Азаттық туы асқақтаған 30 жылдың ішінде еліміз құрылыс және тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық саласында үлкен табыстарға қол жеткізді. Халықты тұрғын үймен қамтамасыз ету мәселесі мемлекет үшін қашан да күрделі бағыттардың бірі болды. Елімізде 1991 жылдан бері қарай 170 млн шаршы метрден астам жаңа тұрғын үйдің салынуы, 1,6 млн-нан астам адамның баспанамен қамтылуы – соның айғағы.
Ғасырлар бойы бабаларымыз үшін асқақ арманға айналған тәуелсіздікке биыл 30 жыл толады. Тәуелсіздік алу, егемен ел болып, мемлекетімізді құру бізге оңай шаруа болған жоқ. Оның ауыр-ауыр жолдардан өткен күрделі тарихы болды. Сынағы көп сындарлы кезеңнен сүрінбей өтіп, мәртебесі биік, тұғыры берік, мерейлі мемлекетке айналдық. Осылайша тарихтың жаңа айшықты парағына атымызды жаза бастадық.
Құрылысы қарқынды жүрген мемлекеттің экономикасы дамуымен қатар сол елдің қалалары мен елді мекендерінің дәулетіне сәулет кіріп, ажарлана түсетіні анық. Еліміз тәуелсіздік алған жылдары құрылыс саласында тоқырау болғаны да рас. Десе де, уақыт өте келе, құрылыс саласы қарқын алды. Елбасының «Қазақстанның ширек ғасырдағы жүріп өткен жолын тек Қызылорда облысының өзінен көруге болады» деген сөзін бәріміз білеміз. Ендеше құрылыстың өңірде де дамығаны айтпаса да түсінікті.
Бұл орайда Сыр елінде үлгі етерлік іргелі істер баршылық. Айтары жоқ, баспаналы болу – адам өміріндегі ең маңызды әрі қуанышты сәттердің бірі. Кейінгі жылдары осындай бақытқа бөленген қызылордалықтар аз емес. Облыс орталығында тұрғын үй құрылысының ерекше қарқын алуы – толайым табыстарымыздың бірі. Аймақ бойынша 1991-2020 жылдар аралығында барлық қаржыландыру көздері есебінен жалпы ауданы 7 млн 372 мың шаршы метрді құрайтын тұрғын үй пайдалануға берілген.
Бұл орайда Сыр елінде үлгі етерлік іргелі істер баршылық. Айтары жоқ, баспаналы болу – адам өміріндегі ең маңызды әрі қуанышты сәттердің бірі. Кейінгі жылдары осындай бақытқа бөленген қызылордалықтар аз емес. Облыс орталығында тұрғын үй құрылысының ерекше қарқын алуы – толайым табыстарымыздың бірі. Аймақ бойынша 1991-2020 жылдар аралығында барлық қаржыландыру көздері есебінен жалпы ауданы 7 млн 372 мың шаршы метрді құрайтын тұрғын үй пайдалануға берілген.
Сегіз жылдағы серпіліс
Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаев ұлықтау рәсімінде алдағы уақыттағы он маңызды бағыттың бірі ретінде тұрғын үй мәселесін шешуді атап көрсеткен болатын. «Түрлі санаттағы азаматтардың қолжетімді баспанаға ие болуына айрықша назар аударамын», – деді Мемлекет басшысы. Бұл бағытта Сыр өңірінде ауқымды істер атқарылған. «Бақ-береке» ЖШС директоры Қайрат Ерназаров жеке тұрғын үй құрылысын дамытуға жағдай жасалып, өңір құрылысшылары табысты еңбек етіп жатқанын айтады.
– Тәуелсіздік дәуірінде Сыр өңірінің құрылысшылары нағыз маман ретінде шыңдалдық, мол табысқа жеттік. Кейбіреуіміз ірі компанияларға айналдық. Жұмысымыздың сапасы Нұр-Сұлтан, Алматы қаласындағы ірі құрылыс компанияларымен деңгейлес жағдайға жетті. Бүгінде облыс орталығы қарқынды құрылыс алаңына айналып, сол жағалау жаңа сәулетпен бой түзеуде. Құрылысшыларға ерекше алғысымды айтқым келеді. Аптап ыстық пен суық желдің өтіне қарамастан, жасаған қыруар еңбекте құрылысшылардың қолтаңбасы бар.
Тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық саласы қыруар қаражатты талап ететін сала екенін айтудың өзі артық деп ойлаймын. Таусылмайтын проблемаларды бір мезгілде шешуге қаржы жетпей жатады. Ал, мәселелер, әрине, шешілуі керек. Саладағы серпіліс тоқтамауы тиіс. Сондықтан, өздеріңіз білетіндей, биыл да бұл мақсатқа жеке құрылыс салушылар есебінен 248 пәтерлі 7 көпқабатты тұрғын үй пайдалануға берілетін болады, – дейді серіктестік директоры Қайрат Ерназаров.
Салада кейінгі сегіз жылда айрықша серпін байқалады. Мысалы, аймақ бойынша 2004 жылы 92 мың шаршы метр тұрғын үй пайдалануға берілсе, бұл көрсеткіш 2015 жылы 5,5 есе өсіп, 500 мың шаршы метрге жетті. Облыста құрылыс көлемі 3,5 есе өсті, ал Қызылорда қаласында 8 есе артты.
2016 жылдың өзінде 80 көпқабатты тұрғын үйдің құрылысы жүргізілді. Мұндай құрылыс қарқыны Қызылордада ешуақытта болмаған. Осылайша, мыңдаған қала тұрғыны қоныс тойын тойлады.
2017 жылы оған дейінгі 2-3 жылғы қарқынды құрылыс нәтижесінде 11 жаңа шағын аудан бой көтерді.
2018 жылы Қызылорда облысында көпқабатты 70 тұрғын үй құрылысы жүргізілді. Онда барлығы 1790 пәтер бар. Нәтижесінде 1222 пәтерді қамтитын көпқабатты 56 тұрғын үй елдің игілігіне айналды. Сол жылы сатып алу құқығынсыз жалға берілетін тұрғын үй құрылысын жүргізуге бөлінген 4,3 млрд теңге қаржы толығымен игерілді. Оған 620 пәтерлі көпқабатты 17 үйдің құрылысы жүргізілді.
2018 жыл қорытындысымен Сыр өңірінде 699,6 мың шаршы метр тұрғын үй пайдалануға берілді. Тағы бір айта кетерлігі, жаңа аумақтарға жеткізілетін инженерлік-коммуникациялық инфрақұрылым жұмыстары бойынша да жүйелі істер атқарылды. Бұл бағытта 50 жобаны іске асыруға қаралған 7,9 млрд теңге толығымен игерілді. Нәтижесінде Қызылорда облысында 473,2 мың шақырым инженерлік инфрақұрылым желілері ел игілігіне айналды.
2019 жылы аймақта тұрғын үй мәселесін шешу мақсатында Қызылорда облысын әлеуметтік-экономикалық дамытудың 2019-2022 жылдарға арналған кешенді жоспары әзірленді. Кешенді жоспардағы тұрғын үй құрылысын жүргізуде жалға берілетін тұрғын үй құрылысының бірінші бағыты халықтың әлеуметтік жағынан осал топтарына арналған. Осы мақсатта республикалық бюджеттен 2019 жылға 2 млрд теңгеден астам қаржы бөлінген. Екінші бағыты бойынша көпбалалы аналарды тұрғын үймен қамтамасыз ету мәселесі ескеріледі. Оған 3 млрд теңгеден астам қаржы қаралды. Кешенді жоспар аясында аймақта аумағы 208,9 мың шаршы метрді құрайтын 3510 пәтерді пайдалануға беру көзделді.
2020 жылы пандемия жағдайындағы кедергілерге қарамастан, тұрғын үй салу жоспары 591 мың шаршы метр болса, бұл көрсеткіш те өсіммен орындалды.
