сәуір айында Мырзабек хабарласты.
– Өмеке, қалайсыз!
– Иә, иә жақсымын, – деймін. Дауысы солғын, бәсеңдеу ме…
– Осы жақында білдік, бойымда бір зиянды дерт бар сияқты, – деп тұр.
Ертесіне Астанадан Қызылордаға келдім. Қожакентке жеттім. Жо-жоқ күн қаққан қараторы жүзі бұрынғы қалпында екен. Ас-су ішіп, дария бойына шығатын қара жолмен екеуара аяңдап, өткен-кеткенді әңгімелеп келеміз.
– Сіздердің ауылдарыңыз біздің №27 теміржол бекеті Бөріойнақ ауылымен тұспа-тұс. Ілгеріде Есжан қайықшының көмегімен ауыл халқы дариядан өтіп, бекеттегі пойыздармен Түркістан, Қызылорда асып, әжетін шығарып, нәпақасын тауып, мәре-сәре, қатынасып жатады екен. Үлкендер айтып отыратын ауылы аралас, қойы қоралас болған ол да бір қанағат сезімін тудырған заман еді ғой.
Мырзабек әңгімесін айтады. Тыңдаймын.
– Құдай қаласа, Қарағандыға жүрем, осы дерттен құлан-таза сауығатыныма сенемін, – деді.
Ишарасына қуандым. Осы сәтте достары Ерғабит, Нәмәтулла, Әбдразақтар келіп, әңгіме арнасы жастық, студенттік күндердің қызықты сәттерін еске алуға ұласты.
Қатар достарына қарағанда Мырзабек пен Роза студенттік күндердің алғашқы жылдарында-ақ бас қосты, жер үйден пәтер жалдап тұрды, алып бара жатқан молшылықтың заманы емес. Бәрі жас жұбайлардың пәтерінен шықпайды. Әйтеуір елден де, Розаның ауылынан да дәм келеді. Кең пейілімен келіншегі Роза дастарқан жаяды. Өзімен туған тоғыз бауырына да, өзінің алты ұл-қызына білім алғызды, азамат атандырды. Құда-жекжаттарын жанындай жақсы көрді.
Мырзабек қоңыр дауысымен домбыраны сүйемелдеп ән салады. Денешынықтыру, спортпен айналысады. Футбол тамашалағанды жақсы көреді. Соны сезетін немерелері кезекпе-кезек футбол жарысы алдында «…Ата, кофе ішіп аласыз ба, ойынды жақсы көруіңіз үшін» деп бәйек болып, елгезектеніп тұрады. Бұған да шүкір дейтін.
Жаңа Қызылорданың сол жағалауында заманауи медициналық клиникада емделді. Барлық емін қабылдады, дәрілерін ішті. Розасы жанында. Мен де жиірек қасында болуға тырысамын.
Мырзабек жаңарған-жасанған, әсемдікке бет бұрған қаланың жаңа келбетін көрген сайын ерекше қуаныш құшағында болады.
– Мына стадионның ауқымы қандай кең, көзің толып, көңілің жайланады, – дейді құрылысшы Мырзабек.
Әр ем сеансынан соң «ауылды сағындым, ауылға қайтқым келіп тұр» дейтін.
Қазан айында Түркістанда емделді.
Сәйкестікке сенбей көр, барған күніміз комсомолдың туған күні 29 қазан екен. Оны да өзі айтты. Мен қуаныштан қол шапалақтап жібердім.
– Мырзабек, осыдан аяққа мініп кетші. Достарды түгел жинап, жақсы әңгімелерді айтатын боламыз, – деймін. Көзіме жас тығылды. Мұқағали Мақатаевтың аудармасындағы Сергей Есениннің өлеңін оқыдым. Ішім алай-дүлей болып оқығасын ба, дауысым шашыраңқырап шықты.
«… Сау бол досым, сау дегелі,
келгенмен,
Қайран көңіл, сені өзіңе тартады.
Уақыт, бізді досым екі айырып
бөлгенмен,
Алдымызда бір кездесу
бар тағы…»
Түркістанда да «ауылға қайтамын, ауылды сағындым» деп, байсалды, сабырлы мінезіне жат, көнбес, қайтпас, қалып танытыпты. Жусаны мен жуасының иісі аңқыған ауылын сағынған шығар.
Сездім, таңғы ұшақпен елге келдім. Түске таман ауылына жеттім.
Мырзабек қолымды қысты. «Ризамын», үні еміс-еміс естілді. Жанарымнан жас шықты. Осы күні кешке досымның демі үзілді.
Ертеңінде мемлекет және қоғам қайраткері Исатай Әбдікәрімов жерленген «Сәдір ата» қорымына қойылды.
Иә, расында да
Ақылдасып кеңесуге, дос керек,
Жапырақты жаярыңда дос керек,
Өміріңнің баянында дос керек,
Бақұлдасып қалу үшін армансыз,
Ғұмырыңның аяғында дос керек,
Қанатыңның талғанында
дос керек,
Қуанатын жүрегімен сен үшін,
Жұлдызыңның жанғанында
дос керек.
Өлмесхан БОЛАТБЕКОВ.
Астана қаласы
