Egemen.kz банк салымшылары үшін 2020 жыл қандай болғаны және депозиттерге міндетті кепілдік беру жүйесінде бірнеше жаңа ережелер күшіне енгені туралы шолу жасайды.
2020 жыл депозиттерге міндетті кепілдік беру жүйесінің сапалы жаңару жылы болды. 2020 жылдың 1 қаңтарынан бастап Қазақстанның депозиттерге кепілдік беру қорының (ҚДКҚ) бастамасымен Ұлттық банкпен бірге кепілдендірілген объектілер тізімі кеңейтілді. Есептелген сыйақы шоттарда, карточкаларда және депозиттерде орналастырылған жеке тұлғалар мен жеке кәсіпкерлердің қаражаттарына, сондай-ақ салым балансына қосылған капиталдандырылған сыйақыларға қосылды
«Енді депозит бойынша сыйақы есептелгеніне немесе капиталдандырылғанына қарамастан, KFGD кепілдігімен заңмен белгіленген кепілдендірілген өтемақы мөлшері шеңберінде қамтылған», – деп түсіндірді қор.
Естеріңізге сала кетейік, әр банктегі бір салымшыға кепілдендірілген сыйақының ең жоғары мөлшері: 15 миллион теңгеден аспайды – ұлттық валютадағы жинақ салымдары бойынша; 10 миллион теңгеден артық емес – басқа депозиттер, ұлттық валютадағы карточкалар мен шоттар үшін, 5 миллион теңгеден артық емес – шетел валютасындағы депозиттер, карталар мен шоттар үшін. Салымшының бір банктегі түріне және валютасына байланысты бірнеше депозиттері бойынша жиынтық кепілдік өтемақысы депозиттердің әр түрі бойынша лимиттерді ескере отырып, 15 миллион теңгеден аспауы керек.
Естеріңізге сала кетейік, әр банктегі бір салымшыға кепілдендірілген сыйақының ең жоғары мөлшері: 15 миллион теңгеден аспайды – ұлттық валютадағы жинақ салымдары бойынша; 10 миллион теңгеден артық емес – басқа депозиттер, ұлттық валютадағы карточкалар мен шоттар үшін, 5 миллион теңгеден артық емес – шетел валютасындағы депозиттер, карталар мен шоттар үшін. Салымшының бір банктегі түріне және валютасына байланысты бірнеше депозиттері бойынша жиынтық кепілдік өтемақысы депозиттердің әр түрі бойынша лимиттерді ескере отырып, 15 миллион теңгеден аспауы керек.
Енді салымшыларға кепілдік өтемақысын төлеу банктің барлық банктік операцияларды жүргізуге арналған лицензиясынан айырылған күннен бастап 35 жұмыс күнінен кешіктірмей басталады. Бұл ретте уақытша әкімшілікке лицензиядан айырылған банктің активтері мен міндеттемелерін бір мезгілде эквайер банкке беру туралы мәселені шешу үшін 20 жұмыс күні бөлінеді, оны Қаржы нарығын реттеу және дамыту агенттігі (ARRFR) үйлестіреді.
Енді салымшыларға кепілдік өтемақысын төлеу банктің барлық банктік операцияларды жүргізуге арналған лицензиясынан айырылған күннен бастап 35 жұмыс күнінен кешіктірмей басталады. Бұл ретте уақытша әкімшілікке лицензиядан айырылған банктің активтері мен міндеттемелерін бір мезгілде эквайер банкке беру туралы мәселені шешу үшін 20 жұмыс күні бөлінеді, оны Қаржы нарығын реттеу және дамыту агенттігі үйлестіреді.
Егер P&A операциясын жүргізу туралы шешім қабылданса, депозиттер банктің басқа активтерімен бірге басқа қаржы институтына өтеді, сәйкесінше лицензиядан айырылған банктің салымшылары сатып алушы банктің клиенттері болады. Нәтижесінде, Қор көрсетілген кепілдік өтемақыны төлеу бойынша міндеттемелерге ие емес. Егер агенттік P&A операциясын жүргізуден бас тартса, онда KDIF лицензиядан айырылған банктің салымшылары алдындағы міндеттемелерді қабылдайды және кепілдемелік өтемақыны заңнамада белгіленген мерзімде және кепілдіктің максималды мөлшері шегінде төлейді.
