Кеше облыс әкімдігінде «Мемлекеттік тілдің мәртебесін арттырудың тиімді тәжірибелері» тақырыбында республикалық семинар-кеңесі өтті. Оны облыстық қоғамдық даму басқармасының басшысы Руслан Қаюпов жүргізіп отырды.
Семинар-кеңеске ҚР Ғылым және жоғары білім министрлігінің Тіл саясаты комитеті, жауапты өңірлік басқармалар, тілдерді оқыту орталықтары және ұлттық компания өкілдері, филолог-ғалымдар қатысты. Бүгінде елімізде қазақ тілінің ғылым тілі ретіндегі әлеуетін арттыру, ғылыми коммуникацияда қолдану аясын кеңейтуге ықпал етуге баса назар аударылуда. Оған қоса ғылым тілі ретінде қолданудың өзекті мәселелерін талқылау және шешу жолдарын ұсынуға көңіл бөлу керек.
Шара барысында ҚР Ғылым және жоғары білім министрлігі Тіл саясат комитетінің басқарма басшысы Қайыржан Рақымжанов елімізде бұл бағытта атқарылып жатқан іс-шаралар барысымен таныстырды. 2023-2029 жылдарға арналған тіл саясатын дамытудың тұжырымдамасы жарияланған еді. Қазір жергілікті атқарушы органдар, ұлттық компаниялар және өзге де құзырлы мекемелер тарапынан нақты жұмыстар жүзеге асты. Мемлекет басшысының тапсырмасына сәйкес қазақ тілінің қолдану аясын кеңейту, оны ғылым тіліне айналдыру үшін тиісті іс-шаралар қолданысқа енгізілген.
– Тіл саясатын дамытуға бағытталған семинар-кеңестің Сыр өңірінде өтуі заңдылық деп айта аламыз. Биыл Қызылорда қаласының Қазақ елінің астанасы болғанына жүз жыл толып отыр. Сондықтан тіл жанашырлары тарапынан тарихы тереңнен тамыр тартқан қасиетті мекенде маңызды шараны өткізу ұйғарылды. Бұл семинар-кеңес тілдің қолданыс аясын кеңейтуге, бүгінгі қоғамдағы рөлін арттыруға оң серпін береді деген сенімдеміз, – деді ол.
Қорқыт ата атындағы Қызылорда университетінің профессоры, химия ғылымдарының кандидаты Нұрбол Аппазовтың айтуынша, қазақ тілін ғылыми айналымға енгізудің мәні зор. Әлі де дамыта түсуді қажет етеді. Кемшіліктер де жоқ емес. Атап айтқанда, оқулықтар мәселесі жүйеге толық түсе қоймағаны жасырын емес.
– 1998 жылдары еліміздің жоғары оқу орындарында химия-биология бағытында оқулықтар өте тапшы болды. Сол уақытта қазақ тілінде «Жалпы химия» деген кітабы ғана жазылған еді. Қалғаны орыс тілінде дайындалған. Салдарынан бұл оқулықтарды аударуға мәжбүр болдық. Қазір сол олқылықтың орнын толтыру үшін көптеген әдебиет шығарылды. Дегенмен әлемдік деңгейде ғылыми еңбектер жинақталған базаларда қазақ тілінде жазылғандары мүлдем жоқ екенін аңғарамыз. Дүние жүзінде көптеген мемлекет өздерінің ана тілінде жазылған дүниелерді ағылшын тілінде аудармасымен бірге сол базаларда жариялауға қызығушылық танытып отыр. Сондай-ақ ол үшін келешекте ғылыми терминологияны жүйелеудің маңызы ерекше, – дейді Н.Аппазов.
Сондай-ақ семинар-кеңесте Қорқыт ата атындағы Қызылорда университетінің Жасанды интеллект институтының директоры, экономика ғылымдарының кандидаты Нұрлан Құлмырзаев сала бойынша қазақ тілі аясын кеңейтуге байланысты ойын жеткізді. Қазір жаһандық желі беттеріндегі іздеу жүйелерінде ана тіліміздегі ақпараттарға сұраныс күннен-күнге артып келеді. Сондықтан оның қорын молайту үшін әлі де ауқымды жұмыстар атқаруымыз тиіс.
Семинар соңында тіл жанашырлары, сала мамандары ҚР Ғылым және жоғары білім министрлігінің төсбелгісі, грамотасы және Алғыс хатымен марапатталды.
Әділжан ҮМБЕТ,
«Сыр бойы»
