Сыр көктемі биыл кешеуілдеп келді және көпке дейін алагүліктеніп, құбылып, қалпына түсе алмады. Ауру теңіз әлегінен онсыз да үп еткен желмен бірге тұз жауып, тұзбен тыныстап жатқан жұрт Табиғат-ананың қас-қабағын бағып қарайлап, дағдылы тіршілігіне кешігіп кірісті. Бірақ етек-жеңін түрініп, сергек отырған халық қауырт қимылдап, әр сәті ырыс-берекеге тұнып тұратын көктем күнінің көп шаруасының әрқайсысын кезімен мерзімінде тиянақтап қоюға тырысты. Өйтпегенде қайтеді, Сыр өңірінің қазіргі хал-ахуалы ырғалып-жырғалуды көтермейді. Әсіресе, табиғаттың төлдер шағының қапысы жаман. Тіпті ілгеріде заманның түзу кезінің өзінде-ақ, ата-бабаларымыз: «Бейнеттің бірі – қырда, мыңы – Сырда» деп бекер айтпаса керек. Содан да, қалай, әйтеуір бұл өлкенің байырғы диқан-малшысы мен биіктегі әкіміне дейін шаруада ширақ, қам-қарекетте қунақ көрінеді…
Құрметті оқырман! Осы қатарларды жаза отырып, өткен 1992-1996 жылдар аралығында еңбек еткен Сәкен Сейфуллин ауылына тағы бір барып, еңбектес азаматтармен қауышып, үлкендерге сәлем беріп, баталарын алып қайтқандай әсерге еріксіз бөленесің. Сәкен Сейфуллин ауылы өзінің кіреберісінен бастап төріндегі Қараөзек бойы өзен-көл, жайылым, шабындығымен, құдды бір көк майса жерге жайып тастаған қазақтың шапанының мол етегіндей, қазақтың сол біртуар талантты тұлғасы Сәкен Сейфуллиннің иығына жабылған шапанның көрінісін еске түсіргендей!
Төрт жыл қызметте болған уақытым бүгін бір сәт көзді ашып-жұмғандай! Ауылдағы ағайынмен бірге атқарған тіршіліктің өзім куәсі болған азғантай кезеңінен естелік жазып қалдыруды жөн көрдім.
Он төрт жылдан астам уақыт 1975-1989 жылдарда өз мамандығымды игеруде үлкен еңбек жолынан өттім. Осыдан болса керек, «Ленин» орденді «Главриссовхозстройға» қарасты «Қызылордамелиорация» бірлестігі ұжымына қайта оралу, жақсы көретін мамандығыммен қайта қауышуды әрдайым іздеп, күтіп жүретінмін.
Осы уақыттың қарсаңы, яғни 1991 жыл бүкіл әлемге белгілі күрделі оқиғалар өрбіген кезең болатын.
Қазақстан Республикасы өз тәуелсіздігін жариялап, астанамыз Алматыда 16 желтоқсан күні Жоғарғы Кеңестің шешімі қабылданды. Қазақ елі өз болашағын өз қолына алған тарихи шешім әрбір қазақстандықты болашаққа үлкен үмітпен қарауға жетеледі. Қызылорда облыстық партия комитетінің нұсқауларына сәйкес Тереңөзек аудандық партия комитетінің жұмысын тоқтатуға қатысты кезек күттірмейтін жұмыстарды 1991 жылғы 23 тамыз-9 қараша аралығында толық аяқтап, партиялық құжаттарға қатысты тиісті құпия сақтау, жою қажеттіліктері өзімізге берілген тапсырмаларға сәйкес орындалды.
Бұрынғы партия комитеттері мен совет қызметкерлерін жаңа бағыттағы жұмыстарға жіберу, орналастыру процестері облыс әкімшілігі тарапынан жүргізіліп жатты. Заманымыз ортақ, жасымыз қатарлас бізді аудан шаруашылықтарына, оның ішінде Сырдария ауданының әкімі Алмагүл Божанова басқарып отырған шаруашылықтарға жіберді.
Аппаз Кәмішев Мәскеуде өткен СОКП ХХVІІ съезі делегаты Қармақшы аудандық атқару комитеті төрағасы «Ақжарма» директорлығына, Бақыт Мыханов Тереңөзек аудандық бірлестігі төрағалығына, Алдаберген Құлбаев «Шіркейліге», Сейілбек Асқаров «Тереңөзекке», Өмірзақ Сәдуов аудандық кооператив төрағалығына, Құрман Ысқақов «Іңкәрдарияға», Әлтай Сыздықов «Қараөзек» қаракөл шаруашылығына, Әділхан Мәлібаев Оспан Мәлібаев атындағы шаруашылыққа, Тұрмахан Арапов А.Тоқмағамбетовке және мен С.Сейфуллин атындағы совхозға басшылық қызметтерге бекітілдік.
