Біз әңгімелегелі отырған кейіпкеріміз – өмірден өткенше ерінуді, жалған бедел алу үшін жағынуды білмеген, қашанда елмен бірге болып, халқының жайын күйттеген, сол жолдың «отымен кіріп, күлімен шыққан» адам. Иә, тек содан бақытын тапқан Амантай Әпетұлы жайлы айтпақпыз. Әрі бұл ағамыздың сол еңбегін ел-жұрты елеусіз қалдырған емес. Өз туған жері Қожакенттің адал перзенті бола білген ол жалған дүниені тәрк етіп, бақилыққа мойынұсынғанда да туған елі қимай қоштасып, арулап шығарып салған еді. Өмірінде өшпейтін із қалдырған ардақты ақсақал халқының қамқоры болғанын сөзсіз мойындау керек.
Мен Амантай ағамен 1972 жылдан бері таныс болдым. Сол жылы Алматыдағы ауыл шаруашылығы институтын бітіріп, арнайы жолдамамен бұрынғы СОКП-ның ХХІІІ партьсъезд совхозында (қазіргі Қожакент ауылында) 1979 жылға дейін бас экономист болып қызмет істедім. Жеті жыл аз уақыт емес. Осынша жылдар арасында Әбекеңдей ағамның кісілігі мен адаммен сыйластығы бір бөлек әңгіме-тұғын.
Білуімше, Амантай Әпетұлы 1932 жылдың қаңтарында Жаңақорғанның Қыдырбай деп аталатын елді мекенінде дүниеге келген. Әкесі Әпет Әбдірахманұлы сол заманда колхоз басшысы, партия ұйымы төрағасы қызметтерін атқарған, анасы Зере үй шаруасында болып әрі балаларына үлгілі тәрбие берген. Отбасында Амантайдан бөлек, Мәрзия, Әсия атты әпкелері мен Камалтай атты інісі болыпты.Ал атасы Əбдірахманның молда болып, ислам ілімін ел арасында насихаттап, Алла жолында жүргенін, адамдарды тазалыққа, әділеттілікке үйретіп, еңбекке баулығанын естіп өстік.
Осындай тектілердің тұяғы Амантай Әпетұлы 1951 жылы «Қандыарал» мектебін бітіріп, қазіргі Қазалыдағы зоотехникалық малдəрігерлік техникумы жəне Алматы зоотехникалық малдәрігерлік институтын тəмамдайды. 1956 жылы Жаңақорған ауданына қарасты «Октябрь» колхозындағы мал фермасында зоотехник болып еңбек жолын бастаған. Бір жылдан соң Ұлдаш Әбдікерімқызымен бас қосып, шаңырақ көтеріп, өнегелі отбасы болды. 1963 жылы «Талап» совхозының төртінші фермасында зоотехник, 1964-1967 жылдары «Талап» совхозының «Сауса» бөлімшесінде ферма меңгерушілігін абыроймен атқарды.
Ағамыз бас зоотехник болып, ұзақ жыл кейіннен ХХІІІ партсъезд атанған совхозда істеді. Яғни 1966 жылы Өзгент совхозының төртінші фермасы ХХІІІ партсъезд болып қайта құрылғанда, Амантай аға мал фермасының меңгерушісі қызметіне тағайындалды. Сол кезде ол елді мекенде 2 жарым мыңға жуық қара мал бар. Сонымен бірге күріш бағытындағы алдыңғы шаруашылық та осы ауылда орналасқан еді. Әбекең шаруаның нағыз маманы десек қателеспеспіз. Оны мен емес, бүкіл облыс білетін болар. Осылайша ХХІІІ партсъезд, қазіргі Қожакент ауылының іргесін қаласып, өмірінің соңына дейін сол жерде ферма меңгерушісі, совхоз директорының орынбасары қызметтерін атқарды. Амантай Әпетұлы басқарған мал фермасы көп жылдар бойы аудандық, облыстық ауыспалы «Қызыл туды» жеңіп алып, республикада өткізілетін жетістік көрмелерінде жұмысы үлгі етіп көрсетіліп жүрді.
СОКП-ның ХХІІІ партсъезд совхозы аудандағы күріш жөнінен көрсеткіші жоғары ауыл еді. Олай болуының да себебі бар. Мұнда Амантай Әпетов сынды шаруаны жетік білетін ағаларымыздан бөлек, бас аграном болып істеп, кейіннен Түгіскен совхозын басқарған Смайыл Жұмаділлаев, бас бухгалтер Жұмабай Тұрғанбаев сияқты мықты кадрлардың арқасында шаруашылықтың тасы өрге домалаған уақыт болатын. Шынымен ол кездегі көп жігіттер ХХІІІ партьсъезд совхозында жұмыс істеп, кейін басқа жаққа жоғарылап кетіп жататын. Сол уақытта өзге совхоздардағы 5-6 директор алғашқы еңбек жолын осы елден (Қожакенттен) бастағанын баса айту керек.
