Облыстың денсаулық сақтау саласында өткен жылдың 1 қаңтарында 170 дәрігер жетіспесе, биыл 1 қыркүйектегі көрсеткіш бойынша 137 дәрігерге сұраныс бар.
Алдымен айта кету керек, бұл – Сыр елінде ғана емес, тұтас республикаға ортақ мәселе. Тіпті, біздің өңірге қарағанда солтүстікте маман тапшылығы қатты байқалады. Мұның бір себебі биылғы эпидемиологиялық ахуалға байланысты. Бұл туралы Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаев «Жаңа жағдайдағы Қазақстан: Іс-қимыл кезеңі» атты Жолдауында «Пандемияға орай эпидемиолог, инфекционист, реаниматолог, пульмонолог, кардиолог сияқты сирек мамандық иеленетін дәрігерлерді даярлау мәселесі өткір қойылып отыр. Үкіметке медицина мекемелерін кадрлармен қамтамасыз етуге арналған ұзақ мерзімді (он жыл) болжам әзірлеуді тапсырамын» деген болатын.
Маман неге жетіспейді? Әсіресе қандай дәрігерлерге зәруміз? Мәселені шешу үшін қандай шаралар жасалуда?
137 дәрігер керек
Облыста ақ халаттылар тапшылығының бір себебі – участок санының көбеюінде. Денсаулық сақтау министрлігінің «Денсаулық» мемлекеттік бағдарламасы бойынша 2016-2019 жылдар аралығында участок саны арттырылды.
Бұрын бір участоктегі 2000 адамға бір жалпы тәжірибелік дәрігер жауапты болса, қазір бұл индикатор 1700-ге төмендеді. Мұндай дәрігерді күнделікті тұрмыста орысша атауынан қысқартып ВОП деп атап кеткеніміз де рас. Ол – әр отбасының сәбиінен бастап қартына дейін жағдайын білетін маман. Бірақ, қалай қарасақ та, бір дәрігерге 2000 адамды қарау ауыр әрі жауапкершілік те жоғары еді. Сондықтан участок санының артуы елге де, дәрігерге де тиімді.
Медициналық көмектің сапасын арттыру мақсатында жүргізілген бұл бағдарлама ашылған уақытта облыс бойынша 423 участок, соған сәйкес 423 дәрігер болған. Ал бағдарлама аясында төрт жыл ішінде қосымша 57 участок ашылды, демек бұл тағы 57 дәрігер қажет болды деген сөз. Осыған орай қазіргі уақытта облыс бойынша 31 жалпы тәжірибелік дәрігерге сұраныс туындап тұр.
Аудандарда маман жетіспеушілігі айтарлықтай байқалмағанымен, бұл мәселе облыс орталығында өте өзекті. Облыстық перинаталдық орталық, жұқпалы аурулар ауруханасы, облыстық көпбейінді ауруханаға әлі де дәрігерлер керек. Негізінен жетіспейтіні – реаниматологтар. Өйткені медицина университетін мұндай мамандық бойынша бітіріп келетін түлектер саны аз.
– Біздің кезімізде 7 жылда маман болып шығатынбыз. Алты жыл бакалавриат, бір жыл интернатура оқисың, сонда бір маманды дайындауға 7 жыл уақыт кететін. Ал, қазір салалық маман (узкий специалист) 9 жылдан 11 жылға дейін дайындалады. Айталық, неонатальды хирург болам десеңіз, 5 жыл бакалавриат, 2 жыл интернатура, 4 жыл резидентура оқисыз. Реаниматолог маман дайындауға да дәл сондай уақыт қажет. Оқыту уақыты ұзарған сайын қажетті маманды да ұзақ күтуге тура келеді. Медициналық мекемеде бір дәрігер зейнеткерлікке шықса, оның орнына маман келуі үшін қанша уақыт керегін осыдан-ақ айқын аңғаруға болады, – деді облыстық денсаулық сақтау басқармасы басшысының орынбасары Олжас Ысқақов.
Хирург, терапевт, жалпы тәжірибелік дәрігер, гинекологтар 7 жылда білім алып, қызметке кіріссе, эндокринолог, кардиолог, травматолог, реаниматолог, инфекционист болу үшін резидентура оқу қажет.
– Кешегі күнге дейін инфекционист маманға қажеттілік жоқ деп келдік. Бұл мамандарға артық жүктеме де болмаған еді. Ал күрделі эпидемиологиялық кезең басталысымен эпидемиолог, инфекционистің керек екені білінді. Бірақ, көмек керек уақытта қандай дәрігер болса да науқастардың денсаулығы үшін аянып қалмады, – деді О.Ысқақов.
Айта кету керек, соңғы есеп бойынша аймаққа 137 дәрігер жетіспесе, соның ішінде 31 жалпы тәжірибелік дәрігер, 3 пульмонолог, 5 инфекционист, 2 травматолог, 7 неонатолог, 25 реаниматолог, 3 анестезиолог керек.
Мәселені шешу үшін…
Маман жетіспеушілігін шешу үшін биыл бірінші рет басқарма 20 салалық маманға 500 АЕК көлеміндегі үстемақы бермек. Бұл – дәрігердің облысқа келіп, жұмысқа орналасқанын ынталандыру қаржысы.
Ең бастысы, 2016 жылдан бастап өңірге қажетті медицина мамандықтары бойынша 91 резидентке облыс әкімінің гранты тағайындалып, олардың 31-і оқуын аяқтап, медициналық қызмет көрсетуде. Осы мақсатқа 2020 жылы жергілікті бюджеттен 76, 4 млн теңге қарастырылған.
Одан бөлек, 2018 жылдан бастап М.Оспанов атындағы Батыс Қазақстан медицина университетімен жасалған меморандум аясында облыс әкімінің арнайы гранты бөлініп, қазір 100 жалпы тәжірибелік дәрігер жергілікті бюджет қаражаты есебінен даярлануда. Олар оқуын аяқтаған соң, бастапқы медициналық-санитарлық көмек көрсету ұйымдарын аймақтық дәрігерлермен толық қамтуға мүмкіндік береді.
Сондай-ақ, Байқоңыр қаласында ашылған қазақстандық медицина ұйымына қажетті мамандарды тарту және тұрақтандыру мақсатында биыл коммуналдық меншіктегі үйлерден 12 пәтер бөлініп, дәрігерлер тұрғын үймен қамтылды.
Басқарма басшысының орынбасарымен сұхбаттасу барысында аймаққа дәрігер жетіспеуінің осындай бірнеше себебі бар екенін білдік. Облысқа жыл сайын 100-ге жуық жас маман келгенімен, көбі отау құрып, қызметінен уақытша демалыс алып жатады. Оған пульмонолог, инфекционистке деген сұранысты арттырған коронавирус індетін қосыңыз. Соңғы жағдай басты байлық – денсаулықтың қадірін ұқтырды да, дәрігерге деген құрмет пен қолдауды күшейтті. Ендеше болашақ медицина мамандарының «бітіргесін жұмысты қайдан іздеймін» деуіне негіз де жоқ. Қызмет бар, тек олардың міндеті – сапалы білім алу.
Айдана ЖҰМАДИНОВА,
«Сыр бойы»
>>> Біздің Facebook, Instagram парақшаларымыз бен Telegram каналымызға жазылыңыз! <<<
