Баспананың адам өміріндегі маңызы туралы айтып жатудың өзі артық. Алайда, қай кезеңде, қандай қоғамда болмасын оған қол жеткізу көпшілік үшін оңай соқпайды. Сондықтан мемлекет өз азаматтарының баспаналы болуы үшін барлық жағдайды қарастырып келеді.
Кейінгі жылдары Қызылорда облысы тұрғын үй құрылысы бойынша көшбасшы өңірлер қатарынан көрініп отыр.
Бұл – әрине, қуанышты жағдай. Жерлестердің баспаналы болып, жаңа шағын аудандар сап түзеп, қала көркі артып жатса неге қуанбасқа? Дегенде өзге облыстардан беріліп жатқан осындай хабарларды көргенде кейде көңілге кірбің ұялайтыны да бар. Себебі – біздегі беріліп жатқан көпқабатты тұрғын үйлердің бірінен-бірі айнымай әрі бес қабатты биіктіктен аспауы.
Жасыратыны жоқ, кейбір қалалармен бәсекеге түсер ғимараттар мен нысандар санаулы ғана. Он алты мен жиырма қабаттыны сөз етпей-ақ қоялық, тоғыз не он екі қабатты үйлерді неге салмасқа? Қаланың еңсесін көтеріп, айбынын асырып тұрар еді. Бір жағынан жер үнемделеді дейміз ғой.
Облыс орталығында кеңестік кезеңде салынған тоғыз қабатты үйлердің өзіндік өткір мәселесі әлі де астасып жатыр. Сонау 90-жылдардың қиын кезеңінде «Мерей» шағын ауданындағы 9 қабатты үй тұрғыны болған Дәулет есімді азамат:
– Ол жылдарды есіме де алғым келмейді. Подъездердің орналасуы өзгеше болды. Лифті істемейді. Түсіп шығу үшін лоджия арқылы айналып өтуге мәжбүрсің. Жоғарыға көтерілмеуі себепті суды төменгі қабаттағы пәтерлерден тасимыз. Жылу да дұрыс болмай, қыста дірдектеп тоңып шығатынбыз. Бірде іші қоқысқа толы лифті шахтасы өртеніп, бықсыған түтінді өрт сөндірушілер бірнеше күнге дейін өшіре алмай қиналды. Жағдай сондай еді, – дейді.
Осындай ащы тәжірибе салдары ма, әлде қаржы үнемдеу себебімен бе, әйтеуір біздің қаламызда арагідік болмаса тұрғын үйлер бес қабаттан артық биіктей қойған жоқ.
Мынадай да қызықты деректер бар. Кеңестік кезеңде одақ бойынша қалаларда көбінесе 9 қабатты үйлер салынатын. «Неге 8, болмаса 10 қабат емес?» деген сұрақ та туындайтыны рас. Зерттеп көрсек, ол өрт қауіпсіздігіне байланысты көрінеді. Кеңестік өрт сөндіру автокөліктеріндегі механикалық сатының ұзындығы 28 метр болатын. Ал үйдің әрбір қабатының биіктігі 2,8-3 метр болса, өрт сөндірушілер 9 қабаттан артыққа көтеріле алмайтыны түсінікті. Одан биік үй салу қажет болғанда құрылыс заңнамасына сәйкес өрт қауіпсіздігіне қатысты қосымша отқа төзімді материалдардан жасалатын саты, басқа да қондырғылар, түтін тартатын жүйелер мен эвакуациялық жолдары болуы тиіс.
Сонымен қатар, үй 9 қабаттан биік болған жағдайда екі лифті жұмыс жасауы керек. Міне, осындай экономикалық тиімділік ескерілген тәрізді.
Қоғам қайраткері Сәдуақас Аңсатов кеңестік кезеңде құрылыс саласына жетекшілік жасады. Қазір қалада кейінгі жылдары салынған 9 қабатты үйлердің бірінің тұрғыны.