Сыздықов Абдулла, Әбітаев Ерқожа, бас инженер Зайров Әзім, Шәменов Қаумен сияқты азаматтармен қызмет істедік. Өзімен бірге істеген мал дәрігері Қаумен ағамыз бен Амантай аға кәдімгі қазақы қалжыңы жарасқан, екеуінің егіз қозыдай бір жүретіні, тіпті ауданға да есепке бірге баратыны көз алдымда. Сол уақыттарда Нәлібай Айдарбеков өзі басқаратын ХХІІІ партсъезд совхозындағы жетістіктер арқасында, осындай табанды жігіттердің еңбекқорлығының нәтижесінде «Еңбек Қызыл ту» орденін кеудесіне тақты.
Есімде қалғаны, үнемі аудан орталығына жиналыстарға келгенде ол кісі сөйлемей қалмайтын. Бос әңгіме емес, нағыз шаруашылықтың жайын қозғайтын. Жұмыстың қарқынды жүруіне тиісті талабын қоя білетін өте білікті маман болды. Өжет еді ағамыз. Бір айта кететін жайт, күзде егін жинау мен оны бастыру сияқты қарбалас жұмыстарда Әбекеңнің көп көмегі тиетін. Егіншілер мен комбайнерлерді, көмекке келген жастарды етпен, ағарғанмен үздіксіз қамтамасыз етуде Амантай аға басқаратын мал фермасының рөлі зор болды. Ол кезде ұн не басқа азық-түлікті дүкеннен алғанмен, бүгінгідей самсап тұрған ет дүкендері болмады. Сондықтан әр шаруашылық ет және сүтпен өз жұмысшыларын қамтамасыз етіп, түскі, кешкі ас егін даласында ұйымдастырылатын. Айтпақшы, менің есімде қалған бір жайт, ағамыз бір уақыттары құс шаруашылығына да аса қатты мән берген. Сол совхоздағы «Қойлақы» көлінің маңына құстың балапандарын алдырып, әбден бағуын келістіріп, күнде мал етінен гөрі, тауық, қаз-үйрек етімен қырман басындағыларды да, малшыларды да осы жеңсік аспен жедел қамтушы еді ғой.
Мықты ұйымдастырушы еді. Негізі адамға қызметтің сапасын талап етуден көрі, оған жағдай жасау бірінші орында болуы тиіс. Мен жеті жыл қызмет істеген уақытымда ол кісі басқарған шаруашылық тек үздіктер қатарынан көрініп тұрды. Әбекеңнің жоғары ұйымдастырушылық қабілеті арқасында аудан көрсеткіші ұдайы алда болды.
Осындай алғаусыз еңбек еткен жылдарында өз игі істерімен ел қошеметіне бөленіп, түрлі марапаттарға ие болды. Амантай аға 1963 жылы ауданның, облыстың «Құрмет грамотасымен», 1964 жылы «Құрмет грамотасымен», 1966 жылы «Еңбек Қызыл ту» орденімен, Қазақ ССР Ауыл шаруашылығы министрлігінің «Құрмет грамотасымен», 1970 жылы «Социалистік жарыстың жеңімпазы» төсбелгілерімен, 1986 жылы «ХI бесжылдықтың екпіндісі», 1988 жылы «Еңбек ардагері» медалімен марапатталды.
Бүгінде біздің ауданда 7800 зейнеткерден құралған ардагерлер кеңесі жұмыс істеп тұр. Ауылдағы бастауыш ұйымдармен жұмыстар жиі жүргізілуде. Басқа аудандарда жоқ, «Ардагер мерейі» деп аталатын, айына бір рет шығатын газетіміз бар. Амантай ағамыздай алдыңғы буынның үлгілі істерін кейінгі жастарға ұлықтау мақсатында көп жұмыс атқарып та келеміз. Ардагерлерді елеусіз қалдырмау керек. Олардың жасаған еңбектері мен үлгілі істерін насихаттау жұмыстары және әлгі айтып кеткен газетімізге әр ауылдың шығу тарихы мен құрылуы, аты ұмытылып кеткен көне жер атаулары мен салт-дәстүр құндылықтарын терең тәрбие ретінде жариялап жүрміз.
Сөз соңында айтарымыз, бүгінгі Қожакенттей елдің іргесін қалаушылардың бірі болған Амантай Әпетұлын туған халқы мен ұрпағы жиі ұлықтап келеді. Сүйегі асыл ағаны мен де жиі сағынамын. Ол істеген еңбектің бәрімізге үлгі екені аян. Алмағайып заманда халық қорғаны болған ағаның өнегелі ісін жалғар бүгінгі буын аман болсын деген тілегіміз бар.
Өмірсерік ТАҚЫРБАСОВ,
Жаңақорған аудандық ардагерлер
кеңесінің төрағасы,
Жаңақорған ауданының
Құрметті азаматы
