Әліге дейін есімде, 1983 жылдың 23 тамыз күні Шиелі аудандық партия комитетінің кезектен тыс пленумы болып, онда ұйымдастыру мәселесі қаралды. Пленумға облыстық партия комитетінің екінші хатшысы В.Голубенко қатысып, аудандық партия комитетінің бірінші хатшысы қызметіне Сейілбек Шаухамановтың кандидатурасын ұсынды. Пленум ұсынысты қолдады.
Ол қызметіне кіріскен күннен бастап ауданның экономикалық және әлеуметтік дамуына серпін беретін тың жаңашылдықтарды жүзеге асыра бастады. Әсіресе, тәрбиелік мағынасы да, мәні де халықтың ойынан қолдау табатын іс-шараларды қолға алды. Соның бірі – аудан орталығында Ұлы Отан соғысында қаза тапқан шиелілік боздақтарға арналған «Даңқ» мемориалын салу. Мемориал бүкілхалықтық құрылыс негізінде халық қаржысына салынған.
1985 жылдың 9 мамыры, яғни Ұлы Жеңістің 40 жылдығы күні «Даңқ» мемориалы ашылды. Ашылу салтанатында аудан басшысының сөйлейтін сөзінің мәтінін дайындау сол кездегі аудандық партия комитеті ұйымдастыру бөлімінің меңгерушісі менің үлесіме тисе де, ақырғы нұсқасы бірінші хатшының әсерлі де жан тебірентетін ойларымен жаңа мазмұн, жаңа сипат алған еді.
С.Шаухамановтың сол сөзінің мәтінін 40 жыл бойы өзіме сақтап келдім. Бүгін басылым бетіне жариялауға ұсынып отырмын. Өйткені бұдан 40 жыл бұрынғы сөз жастарымызды Отанының патриоты, оны қорғауға әрқашан дайын болуға үндейді, еліміздің өткенін де, бүгінгісін де ұмытпауға шақырады.
«Құрметті жолдастар! Ұлы Отан соғысының, еңбек майданының ардагерлері, қымбатты замандастар мен жастар, аудан еңбеккерлері!
Бүгін біздер, ауданның саяси-қоғамдық өміріндегі әдеттен тыс үлкен бір ерекше оқиғаның куәгері болып отырмыз. Бұл – Ұлы Отан соғысында құрбан болған боздақтардың, туған-туыс, бауырларымыздың алдында біздердің өтей алмаған мың да бір парызымыздың бірін өтеу үшін, олардың рухы әрдайым бізбен бірге боларлықтай, ер есімі ел есінде әрқашанда қаларлықтай бастарына көктас орнатып, мәңгілік алау шырақ жағып, ескерткіш қойып, еске алу салтанаты.
Ұлы Отан соғысы кеңес халқының басына түскен ең ауыр, ең қасіретті, қайғылы, қанды оқиға, адамзат тарихында бұрын-соңды болып көрмеген ғаламат жантүршігерлік соғыс болды. Ол тұтқиылдан басталып, 1418 күн мен түнге созылды, орасан көп материалдық шығынды айтпағанның өзінде, 20 млн совет азаматы қаза тапты, 20 млн жүрек соғуын тоқтатты, 20 млн үміт мәңгі үзілді.
Осындай құрбандық, төгілген қан мен тер, қажырлы еңбек, тынымсыз күндер, ұйқысыз түндер қандыбалақ зұлым жауға деген ыза мен кек, елге, туған жерге деген сүйіспеншілік пен шексіз берілгендік Отан, халық алдындағы парыз бен борыш қана еліміздің тәуелсіздігі мен бостандығын сақтап қалды. Ұлы Жеңіске жеткізді. Жеңіс тарихта кеңес халқының ерлігі мен елдігін, бірлігі мен тірлігін, мызғымас халықтар достығын бүкіл әлемге паш етті. Неміс-фашист басқыншыларының бұғауынан Еуропа елдерін азат етті. Қанішер фашизмнің күлін көкке ұшырды, ғасырлар бойы отарлықта болған көптеген басқа да халықтарға бас бостандығын әперді.
