Мектеп жасына дейінгі есту қабілеті бұзылған балалар адамның іс-әрекеті мен қарым-қатынасының мағынасына енуде қиындықтарға тап болады. Бұл қиындықтардың негізінде балалардың ересектермен және бір-бірімен шектеулі қарым-қатынасы жатыр. Қарым-қатынас құралы ретінде сөйлеудің дамымауы, баланың әлеуметтік өмір құбылыстары мен ондағы орны туралы идеяларының болмауы, нақты жағдайларда бар идеяларды қолданудың әлсіздігі.
Бүгінгі таңда есту қабілеті нашар адамдар әлеуметтік өмірдің толыққанды қатысушысы бола алады. Бірақ бұл мүмкіндікті пайдалану көбінесе қиынға соғады. Балаларды ерте жастан бастап әлеуметтік ортаға бейімдеу қажет. Бұл проблема естімейтін және есту қабілеті нашар мектеп жасына дейінгі балалар үшін оқу орындарында маңызды болып табылады. Дәл осы кезеңде әлеуметтік өмірдің негіздері қаланды, сондықтан оларды қалыптастыру процесі олардың мүдделерін, жеке және физикалық мүмкіндіктерін ескере отырып құрылуы керек. Саңырау және нашар еститін мектеп жасына дейінгі балаларды тәрбиелеу және оқыту процесі олар үшін қызықты ойын түрінде жүзеге асырылған жағдайда ғана тиімді болады. Қазіргі заманғы арнайы педагогика мен психологияда есту қабілеті бұзылған балаларды әлеуметтендіру жұмыстарының бағыттары, оларды жүзеге асырудың формалары мен әдістері анықталған, бірақ мектеп жасына дейінгі балаларда әлеуметтік өмір негіздерін қалыптастырудың практикалық мәселелері шешілмеген күйінде қалып отыр.
Есту қабілеті бұзылған балаларды әлеуметтендірудің тиімділігі көбінесе педагог қолданатын жұмыс әдістерімен анықталады.
Мектепке дейінгі мекемеде есту қабілеті бұзылған балаларды әлеуметтендіруге бағытталған түзету-дамыту жұмыстарының бағыты балалардың жалпы сөйлеуін дамыту үшін әлеуметтік және тұрмыстық бейімделу материалдарын пайдалануға мүмкіндік беретін сабақтарды ұйымдастырудың әдістемелік әдістері мен әдістерінің жүйесін білдіреді. Сонымен қатар, есту қабілеті бұзылған балалардың танымдық қабілеттерін дамыту, білімді меңгеру және пайдаланудағы белсенділігін, дербестігін қалыптастыруға арналған.
Есту қабілеті бұзылған балаларды әлеуметтік дамытудың негізгі әдістері: әңгімелесу, экскурсиялар, бақылаулар; дидактикалық ойындар; кино – және диафильмдерді қарау; жағдайларды модельдеу, сахна – міндеттер, осы тақырып бойынша сюжетті дамыту; жаттығулар, тренингтер, арнайы ұйымдастырылған практикалық қызмет болып табылады.
Әлеуметтенудің басым әдісі, әрине, әртүрлі ойын технологиялары болып табылады, олардың көмегімен табиғи жағдайда есту қабілеті бұзылған балалар қоғамдағы әлеуметтік қарым-қатынас пен мінез-құлық дағдыларын игереді.
Осылайша, есту қабілеті бұзылған балаларды әлеуметтендіруге оқыту мен тәрбиелеудің бағыты әртүрлі әдістерді қолдануды қамтиды. Оқытуда әртүрлі әдістерді қолдана отырып, мұғалім балалардың тақырып бойынша нақты материалды игеруіне ғана емес, сонымен қатар әлеуметтік мінез-құлық тәжірибесін қалыптастырады, балалардың мәдени және сөйлеу ортасында қабылданған әлеуметтік нормаларды, моральдық, этикалық мінез-құлық ережелерін дамытуға көмектеседі.
Жадра ЖУНУСОВА,
№5 «Шаттық» балабақшасының
сурдопедагогы
Қызылорда қаласы
>>> Біздің Facebook, Instagram парақшаларымыз бен Telegram каналымызға жазылыңыз! <<<
