Ұлт батыры, халқымыздан шыққан тұңғыш кәсіпқой балуан, 54 мемлекетте күреске түсіп, 48 медаль таққан Қажымұқандай мықты XX ғасырдың басында түркі халықтарының ішінде тек қазақта ғана болды.
Осындай алыбымызды аға ұрпақ жақсы білсе де, кейінгілер жете танымайды. Оған әлеуметтік желілерде жылт ете қалатын батырға қатысты қисынсыз әңгімелер де әсер етсе керек. Айтушылар балуанды өмірінің соңында аштан өлді деп тарихқа күйе жағып жүр.
Атамыз соғыс кезінде ел аралап, өнер көрсетіп тапқан 100 мың сом ақшаға ұшақ жасатып, майданға жібереді. Осы ісі үшін Сталиннің өзі алғыс білдірген.
Қажымұқан қартайған шағында мемлекет есебінен бес жүз мың зейнетақы алып тұрған. Қаншама қиын кезең болса да өзінен артылдырып, жетімдерге, аш-жалаңаштарға көмектесіп отырған.
1948 жылы Оңтүстік Қазақстан облысы, сол кездегі «Ленин туы» колхозында қалың ағайын ішінде қайтыс болғаны белгілі. Бұл тарихи ақиқатты бұрмалауға ешкімнің құқы жоқ. Ұлт батырын ұлықтау, оның алып болмысын өскелең ұрпаққа таныстыра беру ісі ешқашан толас таппауы тиіс.
Осындай мақсатпен биылғы Қажымұқан ұрпақтарының дәстүрлі бас қосуын Ордабасыда өткізуді ұсынған едім, ағайын мұны қоштады. Бұл жерде «ағайын» сөзін шын мәнінде дұрыс түсіну керек. Қажымұқан – халықтың батыры, қазаққа ортақ тұлға.
Дегенмен, елдің белсенді азаматтары мұндай игі істі атқаруға келгенде, шараны да, шаруаны да өз бастамаларымен бітіреді. Белгілі азаматтар бұл жолы да сондай иігілік басында жүрді. Атап айтқанда, балуан атамыздың Көкарал, Төрткүл, Жетісайда тұратын ағайындары, Астанадағы «Қазтұтыну» одағы жоғары колледжінің директоры Мырзабек Күжімов бастаған, жетісайлық Әбдіқайым Нұржанов, Ағабай Әуезов, Алтай Жүсіпбекұлы, Базарбай Піржанов, Марат Әуезов, Берік Төлегенов, Серік Төлегенов, Досбол Әбілдаұлы, Әкімжан Жаппарұлы, Қанат Жаңабайұлы, Нұрбол Күжімов сынды азаматтар, жиналған ағайынға қызмет көрсетті.
Осыдан біршама уақыт бұрын Түркістан облысының Ордабасы ауданында мемлекет қаржысымен халық батыры Қажымұқан Мұңайтпасов атындағы мәдени-спорттық кешен ашылған болатын.
Кешеннің ашылуына облыс әкімі Н.Көшеров арнайы келіп, бұл мәдени-спорттық кешен ғана емес, туризм мен жастар тәрбиесін дамытуға да арналған маңызды нысан екенін атап өткен еді.
Біз осы кешенді аралап, батыр ескерткішіне гүл шоқтарын қоюдан бастадық.
Шара қонақтары әуелі мәдени-спорт кешенінің мұражайымен танысты. Мұнан соң аудандық спорт мектебі шәкірттерінің қатысумен қазақша күрес өнері тамашаланды. Балуандар белдесіне қызылордалық Қанат Әбенов бастаған, шымкенттік Байбосын Зұлпыхаров және ұлытаулық Бекназар Жұманазарұлы сынды азаматтар өз қаржысынан жүлде тікті.
Көпшілік одан әрі «Қазақтың Қажымұқаны» атты ғылыми-танымдық конференцияда бас қосты. Сондай-ақ Байбосын Зұлпұқаровтың «Даңқ пен дақпырт» атты кітабының тұсаукесері болды.
Келелі, тәлімді басқосуға Сыр бойынан елімізге еңбегі сіңген дәрігер Тұрғанбай Маханов, қоғам қайраткері Қорғанбек Қайруллаев секілді ақсақалдар, елге белгілі Темірхан Әлімқұлов сынды азаматтар құрметті қонақ ретінде шақырылды. Олармен бірге Ордабасыдағы жиынға тоқсанға тарта Сыр бойының азаматтары қатысып қайтты. Сондай-ақ Омбы қаласынан аңыз адамның немере, шөберелері де келді.
Шара қорытындысында тұлға рухына дұға бағыштауға ниет еткен бес жүз адамға арналып дастарқан жайылды.
Аты аңыз болған алып қазақ Қажымұқан туралы әлі де талай кітап жазылып, талай фильм түсірілетіні анық. Алайда біз кейінгі буынды ақиқаттан аттамауға үндеп, оларға жол сілтеуге тиіспіз. Бұл біздің ағалық парызымыз болмақ.
Қожахмет МЫРЗАЕВ,
Қызылорда қаласының тұрғыны
