Осы жылдың 24 сәуірінде Сенаттың пленарлық отырысында Сенаторлар Руслан Рүстемов пен Наурызбай Байқадамов атынан Премьер-министрдің атына Қазақ күріш шаруашылығы ғылыми-зерттеу институтының күрмеулі мәселелерін шешу жөнінде депутатттық сауал жолданған болатын.
Депутаттық сауалға Премьер-министрдің атынан келген жауап хаттың толық мәтіні ұсынылып отыр.
«Құрметті депутаттар!
Отандық күріш шаруашылығын дамытуға қатысты депутаттық сауалды қарап, мынаны хабарлаймын.
Тұқым шаруашылығын дамыту және аграрлық ғылыми базаны нығайту мақсатында ауыл шаруашылығы дақылдарының селекциясы мен тұқым шаруашылығын дамытудың 2024-2028 жылдарға арналған кешенді жоспары (бұдан әрі – Кешенді жоспар) бекітілді.
Кешенді жоспарды іске асыру шеңберінде «Ы.Жақаев атындағы Қазақ күріш шаруашылығы ғылыми-зерттеу институты» жауапкершілігі шектеулі серіктестігі (бұдан әрі – Институт) Институттың материалдық-техникалық базасын жаңғыртуды және ғылыми әлеуетін күшейтуді көздейтін 2025-2028 жылдарға арналған мемлекеттік инвестициялық жоба әзірледі.
Сондай-ақ «Ғылым және технологиялық саясат туралы» Заңға сәйкес Аграрлық институттардың ғылыми қызметін қаржыландыру базалық, гранттық және бағдарламалық-нысаналы бюджеттік қаржыландыру есебінен жүзеге асырылады.
Бағдарламалық-нысаналы қаржыландыру (бұдан әрі – БНҚ) шеңберінде Институт 2024-2026 жылдары жыл сайын 90 млн теңге көлемінде қаржыландыратын бес ғылыми-техникалық бағдарламаны іске асыруда. Бағдарламаларға институттың ғылыми-өндірістік учаскесі негізінде кешенді зерттеулер жүргізу кіреді.
Диқаншылық және өсімдік шаруашылығы ғылыми-зерттеу институтымен, Қазақ жеміс-көкөніс шаруашылығы ғылыми-зерттеу институтымен және А.И.Бараев атындағы Астық шаруашылығы ғылыми-өндірістік орталығымен бірге Қызылорда облысының жағдайында өсіруге арналған өнімділігі жоғары, жарма шығымы 64%-ға дейін және қолайсыз табиғи жағдайларға төзімділігі жоғары күріштің екі түрі әзірленуде.
2026-2028 жылдар кезеңінде БНҚ шеңберінде суармалы егіншілікті, оның ішінде Арал өңірінің ерекшеліктерін ескере отырып, күріш шаруашылығын қолдауға бағытталған ғылыми-техникалық тапсырмалар қалыптастырылады. Қалыптастыру аяқталғаннан кейін тиісті ғылыми жобаларды іске асыруға ашық конкурс жарияланады.
Гранттық қаржыландыру бөлігінде Институт қызметкерлері Ғылым және жоғары білім министрлігінің 2024-2026 жылдарға арналған жалпы құны 111 млн теңгені құрайтын «Қызылорда облысының өсімдік шаруашылығын әртараптандыру жағдайында жемшөп дақылдарының сорттық технологиясын әзірлеу» зерттеу жобасына қатысады. Зерттеулер су тапшылығы жағдайында күріш шаруашылығын әртараптандыру үшін ауыспалы егіске жаңа жемшөп дақылдарын енгізудің экономикалық тиімділігін бағалауға бағытталған.
Шаруашылық базасында фенологиялық бақылаулар мен биологиялық препараттардың әсерін бағалауды қоса алғанда, далада ауқымды эксперимент жоспарлануда.
2025-2027 жылдарға арналған базалық қаржыландыру шеңберінде республикалық бюджеттен жыл сайын 105,9 млн теңге бөлу көзделген. Қаражат ғылыми инфрақұрылымның, материалдық-техникалық базаның (ғимараттар, жабдықтар, шығыс материалдары) тұрақты жұмысын қолдауға, сондай-ақ ғылыми қызметкерлердің, әкімшілік және қызмет көрсетуші персоналдың еңбегіне ақы төлеуге бағытталатын болады.
Бұған қоса «Ғылым және технологиялық саясат туралы» Заңға сәйкес жергілікті атқарушы органдарға өңірдің ғылыми дамуының басымдықтарын айқындау, ғылыми-техникалық саясат саласында ұсыныстар қалыптастыру, қолданбалы зерттеулер мен бағдарламаларды үйлестіру бойынша өкілеттіктер берілді.
Осыған байланысты әкімдіктер кейіннен бюджеттік жоспарлауға енгізу мүмкіндігімен аграрлық сектормен қоса әлеуметтік-экономикалық дамудың өзекті міндеттерін шешуге бағытталған зерттеулерге бастама жасауға және ғылыми ұйымдармен бірлесіп іске асыруға құқылы.
Осылайша, аталған шаралар Институттың ғылыми-техникалық базасын нығайтуға, ауыл шаруашылығы дақылдарының бейімделгіш және тұрақты сорттарын енгізуге, сондай-ақ жалпы аграрлық секторды дамытуға ықпал етеді».