– Әуелбековтің кезінде жаңа әуежай ашылып, қаланы Тасбөгетке қарай дамыту мүмкіндігі туды, – дейді С.Аңсатов.
– Соған орай, қаланың бас жоспарын жасауға Мәскеудің, Алматының, Ленинградтың және бірнеше ірі жобалау институттары қатысты. Оны ленинградтықтар ұтып алып, солар жасаған жоба бойынша қаланы дамытатын болғанбыз.
Орталық алаң жанында тоғыз қабатты төрт үй жобасы жасалды. Олар бір-бірімен жалғасып, астында «Океан» деп аталатын балық өнімдерін, Арал мен Сырдариядан ауланған тірі балық сататын үлкен сауда орталығы орналасатын болды. Бірақ, кеңес үкіметі құлап, бұл жоспардың бәрі аяқсыз қалды. Тасбөгет бағытында құрылысқа жоспарланған жер учаскелері жекелерге берілді. Осылайша қала дамуы күрт төмендеп кетті.
Бізде тоғыз қабатты екі-үш үй бой көтерді. Орталық алаңда, Әуезов көшесінде және «Мерей» шағын ауданында. Қазір зерттеп қарасақ, ондай тұрғын үйлер салуға еш дайындық болмаған. Ол үйлерге су жеткізудің қиыншылығы бар. Магистралды құбырлары жаңаланбағандықтан, артық қысымға шыдамайды. Сондай-ақ осы үйлердің лифтілері жұмыс істеген жоқ. Оларға қызмет көрсету орындары құрылмады. Оның үстіне Қызылорда – ыстық суы жоқ республикадағы бірден-бір қала.
Жалпы қала болғаннан кейін биік үйлердің, ғимараттардың сән түзеп, асқақтап тұрғаны жарасымды-ақ. Кейінгі жылдары қаланың өзінде бірқатар бизнес орталықтары, қонақүйлер, банк, оқу орны, әкімдік ғимараттары салынды.
Құрылыстағы осындай жаңашылдық тұрғын үйлерде жарқын көрініс берсе.
Облыстық құрылыс басқармасының басшысы Бердияр Пірімбетовтің айтқан жаңалықтары көңіл қуантып отыр. Оның айтуынша, сол жағалаудан салынатын төрт 12 қабатты үйдің жобасы жасалып жатыр. Жоба биыл бітеді, ал келесі жылы олардың құрылысы басталмақ.
– Қала әкімі Нұрлыбек Нәлібаевпен кездестім. Бірінші кезекте Қызылорданың басқа қалалармен салыстырғандағы тазалығы үшін ризашылығымды жеткіздім. Содан соң облыс орталығындағы құрылысқа қатысты өз ойымды ортаға салдым. Біріншіден, тұрғын үйлерді бірыңғай қызыл кірпішпен сала бермей басқа материалдар пайдалану қажеттігін айттым. Биік үйлер тұрғызылғаны дұрыс дедім. Батпақты жердің өзіне биік үйлер салып жатқан қалалар баршылық. Бұл пікірімді Нұрлыбек Машбекұлы толығымен қолдады, – дейді.
Басқарма басшысы мұнан кейін қала басшылығымен бірлесіп жасаған жобаның облыс әкімдігінде тұсаукесері болғанын жеткізді. Аймақ басшысының жобаға қолдау білдіру нәтижесінде сол жағалауда төрт зәулім тұрғын үй және сол аумақтағы бульвардың жобалық-сметалық құжаттары дайындалу үстінде. Бердияр Автайұлы үйлер құрылысында жаңа материалдар қолданылып, коммуналдық жүйелердің жақсартылған үлгілері орнатылатынын айтты.
Сонымен қатар, оның құрылысын жергілікті компаниялар жүргізетін болады. Бұл, әрине, Сыр өңіріндегі тұрғын үй құрылысы саласындағы жаңа үдеріс болмақ.
Ыдырыс ТӘЖІҰЛЫ
>>> Біздің Facebook, Instagram парақшаларымыз бен Telegram каналымызға жазылыңыз! <<<