Дүние жүзінде баянды бейбітшілік орнады. Кеңес халқы жанқиярлық ерлік-еңбегімен қысқа тарихи мерзімде соғыс зардабын жойып, халық шаруашылығын қалпына келтіріп, ел бейнесін қайта жаңғыртты. Бірақ, 40 жыл өтсе де, соғыс зардабы, халқымыздың қайғысы мен қасіреті, еліміздің орны толмас құрбандығы ұмытылар емес. Ол мәңгі ұмытылмайды, жесір қалған ана, жетім қалған бала, әке мен ата деген ардақты сөзді айта алмаған бала мен немере бұл сұрапыл соғысты ұмытуы мүмкін де емес. Өйткені, Ұлы Отан соғысы кезінде ел басына күн туса етігімен су кешер деген мақал ескіріп, ел басына күн туғанда етігімен қан кешкен, су орнына оқ жауған кезең болды.
Соғыста біз жеңіп шықтық. Бірақ бұл жеңіс бізге аса қымбатқа түсті. Мыңдаған қалалар мен ауылдар, заводтар мен фабрикалар, шахталар қирады, орман түгілі қара жер де жанды. Миллиондаған боздақтар, талай-талай қыршындар мынау жарық дүниені, күннің көзін, ата-ана, ұл-қызын, бала-шаға, әке жүзін мәңгі көрмей көз жұмды. Отанның көптеген адал ұлдары мен қыздары кесілген қол-аяқ, тесілген өкпемен, жан-тән жарасымен елге оралды. Міне соғыс сұмдығы, міне соғыс зардабы осындай болды.
Соғыста біз жеңдік, өйткені біздін ісіміз әділ еді. Соғыста біз жеңдік, өйткені біздің әкелеріміз бен аналарымыз, ағаларымыз бен бауырларымыз өз елінің тәуелсіздігі, өз халқының бостандығы, келешек ұрпақ бақыты үшін нағыз ерлікпен, кіршіксіз таза арымен қаражүрек, зұлым жаумен жан аямай шайқасты. Олар ажалмен шайқаста бір минут қобалжыған да, бір минут толқыған да жоқ. Кір жуып кіндік кескен туған жерін, елін алақанға салып өсірген ауылын, ақ сүтін беріп асырап, ақ батасын беріп соғысқа аттандырған ата-анасын, өмірлік қол ұстасқан сүйген жарын, көзінің қарашығындай мәпелеп өсірген перзентін, сол арқылы өзінің сүйікті Отаннын қорғап жатқан олар шыбындай жанын, қасықтай қанын аямай, бұрын-соңды адамзат тарихында болмаған құрбандыққа барды. Қайғы мен қасіретке көнді, адамның ең қымбатты – өз өмірін қиды.
Сол соғыс құрбандары қатарында біздің ауданымыздан Жеңіс үшін жанын пида еткен 1978 жерлесіміз де бар. Олардың еткен ерлігі, Жеңіске қосқан үлесі ел есінде. Қазір бүкіл аудан жұртшылығы әрбір ұжым, әрбір отбасы олардың атын аса бір жоғары құрметпен атап, айрықша қастерлейді. Бүгінгі ашылған бұл ескерткіш біздің қазіргі бақытты тұрмысымыз үшін өмірін қиған жерлестеріміздің өлмес рухын, өшпес бейнесін есте мәңгі сақтау үшін, солардың жарқын, адал да абыройлы ісін алға апару үшін, келер ұрпаққа қалдырған өтініші мен өсиетін орындау үшін салынды. Әрине бұл ескерткіште олардың денесі жоқ. Бірақ туған жерге, өскен елге, халыққа, туыстар мен бауырларға деген ынтызар болып кеткен қасиетті рухы жатыр. Сол үшін де бұл ескерткіш біздің соғыс құрбаны болған жерлестерімізге деген шексіз құрметіміздің, олардың рухы алдында әрдайым адалдығымыздың, адамгершілігіміздің белгісі болмақ.
