Қарапайым тіршілігінде адами биіктігімен, адал ісімен танылып, ел сүйіспеншілігін еншілеген жандар көп. Жаңақорғандық Аманбек әке де халық игілігі үшін қалпалсыз қызмет атқарып, ел-жұртының жадында қалды.
Аманбек әке Кіші Жүз Әлім Сейітқұл қызы Бибіханмен бас қосқан. Қазалылық Сейітқұл әке Отан соғысына аттанып, елге оралмаған боздақ еді. Қиыншылық пен жоқшылық өмірді басынан кешкен Бибіхан он бір баланың анасы болып, ерін қадірлеп, әулетінің Бибіпатымасына айналды. Сол перзенттердің ішіндегі ұлдың үлкені, 1955 жылдың 5 ақпанында дүниеге келген Аманжол аға жөнінде сөз айтпақпыз.
Ол орта мектепті жақсы аяқтап, 1978 жылы Жамбыл гидромелиоративтік-құрылыс институтынан инженер-механик мамандығын алған.
Аудан көлеміндегі бірнеше мекеме, шаруашылық ұжымдарында қызмет етіп, еңбек жолында да, ел іші, ағайын арасында да ізгіліктің адаспас ізін қалдырған жан.
Адам болмысы кеніндегі құндылықтың бала күннен бойға даритындығы анық. Оған алдымен атадан келетін қасиет, сосын отбасы тәрбиесі, одан жақсы ортасы әсер етеді.
Аманжол ағаның бала күнгі достарының бірі Әбубәкір Әбжаппаровтың әңгімесі біздің осы ойымызды бекіте түсті.
***
…Біз сонау жетпісінші жылдары сегізжылдықты ауылдан аяқтаған балалар Жаңақорғандағы №51 мектеп-интернатына ауданның түкпір-түкпірінен ағылып келдік.
Әр жердің баласы болсақ та тез тіл табысып, нағыз жолдас-жораға айналдық. Сондай тілтапқыш, ақпейіл, ұйымдастырушылық қабілеті күшті жарқын достың бірегейі Аманжол еді. Өзі нағыз спортшы. Аудандық, облыстық турнирлерден жүлде алып, мектептің мақтанышына айналды. Аудандық спартакиададағы футбол жарысында «үздік қақпашы» атанғаны да бар. Киноға да көп баратын, көргендерін тамсана айтқанда солардың кейіпкерлері қайта тірілгендей әсер беретін. Кітап оқуға келгенде де алдына жан салмайды. Ал жазуы ақ параққа маржандай тізіледі. Адамның мінезі жазуынан да көрінеді дейді, графология дейтін ғылым саласы. Дұрыс айтады, Аманжолдың мінезі өте жайлы, досқа адал, уәдеге берік, ештеңеден тайсалмас нағыз қайсар жігіт болды.
Жамбыл қаласында, институтта оқып жүріп ауылға студент достарын ертіп келетін. Ол осылай біздің қарым-қатынасымызға да жаңа кеңістік ашты.
Аманжол мен Мәрия отау құрғанда дүрілдетіп тойлаған достың бәрінің жадында жарқын естеліктер қалған шығар. Кездескен сайын, құшағын айқара ашып, ағынан ақтарыла жарылатын досымыздан айрылу, қабырғамызды қайыстырды.
Артындағы ұрпағына ғұмыр
тілеп, дұға бағыштаймыз.
Жарқын жүзің әрқашан
жадымызда,
Достықтың нәрі
сіңген қанымызға.
Қасиетіңе теңелер пенде
таппай,
Барармыз бізде бір күн
жаныңызға.
…Естелігін өлең жолдарымен аяқтаған Әбубәкір ағаның шынайы сөзі алыс күндерді ойға оралтып, көңіл түкпірін қозғайды.
Енді Аманжол ағаның туғанындай болған жақын досы Төребек Есхожаұлы Искаковтың естелігі сөйлесін.
***
1982 жылы Жаңақорған аудандық комсомол комитетінде қызмет істеп жүрген кезімде ПМК-34 мекемесі бастауыш комсомол ұйымының хатшысы болған азамат басқа қызметке кетіп, соның орынына жаңа хатшы сайлау керек болды. Бұл туралы мекеме басшысымен кездесіп, ақылдастым. Сонда ол кісі мекеменің жас маманы, жоғары білімді, өзі комсомол мүшесі, үлкен-кішімен жақсы араласа алатын Кенжебеков Аманжол Аманбекұлын сайлау керек деп ұсыныс білдірді. Сол күннен бастап Аманжол мекеменің бастауыш комсомол ұйымы хатшылығын өзінің қызметімен бірге атқарып, көптеген ізгі істердің бастамашысы болды. Екеуіміз жақсы араласып кеттік, қызмет бабындағы қарым-қатынасымыз достыққа ұласты.
1983 жылы Аманжол аудан орталығындағы «Сельхозхимия» мекемесіне инженер-механик болып ауысып, келесі жылы мен сол мекемеге аға агроном болып бардым. Сол кезде бұрынғыдан да жақындай түсіп, отбасымызбен араластық.
Тікелей қызметтес болған кездерімде мені досымның жұмысқа деген адалдығы, жауапкершілікті жоғары сезінетін көпшілдігі, биязы, жұмсақ мінезі, кез келген тапсырманы тиянақты орындайтындығы тәнті етті.