Сол ел үшін еңбек еткен тұғырлы тұлғалардың қатарында заты қыз баласы болса да, ерлермен үзеңгі қағыстырып бірге еңбек еткен Алмагүл Божанованың шоқтығы биік.
Қызылорда облысының әкімшілік басшысы Сейілбек Шаухамановтың шешіміне сәйкес мен Қызылорда қалалық әкімшілік басшысы Әбдіржан Қалыбаевтың мемлекеттік жекешелендіру жөніндегі орынбасары ретінде 9 қараша (1991 ж.) күні жұмысқа қосылуым керек болатын. Өкінішке қарай, Қазалыда емделіп жатқан анамның науқасы ауырлап, облыс дәрігерлерінің ұсынысымен әкем Елекең анамызбен бірге шұғыл Алматыға емделуге жүретін болды. Отбасымыздың жағдайы біздің бала-шағамызбен көшіп-қонып, қалаға қайтып оралуымызды көтере алмайтын еді. Қыстың қарсаңында жылы орнымызды суытпай, сабыр сақтап, отбасылық шаруашылыққа бас-көз болу қажет. Әрине, аудан басшысы Жолдасбек Ердешбаев және Алмагүл Божанова біздің отбасы жағдайымен түгел хабардар болып отырды. Қорытындысында, анамыздың ауыр науқасының беті қайтқанша Тереңөзектен көшпей, облыс басшысы мен Әбдіржан Қалыбаевқа өтініш жасауға келдім. 8 қараша таңертең қала басшысы Ә.Қалыбаев қабылдап, менің Тереңөзектен қазіргі уақытта көше алмайтын жағдайымды түсінді. Телефонмен С.Шаухаманов, В.Брынкинмен хабарласты. Түсінгенім, менің қызметке орналасуым қаралатын болды.
1992 жылдың 7 қаңтары күні Сәкен Сейфуллин совхозында басшылық кадр ауысу жиналысы өтті. Тереңөзек аудандық кеңесінің төрағасы Жолдасбек Ердешбаев совхоздың бұрынғы директоры Темірхан Құлмағанбетовтың атқарған қызметіне қысқаша шолу жасап, басқа жұмысқа ауысуына байланысты совхоз директорлығынан босатылғанын және алдағы уақытта бұл қызметке бұрынғы аудандық партия комитетінің хатшысы Айтбай Көшербаевтың тағайындалғанын хабарлады. Міне, осылай менің еңбек жолымда он ойласам түсіме де кірмеген келесі кезең – совхоз басшысының жауапты міндеттері алдыма қойылды.
Сонымен түгел тізімдемей-ақ, атқарылатын қыруар шаруаның басы ашылып анықталды. Өз кезегінде өндірісті ұйымдастыруда осы кездегі жүргізілген мемлекет саясатына байланысты совхозды кіші кәсіпорынға бөліп, өндіріс құрал-жабдықтарын қайта бейімдеу міндеті тұрды. Осы мың сан шаруа жайының барлығында да Тереңөзек ауданының әкімі болып жаңадан тағайындалған Алмагүл Божановамен қозғалатын шаруаларды ашық пікірлесіп, келісіп отырдық.
Сейфуллин ауылына ат басын бұрған әкем Елеудің елге бір сапарында «аудан әкімі Алмагүл Божанованың өзің туралы оң пікірін естідім» дегені есімде.
Алмагүл – туған жерін түлеткен тұлғалардың бірі. Өмір жолына қарасақ, 1946 жылы 14 наурызда бұрынғы Тереңөзектің «Қызылөзек» ауылында дүниеге келген. Әуелгіде (1964 жылы) М.Мәметова атындағы қыздар педагогикалық училищесінде, одан кейінгі жылдарда (1970 жылы) Қызылорда педагогикалық институтында білім алды. Тереңөзек ауданындағы «Шаған» ауылында балабақша меңгерушісі, «Бесөзек» ауылындағы орта мектепте мұғалім, аудандық комсомол комитетінің бірінші хатшысы, А.Тоқмағамбетов ауылында орта мектептің директоры, аудандық партия комитетінің хатшысы, халық депутаттары Тереңөзек ауданы кеңесі атқару комитетінің орынбасары, төрағасы деген қызметтік сатылардан өтті. 1992-1999 жылдары Тереңөзек ауданының әкімі болды. 1999-2003 жылдары облыстық мәслихаттың хатшысы болып сайланды. Зейнетке шыққан жылдары да ел игілігі жолында тәлімі мен тәжірибесін ортаға сала жүріп, республикалық Ұлттық кеңестің мүшесі болды.