Жалпы, кейінгі 8 жылда пайдалануға берілген тұрғын үй көлемі 4 млн 255 мың шаршы метрді құрап отыр. Осы жылдар аралығында он мыңға жуық пәтерді құрайтын 443 көпқабатты тұрғын үй бой көтерді. Сондай-ақ, жалпы ауданы 3 млн 456 мың шаршы метрді құрайтын жеке тұрғын үй халық игілігіне пайдалануға берілген.
Берері мол бағдарлама
Тұрғын үй – негізгі мәселелердің бірі. Азаматтардың әлеуметтік игілігі олардың тұрғын үймен қамтылуына тікелей байланысты. Бұл ретте негізгі қағидаты, әсіресе әлеуметтік әлжуаз топтағы тұрғындар үшін тұрғын үйдің қолжетімділігін арттыру болып қала бермек. Осы мақсатта тұрғын үй қолжетімділігін арттыруға ықпал ететін тұрғын үй бағдарламаларының бірегейі – «Нұрлы жер».
ҚР Тұңғыш Президенті – Елбасы Н.Назарбаев «Нұрлы жер» бағдарламасын іске асырудың маңыздылығын, оның тұрғын үй құрылысына мықты серпін беретінін ерекше атап өткен еді. Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаев өзінің сайлауалды бағдарламасы мен Қазақстан халқына арнаған Жолдауында қолданыстағы тұрғын үй бағдарламаларын бірыңғай тұрғын үй саясаты аясында біріктіріп, 2025 жылға дейінгі «Нұрлы жер» мемлекеттік бағдарламасын әзірлеуді тапсырды.
Осылайша, «Нұрлы жер» тұрғын үй-коммуналдық дамытудың мемлекеттік бағдарламасы жылу және сумен жабдықтау, су тарту, коммуналдық секторды жаңғырту және өңірлерді дамыту бағдарламаларының аясында үйлерді жөндеу мәселелерін біріктірді. Бұл ретте бағдарламаның бергені мол. Басты мақсаты – қазақстандықтарды қолжетімді тұрғын үймен қамтамасыз ету.
Елімізде әлеуметке бағдарланған қолжетімді үйлер 2005 жылдан бері салына бастады. Мәселен, дәл сол жылы 2,5 млн шаршы метр тұрғын үй бой көтерді. Арада он жыл өткенде, яғни 2015 жылы аталған көрсеткіш 8,9 млн шаршы метрді құрады. Былтыр 15,3 млн шаршы метр тұрғын үйдің салынғанына куә болдық. Биылғы меже – 17 млн шаршы метр. Байқағанымыздай, елімізде тұрғын үй құрылысы жыл өткен сайын қарқын алып келеді.
2020 жылы республика бойынша 140 мыңнан астам тұрғын жай пайдалануға берілді. Тұрғын үй құрылысына бағытталған инвестициялар 2019 жылмен салыстырғанда 33,6 процентке өсіп, 2 трлн теңгені құрады. Яғни мемлекеттің 1 теңгесіне жеке инвесторлардан 5 теңге тартылды. Осы жылдың бірінші тоқсанында да құрылыс саласында дамудың оң серпіні байқалып отыр. Атап айтқанда, құрылыс-монтаж жұмыстарының көлемі өткен жылмен салыстырғанда 13 процентке ұлғайды. Бұл ретте өңірде де құрылыстың қарқыны жоғары.
Өткен жылы облыста «Нұрлы жер» мемлекеттік бағдарламасы аясында тұрғын үй құрылысы мен инженерлік коммуникациялық инфрақұрылым желілерін жүргізу үшін мемлекеттік бюджет есебінен 19,8 млрд теңге қаржы бөлінді. Сондай-ақ өңір бойынша барлық қаржыландыру көздері есебінен 1946 пәтерді құрайтын 98 тұрғын үйдің құрылысы жүргізілді.