Ескерткішке Отан үшін соғыста қаза тапқан 1978 жерлесіміздің аттары алтын әріппен мәрмәр тасқа жазылып, құрметті тұғырға қойылып отыр. Бұл ескерткіш баласын майданға жіберген ақсақалдар мен ақ шашты аналар, сүйген жарынан, туған әкесінен, жақын бауырынан, апа-қарындасынан айырылып, жетім-жесір қалған аяулы жандар мұны өз ұлдарының, өз бауырларының, өз жарларының, өз әкелерінің көзіндей көрсін, осындай батыр ұлының, жарының, әкесінің, бауырының болғанын мақтан етсін, оларды сағынғанда осында келіп еске алсын, мауқын бассын, рухына бас исін, ерлігін паш етсін деген ізгі оймен салынды. Сонымен қатар бұл ескерткіш соғыстың не екенін білмейтін, оны тек кітаптардан оқып, кинолардан ғана көрген, зеңбірек дүрсілі мен оқ-дәрі иісін сезбеген, жаппай жесірлік пен жастай жетімдік көрмеген соғыстан кейінгі жас ұрпаққа патриоттық сезім беру мақсатында осынау бақытты өмір, шат тұрмыс өзінен-өзі келмей, ол үшін аға ұрпақтың қаны төгілгенін ешуақытта естен шығармай, олардың аруағы алдында ақырын басып, әрдайым басын иетін болсын деп салынды.
Бұл мемориалды комплекс, Ұлы Отан соғысынан жеңіспен елге оралған, бұл күндері қатары сиреп, барларының жасы егде тартқан әкелер мен ағаларды да ұмытпай, оларға өле-өлгенше құрмет көрсетіп, қызмет істеу мақсатында салынды. Бұл ескерткіш «ешкім де, ешнәрсе де ұмытылмайды» деген антты терең түсінген, шын ұғынған қазіргі аудан азаматтарының ақ ниетімен, солардың өз ұсынуымен, жүрек қалауымен, еліміздің тұс-тұсынан жазылған хаттар, ұсыныс-пікірлер негізінде бой көтерді.
Осы ескерткішті соғу кезінде біздің сүйікті ауданымыз Шиелі халқының оның жігіттерінің, басшыларының ауызбіршілігі мен адамгершілігінің тағы да бір қайнар көзі ашылғандай болды. Олар есіл ерлерге деген пәк көңілін, ыстық ықыласын, шексіз құрметін айқын аңғартып, Отан үшін қаза тапқан боздақтар алдында мәңгілік парызын өтеуге әрқашан дайын екенін танытты. Сондықтан да бұл даңқ мемориалды комплексі аудандағы ең қасиетті, ең қастерлі орын болады. Әсіресе мына біздің жас жеткіншек, келер ұрпақ қадірлей де, құрметтей де, қастерлей де біледі деп сенеміз. Бұл орын қол ұстасып, көңіл қосқан қос жүректің, Отанымыздың бейбіт өмірін сақтауға аттанған әрбір жас азаматтың ақ бата алар, ант берер жеріне айналады деп үміт артамыз. Соғыста қаза тапқан шиеліліктерге арналған бұл ескерткіш әрқашан да гүл құшағында, аялы алақанда болсын! Ұлы Жеңіске жеткізген соғыс және еңбек майданы ардагерлерінің даңқы арта берсін, соғыс құрбандарының есімі ел есінен мәңгі өшпесін!».
Сейілбек АМАНЖОЛОВ,
еңбек және тыл ардагері,
Шиелі ауданының
құрметті азаматы
