Қызылқұмның қойнауында Жаңақала деген ауыл бар. Қазіргі атауы Тәйімбет Көмекбаев атындағы ауыл. Ширек ғасырдан астам тарихы бар мекеннен ырыс пен құт, береке таймаған. Олай дейтініміз – елдің, халықтың ауызбіршілігі бекем. Ал, ауызбіршілік бар жерде ынтымақтың, ырыстың болары хақ.
Ауылдың тарихына тоқталсақ, 1963 жылдың басында облыстағы бірнеше аудандар біріктіріліп, аймақтық колхоз-совхоз өндірістік басқармасы болып қайта құрылды. Орталық комитеттің қаулысы бойынша 1964 жылы Қармақшы ауданынан екі совхоз ұйымдастырылады. Соның бірі осы – Жаңақала ауылы болатын. Оған шаруа жайын білетін білікті басшы Қаратай Қуаңбаев сайланады. Ол кісі “Тағай” деген жерді белгілеп, шопандар үйін тұрғызады. Ешқандай байланыс жоқ, Қызылқұмның шетіне орналасқан елге әуелгі кезде көшіп баруға ешкімнің жүрегі дауаламайды. Сол уақытта басшының батылдығы мен іскерлігіне сенген Зауыт Ерназаров ақсақал барлық шопандарды жігерлендіріп ауыл басшысына қолдау көрсетіп, жаңа қонысқа көшеді. Ферма орталығында алғаш қой қырқатын, қаракөл дайындайтын пункт салынады, мұнан соң қой жуатын тоғытпа іске қосылады. Қарқынды құрылыс нәтижесінде бастапқы 16 үй бой түзейді. Онда барғандар “Қызылқұмда жаңа қала пайда болыпты” деп таңданыстарын білдіретін көрінеді. Міне, осындай халықтың бірлігі мен басшының іскерлігінің арқасында пайда болған ауыл “Жаңақала” деп аталған екен. Совхоздың қазығын қағып, оны 16 жыл басшы болған Қ.Қуаңбаевтан кейін басқарған Рүстем Ахметов, Зинабыт Сүлейменов, ауылдың ірге тасын қаласқан Сайлау Жанбаев, Орақ Дәнекеров, Жайылқан Демеуов, Социалистік Еңбек Ері Әділбек Хайруллаевты кейінгі ұрпақ мақтан тұтады.
Бүгінде осы аға ұрпақ салған сара жолды шалғайдағы ел сақтап келеді. Әсіресе, қандайда бір істе, жиын-тойда дүйім жұрт болып бір жағадан бас, бір жеңнен қол шығарып бірлесе жұмылулары кез келген жанды қайран қалдырады. Оған дәлел төмендегі деректер.
Наурыз айы келгенде ауыл ерекше түлейді. Ұлыстың ұлы күні қарсаңында елде қарбалас басталады. Себебі, ауылдан түлеп ұшқан азаматтар Наурыз мерекесін тойлауға республиканың түкпір-түкпірінен ағылады. Өткенге көз жүгіртсек, сонау 1989 жылы Наурыз мерекесін жаппай тойлау басталғанда алғаш болып мерекелеген жаңақалалықтар шарада салт-дәстүрдің қаймағын бұзбай өткізеді. Киіз үй тігіп, дастарқанын жайып, тарихи құндылықтарды қайта жаңғыртты. Қыз ұзату, келін түсіру дәстүрін сол кезден бастап кейінгі жастарға ұлықтады. Ат жарыс, балуандар күресі, көкпар тарту секілді спорттық жарыстарды сол уақыттан бері дәріптеп келеді. Отыз жыл бұрын басталған Наурыз мейрамын 1947-1948 жылы туған ауыл азаматтары қолға алып, демеушілік жасаған. Бұл дәстүр әлі күнге дейін жалғасын табуда. Жыл сайын өз кезегінде әр жылғы туғандар мерекені өткізу міндетіміз деп біледі. Ауылдың осындай ауызбірлігін жырға қосқан ақын Серік Ыдырысов “Наурыздың нұры сіңіп, құлпырып қыр, төсінде Қызылқұмның жыр тұнып тұр” деп жазған еді.
– Мұндай игі бастаманы бастаған жандар бүгінде жетпістен асқан ақсақалдар екен. Ауыл азаматтарының бір болуының арқасында наурыз мейрамы әлі сол қалпында ұйымдастырылып келеді. Осы күні жан-жақта жүрген ауылдастар жиналып, бір-бірімен қауышып, төс қағысып амандық біліседі. Дүниеден озған жандарға ас беріледі. Мұның барлығы біздің ауыл үшін салтқа айналған, – дейді ауыл тұрғыны, тарихшы Сақтапберген Қосбаев.
Биыл да дәстүр бойынша ұлыстың ұлы күнін 1986-1987 жылы туған жандар өткізеді. 21 наурыз күні қонақ асы беріліп, ретро әндерден Жалғасбек Ләппайұлы атындағы жүлде сарапқа салынып, кеш мерекелік концертке ұласады. Ал Наурыз мерекесі салтанатты шараның ашылуынан бастау алып, тойға жиналған қауым мерекелік дастарханнан дәм татады. Онан әрі спорттық жарыстар, театрландырылған сахналық қойылымдардан байқау өтеді. Наурыздың көркін түс ауа ат жарыс кіргізеді. Аламан бәйге, тоқ бәйге, құнан бәйге, тай жарыстарын көруге баратын халықтың қарасы көп болады. Бәйгені тамашалауға еңбектеген баладан, еңкейген қартқа дейін барады. Бұл жылда орын алатын үрдіс. Осылайша, қызылдың қиянында екі күн бойына дүбірлі той салтанат құрады.
Ал берекенің бастауы, елдіктің белгісі болған наурыз мейрамы ауыл адамдарының мызғымас бірлігін нығайта түспек.
Мейрамгүл ДАУЫЛБАЙҚЫЗЫ.
>>> Біздің Facebook, Instagram парақшаларымыз бен Telegram каналымызға жазылыңыз! <<<