1985 жылы аудандық партия комитетінің ұсынысымен «КПСС-тің 24-съезі» кеңшарына партия ұйымының хатшысы болып сайландым. Осы кезде бас инженер-механиктің орны босап, кеңшар директоры Әлімбай Шерубаевқа Аманжол Аманбекұлын қызметке алу жөніндегі ойымды білдірдім. Онымен бұрын қызметтес болғанымды, өз ісіне жауапкершілікті, тиянақты, техника саласының сауатты маманы екенін айтып түсіндірдім.
Кеңшар директоры ұсынысымды қабылдады. Сөйтіп, тағы да алты жылға жуық бірге қызмет атқардық. Сол кезеңнен бері өмірінің соңғы күніне дейін жан жолдас болдық.
Осы бір көңілі кемел, жүрегі дарқан досымның өмірден өткеніне де он жылдан асты, бірақ бейнесі күнде көз алдымызда тұрады. Мен де Аманбек көкемнің бір ұлындай болып кеттім. Аманжолдың бауырлары үнемі ата өнегесін көргендіктерін танытып тұрады.
Аманбек көкем өмірден өткеннен кейін Аманжол өзінен кейінгі іні-қарындастарына ақылшы, қамқор болды. Отанасы Мария бүгінгі күні сол дәстүрді үзбей, Аманжолдың орнын жоқтатпай, қарашаңырақтың түтінін түзу ұшырып отыр.
…Міне, достық деген. Төребек ағаның айтқаны «Бір дос болады – қораңнан мал кеткенше, бір дос болады – кеудеңнен жан кеткенше» дейтін тәмсілді еске салады. Біз бұл екі кісінің достығын жас балаларға жарқын үлгі етіп көрсететін достық деп айта аламыз.
Аға жөніндегі ендігі сөз шаруашылықта бірге қызмет еткен Асан Нақышпановтыкі, ол кісі былай дейді.
***
…«КПСС-тің 24-съезі» кеңшарында бас агроном болып жүрген кезімде Аманжол осы шаруашылыққа инженер-механик болып келді.
Ол кезде шаруашылық жұмысы өте ауыр. Кеңшардағы техникалар ескі, жаңа үлгідегі техникаларға қол жетпеген кез. Аманжол жұмысын біраз басшылар мән бере бермейтін техника жүргізушілерімен сөйлесіп, тіл табысудан бастады. Шаруашылық аумағындағы жерлер инженерлік жүйеге келтірмеген. Тегістелмеген, суы бір жағына жайылып, бір жағына шықпай жататын жерге күріш егу қиынның қиыны. Оның үстіне егіс басында бұзылып қалатын ескі техникалармен жұмыс істеу де естен тандыратын. Сондай кездері ол көрші шаруашылықтан ба, ауданнан ба, әйтеуір жүгіріп жүріп, оның қосалқы бөлшегін тауып, алып келетін. Техника жүргенше өзі аяғынан тік тұратын. Осы азамат секілді халықтың ортақ иігілігіне жаны ашып, өз басын, отбасын ұмытып кететін мамандар сирек, тіпті жоқ еді десем де, шындық. Күзгі егінді жинап алу маусымында Аманжолдың иығына көп салмақ түсетін. Ол соның бәрін көтерді, елінің салмағын беліне түсірді. Бұл жылдары осындай еңбектің арқасында біздің кеңшар жоспарын үнемі орындап, межеден көрінді.
Өмірдің өз заңы бар, адамдардың жолы таусылса да, оның жолы ұзара береді. Аманжол өмірден ерте озды, қазасы жанымызды күйзелтті.
Артыңда қалған ұрпақтары өзі секілді елшіл, еңбекшіл нағыз азамат болып, халқына қызмет ете берсін.
…Асан ағаның шынайы естелігі біз сөз етіп отырған асыл жанның болмысын осылай ашты.
Ал мына сөзді Аманжол ағаның жары Мария апаның аузынан жазып алдық.
***
Екеуіміз қырық жылға жуық бір ғұмыр сыйын бөлісіп, тірлік кештік. Қоғамға, ағайынға адал болды. Адам есебінде де айналасының алды еді. Жасынан жат әдеттерге әуестенбеген, темекі тартпайды, ішімдікке мүлде жоқ, балағат сөз айтпайды. Маған осындай орны дара адамға жар болу бақыты бұйырды.
Отағасының жаназасына алыс-жақынның бәрі келді, ешкім қалмады. Аяулы жанның халық ішіндегі қадірі сол бір оқиғадан да көрінді. Ол кісі өз мамандығы бойынша кіші-гірім қызметтер атқарды. Адам ел басқарып атқа мінбей-ақ, қарапайым тіршілікпен-ақ қадірін арттыра алады екен. Сол кезде көңіл айтып келген мекеме бастығының: «Аманжол аға біздің кеңсенің алдын тал егіп, жап-жасыл қылып жайнатты. Бұл ол кісіге тікелей тиісті жұмыс емес, осыны айтқызбай-ақ өз қалауымен істеді», – деп риясыз ризашылығын айтқаны есімде қалды.
Шүкір, артында Дана, Қайратбек, Ағила, Дулатбек есімді алтын асықтай ұлдары, күміс қасықтай қыздары бар. Мен солардың тілеуін тілеп, балдан тәтті немерелерімнің әзиз әжесі атанып отырмын.
***
Біз осы шағын естеліктерден Аманжол ағаның ұрпағына ұстын болар болмысын таныдық. Егер адам ізгішіл, игілікшіл болса, «азырақ жүріп ортаңда, көңіліңде қалсам көбірек» дегендей, ол адамның ізі өшпейді, ісі жоғалмайды.
Дүйсенбек АЯШҰЛЫ,
«Сыр бойы»