«…Мамырдың екінші аптасында шыңылтыр суық ауа ширатылып келіп, үскірік лебімен көк көрпелі даланы тағы бір қарып өтті. Ақ жұмыртқа-сары уыз төл, көгерген егін, гүл жарған бау-бақша, қабағат тіршілік қамымен қарбалас жүрген жұрт не халде, аудан әкімі Алмагүл Божанова соның бәрін өз көзімен көрмек болып, жаны шырқырап, асығыс ауыл-ауылды аралап кетіпті. Қаршадайынан осы араның ыстығына күйіп, суығына тоңып өскен Алманың ел-жұрттың тыныс-тіршілігін өз көзімен көріп, емші-балгердей тамырын басып байқамайынша көңілі бір тыншымайды». Уақытында «Заман Қазақстан» газетіне Әбіраш Жәмішұлы мен Әбілмәжін Жұмабайұлы жазған осы жолдар Алмагүл Божанованың нағыз іскерлік портреті болатын. Сыр көктемінің бояуын мейлінше ашқан мәтінді әрі қарай жалғастырсақ:
«…Біздің жай-күйімізді, нендей шаруамен жүргенімізді біліп, жәрдем-көмек көрсету жағын аудандық кеңес төрағасы, ұзақ жылдардан бері, қызметтес, сыралғы серігі Өмірзақ Сәдуұлына табыстап кеткен екен.
Өмірзақ Сәдуұлы бізді көрісімен:
– Пәлі, көктемгі егіс мәселесімен тек біз ғана айналысамыз ба десек, сіздердің де тұқым себетін кездеріңіз келген бе? – деп әзілдеп қарсы алды ол әдемі қараторы жүзіне күлкі үйіріліп.
– Иә, себер көбейсін дейсің ғой. Оның көбею-көбеймеуі сенің қолыңда, – деп біз де жүк салмағын сұңғыла ініміздің иығына арта салып, әзілге әзілмен жауап бердік.
Өмірзақ та – ауылдың ақ топырағын борпылдата кешіп, «Шіркейлінің» маса-сонасына таланып өскен осы араның түлегі. Оның мына Тереңөзек кеңесінің төріне әкелген азаматтық өмір жолында тіршіліктің талай-талай ащы-тұщы тәжірибесі жатыр.
Нағи ауылына келгенімізде кеңшар директоры Бақыт Мыханов пен ауылдық кеңес төрағасы Төребек Жұмабеков екеуі де орындарында отыр екен. Бәріміз директор кабинетіне жайғаса бергенде, стол үстіндегі телефон безілдеп қоя берді. Директор сөзінің ыңғайына қарағанда, қоңырау облыстан, мұнда шетелден қонақтар келе жатқан секілді. Соны жеделдетіп аэропорттан барып қарсы алмақ керек, біздің елеңдеп отырғанымызды байқады да, Бақыт істің мән-жайын түсіндірді. …Нарық экономикасының тар ноқтасы кеңшар басшыларын да, қосшыларын да пысықтап, ширата түскен тәрізді.
Асқар ауылынан кеңшар кәсіподақ комитетінің төрағасы Дәуітбай Сұлтановпен дидарластық. Кеңшар директоры мал төлдеп жатқан қыр жаққа қойшыларға кетіпті.
Сәкен Сейфуллин атындағы ұжымдық шаруашылық директоры Айтбай Көшербаев бастаған бір топ кісімен біз мектеп залында кездестік. Онда мектеп директоры Балтабай Бержаппаров та болды. Өзара танысып-білісіп, «Заман-Қазақстанның» бүгінгі хал-қадіріне қаныққаннан кейін кеңшар орталығын аралауға шықтық…
Алуан дыбысты аспаптар жарасты үйлесім тапқан жақсы оркестрдей-ақ, көктемнің құбылмалы-құйтұрқы мінезіне қарамастан, күллі ауданнан әдемі бір еңбек ырғағы сезіледі».
Бұл аяулы арманы мен мақсат мүддесін мемлекет қызметіне арнаған замандас Алмагүлдің аудан басқарып тұрған кездегі көктемнің бір көрінісі еді.
Айтбай КӨШЕРБАЕВ,
қоғам қайраткері
