15 қыркүйек — еліміздегі санитариялық-эпидемиологиялық қызмет мамандарының кәсіби мерекесі. Бұл мереке биыл елімізде бірінші рет аталып өткелі отыр.
Отандық санитариялық-эпидемиологиялық бақылау қызметінің тарихы әріде жатыр. 1921 жылы 20 мамырда Қазақстанның денсаулық сақтау халық комиссариаты құрылымында алғаш рет санитариялық-эпидемиологиялық бөлім ашылды. Ал 1922 жылғы 15 қыркүйекте «Республиканың санитарлық органдары туралы» маңызды декрет жарияланды.
Тәуелсіздік алған жылдардың басында-ақ Үкімет «Халықтың санитариялық-эпидемиологиялық саламаттылығы» туралы заң қабылдады. 1994 жылы бұл заң күшіне енді. Ал тәуелсіздік алғаннан кейін ел экономикасының жоспарлы дамудан нарықтық қатынастарға түбегейлі көшуіне байланысты 2002 жылы «Халықтың санитарлық-эпидемиологиялық саламаттылығы» туралы жаңа заң қабылданды. Бұл құжатта еліміздің гигиеналық ғылымы мен санитариялық-эпидемиологиялық қызметі үлкен реформаларға негізделіп көрсетілді.
– Қазақстан аумағында санитариялық-эпидемиологиялық бақылау жүйесінің пайда болуы елдің батыс өңірінде оба індетінің өршуімен байланысты. Қызмет дамуының жаңа кезеңі 1922 жылдың қыркүйегінде «Республиканың санитариялық органдары туралы» декреттің қабылдануымен басталды.
Санитариялық қызметтің дамуында 1925 жылы Қызылордада ашылған крайлық санитариялық-бактериологиялық институттың маңызы зор болды. Онда республика үшін өте маңызды эпидемиология, паразитология, вирусология және инфекциялық патология мәселелері бойынша жұмыстар атқарылды.
1950 жылдың маусым айында Қызылорда қалалық санэпидстанция негізінде облыстық санэпидстанция құрылды. Білікті мамандармен толыққан СЭС қызметі сол кездері төтенше жағдайларды жойды. Атап айтқанда, 1977-1978 жылдары «А» вирусты гепатиті Тереңөзек, Жалағаш, Қармақшы, Арал, Қазалы аудандарында эпидемия түрінде тіркелді. Осы инфекцияны тоқтатуда аймақ мамандары зор еңбек атқарды.
Айрықша атап өтетін жағдай – өткен ғасырдың 70-жылдар аяғында өңірлік СЭС Арал проблемасын алғаш көтеріп, ресми құжаттардың дайындалуына тікелей қатысты. Нәтижесінде Арал өңірі экологиялық аймақ ретінде танылды, – дейді облыстық СЭБД басшысы Гүлмира Сыздықова.
Ауылдарда селолық тұтынушылар кооперативтерін (СТК) құруға СЭС қызметі мұрындық болды. Облыс көлемінде «Тазалық», «Таза су» бағдарламаларын енгізуге, оларға қаралған іс-шаралардың орындалуына тікелей атсалысты.
Жалпы медицинаның бұл саласы жұқпалы аурулардың, табиғи және техногендік апаттардың салдарынан тарайтын инфекциялық қауіпті аурулардың алдын алуда, олардың ошақтарын анықтап, таралу қаупін азайтуда маңызды рөл атқарады. Профилактикалық жұмыстарды жүргізуде санитарлық-эпидемиологиялық дәрігерлердің білімі мен біліктілігі, қайрат- жігері және жалпы адам өміріне деген құрметі мен жанашырлығы ұштасып жатады. Мысалы, кешегі коронавирус пандемиясы уақытында эпидемиологиялық ахуал күрделенген кезде жоғары кәсібиліктің, асқан жауапкершілік пен төзімділіктің айқын үлгісін көрсете білді. Мамандардың қажырлы еңбегінің арқасында еліміз коронавирус инфекциясы сынды қауіпті індетке қарсы барлық қиындықты еңсеріп, жарқын күндерді жақындатуға күш салды.
– Бұл бағыттағы ілкімді істер қарқыны бәсеңдеген жоқ. Түрлі инфекциялық, паразитологиялық қауіпті ауруларды болдырмауға, тағамнан улану мен кәсіби аурулардың алдын алу, балалар мен жасөспірімдер саулығын сақтау, ауызсу мен атмосфералық ауа, өнімдер қауіпсіздігін мониторингтеп, халықтың санитариялық саламаттылығын сақтау бағытында білек сыбана кірісіп, жұмыс жүргізіп жатыр.
Биыл еліміздің санитариялық-эпидемиологиялық бақылау қызметі алғаш рет ресми бекітілген кәсіби мерекені атап өтуде. Осыған орай Қызылорда облысының санитариялық-эпидемиологиялық бақылау департаменті, «Ұлттық сараптама орталығының» облыстық филиалы, Обаға қарсы күрес станциясы мен Арал теңізі обаға қарсы күрес станциясы бірігіп, салтанатты іс-шара ұйымдастырды. Сала мамандарына құрмет көрсетіліп, қызметте жоғары жетістіктер көрсеткен қызметкерлер марапатталды, – дейді Гүлмира Жамбылқызы.
Халық саулығының қалқаны болып жүрген кәсіби мереке иелерін біз де құттықтаймыз!
Айнұр БАТТАЛОВА,
«Сыр бойы»
