Қазір баланы балабақшаға апарарда ата-ана алдын ала таңдау жасайтыны рас. Өйткені, көп уақытын жұмыста өткізетін үлкендердің бала тәрбиесінде бірден-бір сенетін адамы – тәрбиеші. Жуырда қала тұрғыны немерелерінің бәрі №5 «Шаттық» балабақшасында тәрбиеленгенін, ондағы білім сапасы, мамандардың қамқорлығы туралы сөз қозғады. Сөзінен құрмет пен риясыз алғысты аңғардық. Ал, балалар мекеніне барғанымызда, айтуының бекер емесін бірден-ақ түсіндік.
Балабақша ауласына кіргеннен-ақ түрлі-түсті гүлдер мен жеміс ағаштары, тіпті әр жерден ертегі кейіпкерлері қарсы алды. Анықтап қарасаң, мұндағы қолтырауын мен үш басты айдаһар, керік пен күшіктердің ағаш діңінен жасалғанын байқайсың. Бала түгілі ересектер қызығып қарайтын бұл аумақта жүзім, шие, алма, алмұрт ағаштарынан бастап таңқурай, итмұрын бұталары, жалпы 70-ке жуық өсімдік түрімен танысасың. Табиғаттың мұндай сыйын көріп өскен сәбилердің әдемілік туралы ұғымы қалыптасатыны рас, бір жағынан оларға арнап жеміс тосаптары, сусындар жасалады екен. Ал, жалбызды кептіріп, балаларға арнап қыста шай әзірлейді. Тіпті, оларды сақтауға арналған жертөле де бар екен.
Балабақшаның тағы бір ерекшелігі, мұнда айрықша күтімді қажет ететін, яғни көру, есту, сөйлеу мүкісі бар балалар да оқытылып тәрбиеленеді. Көтеріп кіргізген баласының бір айдан кейін жүргенін, өзгелермен мүлде араласпайтын, қырсығып жылай беретін аутизм белгілері бар сәбиінің партаға отырғанын көрген ата-аналар «Шаттық» балабақшасы туралы жан-жаққа айта бастайды. Көңілі алаң әке мен ананың бұл да бір үміті. Бүгінде мұнда тәрбиеленетін 140 баланың 41-і – ерекше күтімді қажет ететін бүлдіршіндер.
Елу жылдық тарихы бар балабақша 1972 жылы ашылған. Меңгеруші Гүлден Жантасқызының айтуынша, денсаулығы нашар балалар «Психологиялық-медициналық-педагогикалық консультация» мекемесінің жолдамасымен келеді.
– Алғаш жұмысқа келген 2012 жылы мұнда көзі нашар көретін балаларға арналған арнайы бір топ пен кәдімгі 5 топ болды. Бірақ, қитарлық, амблиопия диагнозы бар, алыстан көрмейтін балаларға арналған топ, тәрбиешілер болмады. Сондықтан ол балаларды бір топқа жинақтадық. Арада біраз уақыт өткеннен кейін мұның дұрыс еместігіне көзіміз жетті. Өйткені, балаларды топтастырған кезде денсаулықтарының нашар екені айқындалып, көзге көрінді. Сондықтан мұндай бүлдіршіндерді кәдімгі топтарға өз жасына қарай тарату керегін түсіндік. Инклюзивті топтар ашу үшін жаңа құрал-жабдықтар, арнайы мамандар қажет. Осыған байланысты жаңа жоба жазып, қалалық білім бөлімімен және қалалық әкімдікпен бірлесіп облыстық жобалау кеңсесіне ұсындық. Жоба бірауыздан қолдау тауып, инклюзивті топтарды ұйымдастыру жұмыстарына 30 млн 300 мың теңге қаржы бөлінді. Бұл 2018 жылдың ақпан айы болатын. Облыстық білім басқармасының қаражатымен психолог, логопед-дефектолог, тифлопедагогтің кабинеттерін жабдықтадық. Ерекше күтімді қажет ететін балалардың құрал-жабдықтарын дайындайтын мекемеден сапалы әрі жаңа үлгідегі емдік және коррекциялық аппараттар алдырдық. Бұрын өзімізде көзі нашар көретін 12 бала бар болса, жоба басталғаннан кейін олардың саны 48-ге артты. Балаларды бүкіл топтарға бөліп жібердік. Біздің мақсатымыз – ерекше күтімді қажет ететін балалармен денсаулығы қалыпты балаларды бірге тәрбиелеу. Жоба бойынша тифлопедагог, сурдопедагог, дефектолог, логопед, денешынықтыру мұғалімі мамандары жұмысқа алынып, нәтижелі істі бастап кетті, – деді балабақша меңгерушісі.