Егер P&A операциясын жүргізу туралы шешім қабылданса, депозиттер банктің басқа активтерімен бірге басқа қаржы институтына өтеді, сәйкесінше лицензиядан айырылған банктің салымшылары сатып алушы банктің клиенттері болады. Нәтижесінде, Қор көрсетілген кепілдік өтемақыны төлеу бойынша міндеттемелерге ие емес. Егер ARRFR P&A операциясын жүргізуден бас тартса, онда KDIF лицензиядан айырылған банктің салымшылары алдындағы міндеттемелерді қабылдайды және кепілдемелік өтемақыны заңнамада белгіленген мерзімде және кепілдіктің максималды мөлшері шегінде төлейді. Төлемдерді бастау тиімділігін арттыру үшін 2020 жылдың 1 қаңтарынан бастап Қорға агент-банкті таңдау бойынша тендерді өткізу тәртібі мен агент-банкке бұрын уәкілетті орган белгілеген талаптарды айқындау құзыреті берілді. 2020 жылы лицензиядан айырылған банктен салымшылардың реестрін жедел алу және салымшылар туралы мәліметтерді агент-банкке беру кезінде қателіктерді жою үшін қор банктердегі ақпараттық жүйені жаңартып, қайта орнатты.
«Іс жүзінде төлемдердің басталуын жеделдетудің әсері 2020 жылдың 18 қыркүйегінде лицензиядан айырылған« Тенгри Банк »АҚ мысалында көрінді. Агенттіктің қысқа уақыт ішінде қабылданған ЖАО жүргізбеу туралы шешімі және KDIF-тің салымшылар тізілімін дайындау және «Еуразиялық банк» АҚ атынан ұсынылған агент-банкті таңдау жөніндегі жедел жұмысы салымшыларға өтемақы төлеуді 2020 жылдың 30 қыркүйегінен бастап, яғни күннен бастап 8 жұмыс күнінен кейін бастауға мүмкіндік берді. банктің лицензиясынан айыру », – деп атап өтті агенттік.
Салыстыру үшін сот процедураларының аяқталуын күтуге байланысты алдыңғы банктер үшін төлемдерді бастау мерзімі олардың лицензиясы жойылғаннан кейін 80-ден 107 жұмыс күніне дейін созылды.
Агенттік осыған дейін 2019 жылдың желтоқсан айының соңында Tengri Bank салымшыларына агент-банк арқылы 16,4 млрд теңге немесе міндеттемелердің жалпы көлемінің 92% төленгенін еске түсірді. Төлемдер, карантиндік шараларға қарамастан, тұрақты режимде жүзеге асырылады – агент-агент сонымен қатар өтінімдерді қашықтықтан беру, өтеу сомаларын онлайн-тексеру және филиалдарға бармас бұрын олардың жүктемесін бақылау нұсқаларын ұсынады.
Сонымен бірге кепілдік өтемақы төлеуге өтініш білдіргендердің үлесі төмен болып қалады және Tengri Bank барлық салымшыларының жалпы санының 16% құрайды. Осындай жағдай басқа банктерде де байқалады. Мысалы, бүгінгі таңда Qazaq Banki, Қазақстан Эксимбанкі және Астана Банкінің салымшылары алдындағы міндеттемелер 99% -ға орындалды. Бұл ретте өтініш білдірген салымшылардың үлесі сәйкесінше 33%, 40% және 22% құрайды. Кепілдік өтемінің талап етілмеген сомаларының ең көп мөлшері қаражат қалдығы 5 мың теңгеден аспайтын салымшыларға тиесілі. Осылайша, Астана Банкінде өтініш бермегендердің жалпы санынан мұндай салымшылардың үлесі 93%, Qazaq Banki және Eximbank Kazakhstan-да 77% құрайды.
