Бір үй, бір әулет қана емес ауыл түгелдей сыйлап құрметтейтін аналар бар арамызда. Арал теңізінің құяр сағасындағы Қаратерең ауылындағы Асылбике апа – сондай адам. Көптің арасында суырылып сөйлеп, ешкімге елдің көзінше ақыл айтып, жарқырай көрінбеуі мүмкін. Бірақ, мейірім толы көзқарас, кімге болмасын жақсылық тілейтін жанашыр ниетін ауыл түгел танып алған. Отағасы Ерғали екеуі отау құрған елу жылдан астам уақытта бұл үйден қай жолаушы да риза көңілмен аттанатын.
Биыл Наурыз мерекесін ауылда қарсы алудың сәті түсті. Сонда тұрғындардың көбі «Ерғали ағаның үйіндегі наурызкөжені айтсаңшы! Жылда көше беткейге қазан толы ас дайындап, жолаушының бәріне дәм татқызады» дескен. Біз де отбасындағы бұл дәстүр сонау 1988 жылдан басталғанын бала кезде естігенбіз. Кейінірек, осы дәстүрдің биыл неге бұзылғанын үлкен ұлы Нұрлан ағадан сұрағанымда «Әкем мен анам барда қонақ үзілмейді ғой. Биыл елдегі жағдайға байланысты көшеге қазан аспадық. Бірақ карантинге қарамастан көрші мен ағайын, таныстарымыз үлкендерге келіп амандасып, көжеден дәм татып кетті» деген болатын. Иә, бар мәселе бір кесе көжеде емес, көңілде екенін ұқтырғандай еді бұл сөзі.
Асылбике апаны ауыл ғана емес, көршілес елді мекен тұрғындары да «ана мен баланың қамқоршысы» деп таниды. Балаға көз тигенде не әлденеден қатты қорқып, шошынғанда медицинаның өзі дәрменсіздік танытатыны бар. Мұндайда қазақ өзі де, сөзі де байыпты, елге тек жақсы аты шыққан, қасиет қонған адамдарға баланың таңдайын бастырып, адыраспан, арша секілді киелі шөптермен аластатып алған. Бұрын мұндай қазақы емді әр әулеттегі әже жасайтын. Асылбике апа қолына алған бөбек жылағанын бірден қойып, құлдыраңдап ойнап кететінін барған жанның бәрі айтады. Бойында осындай қасиет бар ана тек балаларды ғана қарайды. Жылда «Бегім ана» мұнарасына жол бастап, бізбен бірге барыңызшы» деп, қолқалап келетіндер бар. Қасиетті орынға тек қыз-келіншектерге ғана баруға рұқсат етілгесін, ешкімнің көңілін қалдырып көрген емес.
Нұрлан аға «Әкеміз анамның күтіміне әбден үйренген. Біз қанша жағдайын жасасақ та, анамды іздеп отырады. Қазір көптен төсек тартып, тіл қатпаса да, әкемнен анам бір жерге барар алдында рұқсат сұрайды» дейді.
Қанша жасқа келсе де, ерді сыйлаған, текті ананың болмысын түсіне бастағандай болдық. Отау құруларының өзіндегі түсіністік пен мейірім бұл отбасына әуелгі күннен орныққанын ұқтыратындай.
Арал аумағында жас күнінде балық аулап көрмеген жас жігітті кезіктірмейсің. Әсіресе, көк теңізде тулаған толқынмен тайталасып несібе терген ерлердің аман-есен оралған әр күні – тағдырдың сыйы. Ерғали аға да өзі ұнатқан қызды ұзатып алып келеміз деген уәделі күні теңізге аттанып кеткен болатын. Көңілде уайым-қайғы жоқ. Сол күні дүлей дауыл тұрып кетер деп ойлапты ма? Жағадан едәуір ұзап кетіп, уәделі уақытта қыздың үйіне жету мұң болады. Қазіргідей уақыт болса, тойдың болмай қалуы да мүмкін бе еді. Бірақ, кешке көңілі көк теңізден де алай-дүлей болған жас жігіт үйіне келгенде таң-тамаша қалыпты. Ерғали толқынмен алысып жүргенде, ағайын-туыс, күйеу жігіттің орнына досы Құдайберген барып қалыңдығын үйге түсіріп қойыпты. Тәңірдің өзі сыйлаған қуанышты сол бір күннен кейін елу жыл бойы болмашыға жанжалдасып, бөлініп көрген емес.
Үлкен ұлдары Нұрлан аға сексенінші жылдардың соңында мектеп бітіріп, Ресей жерінде, одан кейін Оралда білім алды. Ол кезде орыстың жері түгілі облыс орталығының өзіне барып оқу үшін табандылық керек. Сонда үлкендер жап-жас баланы шетке жіберуге қимай, қорқасоқтағанда, «Балалардың үлкені. Мен оның аман-есен оқып келетініне сенемін» деп анасы бірінші болып қолдау танытқан еді. Иә, үміт ақталды. Тұңғышы білім бәйгелерінде тек биіктен көрінді, бірнеше жылдан бері мектепте директордың орынбасары қызметін атқарады. Кейде әртүрлі лауазымды орындарға жұмысқа шақырған ұсыныстар түседі. Сондайда әке мен анасының айтатыны: мансап қума, қызметіңе адал болсаң, абырой өзі келеді. Мұнан кейінгі ұлы Асхат та жоғары білім алып, Ақтөбеден ауқымды кәсіп ашты. Ал, біліммен оза шапқан, мақтаулы үш қызы – бүгінде бір-бір әулеттің келіні.
Әдемі әндегі «жапырақ жайған бәйтерек, тереңге тартқан тамырын» деген теңеуді Ерғалидай әкенің отбасына айтсақ керек. Асылбике анадай ауылдың әрбір тұрғынына жанашыр, шамасы келсе әркімге көмектесуге дайын мейірбан жанның кең жүрегі, балаларына деген сенімі әрбір анада болса дейміз. Ал, ауылдағы әр үйде тазалық пен дархандық, кеңпейілділік болуы осындай қарттардың үлгі-өнегесінен, тәрбиесінен болса керек.
Айдана ЖҰМАДИНОВА,
«Сыр бойы»
>>> Біздің Facebook, Instagram парақшаларымыз бен Telegram каналымызға жазылыңыз! <<<