Биыл облыс бойынша «Нұрлы жер» мемлекеттік бағдарламасымен Жұмыспен қамту жол картасы аясында жалпы ауданы 142,3 мың шаршы метрді құрайтын 2158 пәтерлі 105 тұрғын үйдің құрылысын жүргізу, оның ішінде жыл аяғына дейін жалпы ауданы 104,6 мың ш.м болатын1575 пәтерлі 61 тұрғын үйді қолданысқа беру жоспарда тұр.
Сондай-ақ, бағдарлама аясында биыл 662 пәтерді құрайтын 16 жалға берілетін тұрғын үй пайдалануға беріледі. Оның ішінде, 232 пәтер халықтың әлеуметтік жағынан осал топтарына, 430 пәтер аз қамтылған көпбалалы отбасыларына табысталатын болады.
Қызылорда көш басында
Тәуелсіздік тойы қарсаңында да құрылыс саласы жоғары өсу динамикасын көрсетуде. Жақында ғана ҚР Ұлттық экономика министрі Әсет Ерғалиев Үкімет отырысында елімізде орындалған құрылыс жұмыстарының көлемі 12,5%-ке ұлғайғанын айтты. Министр барлық өңірлерде өсім бар екенін айта келе, құрылыс-монтаждау жұмыстарының жоғары қарқыны Қызылорда облысында байқалатынын атап өткен еді.
Бұл ретте облыс әкімі Гүлшара Әбдіқалықова Сырдарияның сол жағалауында болғанда: «Біз тұрғындардың, әсіресе аз қамтылған отбасылардың әл-ауқатын ойлауымыз қажет. Сондықтан қаржыны бөлер алдында, бүгінгі жағдайға икемделген жобаға басымдық береміз. Әсіресе тұрғын үй құрылысы сапалы жүргізіліп, мерзімінде аяқталуы тиіс», – деген еді.
Аймақ басшысының тұрақты бақылауындағы салада биыл атқарылмақ жұмыстар да ауқымды. Ұлттық қор есебінен аз қамтылған көп балалы отбасылар үшін 342 жалға берілетін пәтер сатып алынады.
– Әлеуметтік саясаттың маңызды бағыттарының бірі – азаматтарды қолжетімді және сапалы тұрғын үймен қамтамасыз ету. Үстіміздегі жылы тұрғын үй кезегінде тұрған азаматтарды кредиттік үймен қамтамасыз ету үшін 665 пәтерді құрайтын 38 тұрғын үй пайдалануға беріледі. Барлық жұмыстар облыс әкімдігінің бақылауында. Биылғы жоспар толықтай орындалады, – дейді облыстық құрылыс, сәулет және қала құрылысы басқармасы басшысының орынбасары Арнұр Нұрмағанбетов.
Биыл азаттықтың ақ туы аспандағанына 30 жыл толмақ. Облыс әкімі Гүлшара Әбдіқалықова жыл басында халық алдында есеп беріп, өткен жылды қорытындылап, алда тұрған міндеттерді електен өткізе келе:
– Қорқыт бабамыздың «Жер қадірін ел біледі, ел қадірін ер біледі» деген жақсы сөзі бар. Расында, бұл жетістіктеріміздің барлығы – Елбасының бастамасымен, Президенттің басшылығымен елдің бүгіні мен болашағы үшін еңбек етіп жүрген барлық қазақстандықтардың, яғни, сіздер мен біздердің, бірлесе атқарған ауқымды істеріміздің нәтижесі, халық артқан сенімнің жемісі, – деген болатын.
Тәуелсіздік – басты құндылығымыз. Мерейлі жылға талай қиындықты еңсере отырып үлкен жетістікпен жеткен, еркіндігімізбен бірге түлеген саланың бірі – тұрғын үй құрылысы. Бұл сөзімізге 2021 жылы Қызылорда облысы әкімдігі мен ҚР Премьер-Министрі арасындағы бекітілген Меморандумға сәйкес облыс бойынша барлық қаржыландыру көздері есебінен 644,7 мың шаршы метр тұрғын үй пайдалануға берілетіні дәлел бола алады.
Биболат Сәтжан,
«Сыр бойы»
>>> Біздің Facebook, Instagram парақшаларымыз бен Telegram каналымызға жазылыңыз! <<<
