Тәуелсіз еліміздің әлем алдындағы ең маңызды шешімдерінің бірі ядролық қарудан бас тартуы болды. Кеше «Семей полигонының жабылуы – тәуелсіздіктің теңдессіз жеңісі» атты облыстық конференция өтіп, қырық жыл бойы елге зардабын тигізген ядролық қарудан бас тарту бастамасының маңыздылығы туралы кеңінен айтылды.
Жиынға ҚР Парламенті Сенатының депутаты Ақмарал Әлназарова, облыс әкімінің орынбасары Серік Ахмет, мәслихат депутаттары, жоғары оқу орындарының ғалымдары, үкіметтік емес ұйым өкілдері қатысты. Сондай-ақ, қала, аудандардағы зиялы қауым өкілдері онлайн байланыста болды.
Конференцияға қатысушылар алдымен Жамбыл облысында төтенше оқиға салдарынан қаза тапқан отандастарымызды 1 минут үнсіздікпен еске алды. Мұнан кейін облыс әкімінің орынбасары Серік Ахмет 1991 жылдың 29 тамызында ҚР Тұңғыш Президенті – Елбасы Нұрсұлтан Назарбаевтың Жарлығымен Семей полигоны жабылғанын, Қазақстан әлемде бірінші болып ядролық қарудан бас тартқан ел екенін атап өтті.
Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаев «1991 жылы Семей полигоны жабылды. Оның еліміз ғана емес, барша қазақтың болашағы үшін айрықша маңызды шешім екенін ескеріп, арнайы іс-шара өткізу қажет деп санаймын» деп айтқан еді. Түрлі есептеулерге сүйенсек, Қазақстандағы полигон сынақтарынан 1 жарым миллионнан астам тұрғын зардап шеккен. Олардың қатарында полигон аймағында Кеңес әскері қатарында қызмет еткен облыстың 10 мыңнан астам адамы болған. Бүгінде олардың қатары мыңға жетер-жетпес болып сиреді.
Облыс әкімінің орынбасары өмірінің өлшеулі бір бөлігі – жауқазын жастық шағының сүбелі үлесін қиыншылық, қасіретпен өткізсе де бүгінде ортамызда жүрген рухы биік, батыр да батыл жандармен жүздесу үлкен ғанибет екенін баса айтты.
Жиында Ақмарал Әлназарова 29 тамыз тарих бетінде халыққа қасірет пен үміт сыйлаған күн ретінде жазылғанын, сол жылдары халық денсаулығы жолында еңбек еткен алғашқы дәрігер, ғалымдардың еңбегі елеулі екеніне тоқталды.
– Қырық жылдан астам уақыт халыққа зардабын тигізіп, шұрайлы өлкені экологиялық апат аймағына айналдырған Семей ядролық сынақ полигонының жабылғанына биыл 30 жыл толды. 1949 жылы 29 тамызда алғашқы сынақ жасалса, 42 жылдан кейін дәл сол күні Елбасы Нұрсұлтан Әбішұлының жарлығымен сынақ полигоны ресми түрде жабылды. Сынақ алаңын жабу – еліміз тәуелсіздік алар сәтте қабылданған ең маңызды шешімдердің бірі. Қазақстан Республикасының егемендігі туралы декларацияда мемлекет аумағы ядросыз аймақ деп жарияланды. Бүгінде қазақ елінің бұл бастамасын бүкіл әлем қолдайды. «Семей сынақ алаңын жабу ядролық қарусыз әлем құру жолындағы қазақ халқының ұлы қадамдарының бастауы болды. Қазақстан Семей сынақ алаңы жабылған сәттен бастап, адамзат тарихындағы ең зұлмат сойыл – ядролық қарумен күрестің көшбасшысы атанды» деп атап өтті Елбасы Нұрсұлтан Назарбаев. Осылайша, егемендігін енді алған Қазақстан ядролық қарудан ерікті түрде бас тартқан бейбіт өмірдің жаршысы ретінде әлемге таныла бастады, – деді сенатор.
Сондай-ақ, 1992 жылы полигоннан зардап шеккендерді әлеуметтік қорғау туралы заң шыққанын, құжат өз заманында уақытылы және қажетті құқықтық акт болғанын атап өтті.
Конференцияда өткен жылдарға шолу жасалып, Қорқыт ата атындағы Қызылорда университетінің профессоры, тарих ғылымдарының докторы Тастанбек Сәтбай ядролық қаруды сынақтан өткізудің саяси астары, нақты тарихи деректерді баяндаса, Қызылорда облысы бойынша «Невада-Семей» қоғамдық бірлестігінің төрағасы Сәбит Әбіш сол кездегі күрделі жағдайларды, Семейде әскери борышын өтеген Қойшыбек Ержанов азаматтарға ауруханаларда жеңілдік қарастырылу керегін жеткізді. Ал, «Қызылорда облысының Үкіметтік емес ұйымдарының Альянсы Ассоциациясы» ЗТБ-ның төрайымы Анар Ізден бірнеше ұсынысын ортаға салды.
Басқосудың соңында өңір бойынша «Невада-Семей» қоғамдық бірлестігінің төрағасы Сәбит Әбішке облыс әкімінің алғыс хаты табысталды.
Айдана ЖҰМАДИНОВА,
«Сыр бойы»
>>> Біздің Facebook, Instagram парақшаларымыз бен Telegram каналымызға жазылыңыз! <<<