Көбіне мұнда жасы 4-5-ке келсе де сөйлемейтін, дыбысты анық айта алмайтын, қабілетінде кемшілігі бар балалар жиі келеді. Айта кету керек, арнайы мекеменің жолдамасымен келген балақайлар тегін қабылданады. Аутизмнің ауыр түріне шалдыққан балалар педагог-тьютер қадағалауында болады. Өйткені ондай балалар көпшілікке қосылған кезде агрессия көрсетіп, шыңғырып, өзінен-өзі тұйықталып кететін көрінеді. Ал, көзі қыли балаларға өте қымбат тұратын «Синоптофор» аппараты алынған. Себебі, мұндай балалардың көзі екі бағытқа қарайтындықтан, алдындағы жолын көрмейді. Мамандардың міндеті көздің кемшілігін ретке келтіру. Сондай-ақ, зағип балалар үшін жан-жақтан Брайль әліппесі де жинақталған. Ең бастысы, бүгінде ерекше күтімді қажет ететін балалар балабақшадан кейін бірден мектепке қабылдануда. Ішінде арнайы интернатқа кеткені бірен-саран.
– Қалыпты балалар мен ерекше күтімді қажет ететін балаларды бірге тәрбиелеудегі басты мақсатымыз – әлеуметтендіру. Басқа балалар сурет салып жатқанда олардың да сурет салуы, бірге тамақтануы, нанын өзі алып жеуі, орындығын жылжытып әкелуінің өзі нәтиже. Әсіресе жанындағы балалармен тіл табысып, бірге ойнауына қатты көңіл бөлінеді. Егер мұндай қабілеттерін жетілдірсе, олар мектепке барғанда қиналмайды, – деді Гүлден Жантасқызы.
Айталық, 5 жастағы Азатты балабақшаға ата-анасы көтеріп кіргізген болатын. Жерге қойса, тек аяқ ұшымен тұрып, алға қарай бір қадам да баспайтын. Бір айда мамандар баланы өз бетінше жүруге үйретті.
Ал, биыл церебральды сал ауруы, аутизм диагнозы бар бірнеше бала қатарластарымен бірге орта мектеп табалдырығын аттады. Аутизм белгісі бар Айка балабақшаға келгенде бөлмесінен шықпайтын болса, бүгінде ол тақпақ айтуды үйренген. Тағы бір баланың тұйықтығы сондай, үнемі кереуеттің астына тығылып, тек өзімен-өзі ойнай беретін болса, қазір ол бұрынғы қалпынан шығып, басқалармен бірдей партаға отырды.
– Ал қалыпты балаларымыз өздерінің әлсіз достарына көмектесе алғанына марқайып қуанып жүр. Тіпті, таласып қалады «мен қасында отырамын», «мен қолынан ұстаймын» деп. Болашақта бұл балаларымыз адамгершілігі мол, ата-анасына мейірімді, Отанын сүйетін азамат болатынына сеніміміз мол, – дейді балабақша меңгерушісі.
Байқап отырсақ, аз жылдың ішінде жоба өз нәтижесін бере бастаған. Балабақша меңгерушісі жыл сайын мұндай балалардың көбейіп жатқанын айтып, бұл жобаны облыс, республикаға таратса, қанша сауапты іс атқарылар еді деді.
Расымен де, инклюзивті білім мен тәрбие жүйесі баланы қоғаммен жақындастырады, тәртіпке бағындырады. Қоғам да барлық адамға тең қарауды үйренеді. Осындайда мына ән еске түседі: «Сәбидің бәрі бақытты болу үшін жаралған». Ал сәбидің бақыты үшін көмектесу – біздің, сіздің, қоғамның міндеті.
Айдана ЖҰМАДИНОВА,
«Сыр бойы»
Суреттерді түсірген: Нұрболат НҰРЖАУБАЙ
>>> Біздің Facebook, Instagram парақшаларымыз бен Telegram каналымызға жазылыңыз! <<<