Сонымен бірге кепілдік өтемақы төлеуге өтініш білдіргендердің үлесі төмен болып қалады және Tengri Bank барлық салымшыларының жалпы санының 16% құрайды. Осындай жағдай басқа банктерде де байқалады. Мысалы, бүгінгі таңда Qazaq Banki, Қазақстан Эксимбанкі және Астана Банкінің салымшылары алдындағы міндеттемелер 99% -ға орындалды. Бұл ретте өтініш білдірген салымшылардың үлесі сәйкесінше 33%, 40% және 22% құрайды. Кепілдік өтемінің талап етілмеген сомаларының ең көп мөлшері қаражат қалдығы 5 мың теңгеден аспайтын салымшыларға тиесілі. Осылайша, Астана Банкінде өтініш бермегендердің жалпы санынан мұндай салымшылардың үлесі 93%, Qazaq Banki және Эксим банк Қазақстанда 77% құрайды.
Қор агенттік банктер арқылы Tengri Bank салымшыларына кепілдік өтемақыны төлеу 2021 жылдың 30 қыркүйегіне дейін, Delta Bank салымшылары – 2021 ж. 23 мамырына дейін, Астана Банкі – 2021 ж. 28 қаңтарына дейін және Qazaq Banki – 2021 ж. 24 сәуіріне дейін созылатынын айтты. 2020 жылғы 28 наурызда «Наурыз Банк Қазақстан» АҚ салымшыларына кепілдік өтемақы төлемдері оның түпкілікті таратылуына байланысты тоқтатылды. Депозиттерге міндетті кепілдік беру туралы заңнамаға сәйкес, агенттіктің салымшылар алдындағы міндеттемелері қатысушы банкті мәжбүрлеп тарату туралы іскери сәйкестендіру нөмірлерінің ұлттық тізіліміне ақпарат енгізілген күннен бастап бір жыл өткен соң тоқтатылады.
«Агенттік кепілдігі бүгінде жеке және жеке кәсіпкерлердің барлық шоттарының, карталарының және депозиттерінің 99,8% -ын қамтиды. Бұл кепілдендірілген сомадан жоғары депозиттер барлық депозиттердің 0,2% -ын ғана құрайтындығын көрсетеді », – деді қор.
Арнайы резерв тек кепілдемелік төлемді төлеуге және банк меншігінің мөлшері мен кепілдендірілген депозиттер бойынша міндеттемелер сомасының арасындағы айырмашылықты P&A операциясы бойынша толтыруға ғана пайдаланылуы мүмкін.
Сондай-ақ, 2020 жылы агенттік әдіснамасында ең жоғары ұсынылатын сыйақы мөлшерлемесін анықтайтын өзгерістер болды. Енді мерзімді емес депозиттер бойынша мөлшерлемелер базалық мөлшерлемеге сәйкес келеді, ал қысқа мерзімділерде олар Ұлттық Банктің базалық ставкасы мен спрэдтің сомасы ретінде анықталады. (Бұрын қысқа мерзімді депозиттер бойынша мөлшерлемелер Ұлттық Банктің базалық ставкасы мен спредтер қосылған нарықтық мөлшерлеме арасындағы ең үлкен мән ретінде анықталатын). Сонымен қатар, шетелдік валютадағы депозиттердің барлық түрлері үшін агенттік максималды ұсынылатын ставкасы – 1%. Қор өткен жылдың қаңтар-қараша айларында шетел валютасындағы депозиттер валютаны қайта бағалауды қоспағанда, 2% -ға төмендеді деп мәлімдеді.
Соңғы ресми деректерге сәйкес, жеке тұлғалардың депозиттік базасының жалпы көлемі 2020 жылғы қаңтардан бастап 1,2 трлн теңгеге өсіп, 10,5 трлн теңгені құрады (ислам банктеріндегі салымдарды қоспағанда). Оның 59% -ы ұлттық валютадағы депозиттерге, 41% -ы шетел валютасындағы депозиттерге түсті.
>>> Біздің Facebook, Instagram парақшаларымыз бен Telegram каналымызға жазылыңыз! <<<
