Биылғы 2025 жыл «Ислам және отбасы құндылығы» жылы деп жарияланған болатын. Бұл еліміздің рухани өміріндегі маңызды бастама деуге болады. Отбасындағы ауызбіршілік пен тыныштық, балалардың тәрбиесі, адами құндылықтар – қанша айтылса да артық болмайтын тақырыптар. Қазақстан мұсылмандары діни басқармасы отбасы тәрбиесі мен әрбір жас жеткіншектің, жасөспірімнің ислам дініндегі ең жоғарғы адамгершілік құндылықтармен сусындауына қатысты мәселелерді қасиетті Құран аяттары мен Пайғамбарымыздың (оған Алланың салауаты мен сәлемі болсын) сүннеті негізінде қарастырады.
Ислам діні отбасының іргесі берік, керегесі кең болуына, отбасындағы жылылыққа ерекше мән береді. Құран Кәрімде Алла Тағала: «Оның (Алланың құдіретін көрсететін) айқын дәлелдерінің бірі – өз болмыстарыңнан жандарың жай тапсын деп, сендер үшін жұбайлар жаратып, араларыңа сүйіспеншілік пен мейірімділік сезімін ұялатты. Расында осыны ақылға салып, ойланатын қауым үшін айқын дәлелдер мен ғибрат бар» дейді («Рум» сүресі, 21-аят). Осылайша ерлі-зайыптылар арасындағы сүйіспеншілік пен өзара құрметтің маңыздылығын түсіндіреді. Пайғамбарымыз Мұхаммед (оған Алланың салауаты мен сәлемі болсын): «Сендердің ең жақсыларың – отбасына жақсы қарағандарың. Мен де отбасыма жақсы қарағандардың ең ізгісімін» деген.
Хадистің мәніне үңілсек, отбасы мүшелеріне қамқорлық жасау, олармен өзара тату болу мұсылманның мұсылмандығының және ізгі қасиеттерінің бірі екенін түсінуге болады. «Байлық пен бала – дүние сәні» («Кәһф» сүресі, 46-аят) деп аятта айтылғандай, көздің қуанышы, көңілдің жұбанышы болған ұрпақты имандылыққа тәрбиелеу ең алдымен отбасынан басталады. Кез келген елдің іргесінің берік болуы мен қоғамның берекелі ұйысуы отбасындағы тәлім-тәрбиеге тікелей байланысты. Тіпті мектеп, қоршаған ортаның да ықпалы бар. Сондықтан «Отан отбасынан басталады» деген сөз бар. Ата-бабаларымыз жарық дүниеге ұрпақ келсе, көріктісі мен бөріктісіне, кестетігері мен қамшыұстарына үміт артқан. Ағартушы Ахмет Байтұрсынұлы: «Баланы ұлша тәрбиелесең, ұл болмақшы, құлша тәрбиелесең, құл болмақшы» деген. Бәрінің астарында терең тәрбие бар.
Қазіргі таңда қоғамда ажырасудың көбеюі, рухани құндылықтар төмендеп, материалдық құндылықтарға деген қажеттіліктің артуы кейбір отбасылар арасында мәселе туындатып отыр. Ажырасу көрсеткіштерінің артуы салдарынан бала тәрбиесінде де олқылықтар орын алып жатыр. Таңнан кешке дейін тіршілікке жегілген ана мен әке балаларға мейірім мен уақытты аз бөледі. Ол рас.
Мейірімсіз бала қайдан шығады? Оларды тәулік бойы телефондағы сансыз ақпараттар мен қажетсіз әлеуметтік желілер тізгіндеп келеді. Бұл отбасының ішкі тұрақтылығына, тіпті қоғамның құлдырауына кері әсер етері сөзсіз.
Қазақстан мұсылмандары діни басқармасы азаматтық қоғамның ықпалды бір ұйымы ретінде дәстүрлі отбасылық құндылықтарды жаңғыртып орнықтыру жолындағы қызметте бар күш-жігерін жұмсап келеді. Рухани (имани) және материалдық (адал табыс) тұрғыдан негізі берік құрылған, төрт құбыласы түгел отбасы – қуатты мемлекеттің кепілі және абыройлы да ізгі ұрпақ өсірудің қасиетті мектебі.
Халқымыз: «Еркек – үйдің егесі, әйел үйдің шегесі» деп бекер айтпаған. Ер азамат адал нәпақа тауып, отбасын асыраса, қалғанын ұқсату, берекесін келтіріп жұмсау – саналы әйелдің дөңгелентіп әкететін-ақ шаруасы. Пайғамбарымыз (оған Алланың салауаты мен сәлемі болсын): «Ер кісі отбасының бақташысы, сондықтан ол қол астындағыларға жауапты, ал әйел өз үйі мен балаларының бақташысы, сол үшін жауапты» деген. Әйелдің күйеуіне қылдай қиянат қылмай адал болуы, балаларына қамқор болуы, ерінің әкелгеніне разы болуы отбасын тыныштыққа бөлейді.
Имам Ахмад риуаят еткендей, Хусайн ибн Михсанның (р.а.) нағашы апасы пайғамбарға (оған Алланың салауаты мен сәлемі болсын) келеді. Сонда Алла елшісі (оған Алланың салауаты мен сәлемі болсын): «Сіз тұрмыстағы әйелсіз бе?» деп сұрайды. Ол әйел: «Иә» дейді. Алланың елшісі (оған Алланың салауаты мен сәлемі болсын): «Сіз оның өзіңіздегі хақын өтейсіз бе?» дейді. Әйел: «Шамам келгенше хақын өтеуге тырысамын» дейді. Сонда пайғамбар (оған Алланың салауаты мен сәлемі болсын): «Онымен қарым-қатынасыңыздың қандай екеніне көңіл бөліңіз. Ол сіздің жәннатқа немесе тозаққа кіруіңізге себепкер» дейді.
Міне, осындай тәрбие тетігі болар хадистер әрбір мұсылманның өмірінің айнымас бір бөлігі болуы тиіс.
Қайырхан ҚАБЫЛҒАЗИЕВ,
қалалық «Құддыс ишан» мешітінің бас имамы
