2013 жылдың қазан айында Қызылорда қаласының әкімі болып Нұрлыбек Машбекұлы Нәлібаев тағайындалды. Бұған дейін қала әкімінің орынбасары, облыс әкімінің аппарат жетекшісі, Шиелі ауданының әкімі секілді лауазымды қызметтер атқарып, ел басқару ісінде белсенділігімен, іскерлігімен танылған үш мүшел жастағы жігерлі азаматтың қала басшылығына келуін халық жылы қабылдады, жақсы істердің ұйтқысы болатынына сенді. Қала басшысын алға жетелеп, асуы қиын қия белестерден жеңілдің үстінде, ауырдың астында жүргізіп өткізген де осы сенім еді.
«Арғымақтың құйрығы – әрі жібек, әрі қыл, азаматтың белгісі – әрі мырза, әрі құл» деген атам қазақ, жаңа басшы өзінің талапшылдығымен бірге талмай, тынымсыз жұмыс жасай алатын қарымын да таныта келді. Сөздің шыны, бүгінде облыс орталығын дәл сол кезеңмен салыстырып көрген кісі даладан қалаға кіргендей бір күйге енеді. Рас, заманның талабы да бар. «Еліміздің тәуелсіздік жылдарындағы жетістігін бір ғана Қызылорда өңірінен көруге болады» деген Елбасы Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаевтың бедерлі сөзінен облысымызға жасалған республикалық деңгейдегі қамқорлықтарды сезіне аламыз. Алайда, барды ұқсатып, жоқты жасап, суықты жастанып, ыстықты жамылып жүріп еңбек еткен ер азаматтың елге деген ықыласы мен сүйіспеншілігі арқасында іске асып жатқан ірі міндеттерді көзі бардың көрмеуге хақы жоқ.
Қызылорда қаласының келбеті күн санап ажарланып, алға озған ісімен күллі елге танылып отырған бүгінгі күні біз әуелі қарқынды жүріп жатқан құрылысты еске түсіреміз. Облыстағы құрылыстың 80 пайызы Қызылорда қаласына тиесілі. Кейінгі кезеңнің әр жылында Қызылордада 20-30 көпқабатты тұрғын үй пайдалануға беріліп келеді. Мұндай көрсеткішті басқа облыстан кездестіру қиын. Осынша жұмыстардағы орасан салмақтың бір бөлігі қала басшысының иығына түсетіні белгілі.
Қала аумағында «Бәйтерек», «Астана», «Арай-1», «Арай-2» «Арай-3», «Нұр Орда», сондай-ақ, Сырдарияның сол жағалауы секілді тұрғын аудандарының атауы пайда болды. Қала тұрғынының саны 300 мыңға жуықтады. 2013-2020 жылдарда 676,6 мың шаршы метрді құрайтын 9164 пәтерлі 194 көпқабатты тұрғын үйдің пайдалануға берілуі – осы қарқынды өсудің көрсеткіші. Ал, апатты жағдайдағы тұрғын үйлер мәселесін шешу мақсатында осы жылдары 11 тұрғын үй қоныстандырылған. Жалпы, қызылордалықтар әр мерекемен бірге қоныстой қуанышын тойлайды.
«Бітер істің басына – жақсы келер қасына» депті данышпан Абай. 2018 жылы Астана қаласының елорда болуының 20 жылдығы мен Қызылорда қаласының 200 жылдығы қатар келді. Осы мерейлі мезетте Нұрлыбек Нәлібаевтың азаматтық тұлғасы тағы бір танылды. Қала басшылығы елдің мерейін көтеріп, жан дүниесімен бірге дүние мүлкін де жаңалайтын мерейтойды жыл көлемінде атап өтуді жоспарлады.
Дәл осы тұста Сырдария өзенінің сол жағалауын игеру арқылы жаңа бой көтерген қаланың тұсауын кесу – туған қаламыздың мерейтойындағы ең негізгі шара және сүбелі сый болып саналды. Осы мерейтойдың «Астана – биік төрім, Қызылорда – туған жерім» атты республикалық ақындар айтысымен басталуы көпшіліктің есінде қалды. Қаламыздың 200 жылдығын мерекелеу жөніндегі іс-шаралар тізбесіне мәдени-танымдық тұрғыда өткізілетін шаралардың халықаралық, республикалық және облыстық деңгейіне басымдық беріліп, енгізілді. Мерейтой құрметіне түркітілдес жастардың басын қосатын халықаралық жайдарман ойыны өтті. Жастардың ой тартысы ойынына – татар, ноғай, башқұрт, шеркеш, қырғыз, өзбек, қытай, моңғол, әзербайжан, қарақалпақ елінің командалары қатысты.
Екі ғасыр куәсі болған сүйікті қаламыздың мәртебесін арттыру мақсатында түркітілдес ғалымдарының қатысуымен халықаралық ғылыми-танымдық конференция ұйымдастырылды. Республикалық деңгейдегі бірнеше шараның ішінде Батырхан Шөкенов атындағы «Отан ана» атты әншілер конкурсы, халық палуаны Қажымұқан Мұңайтпасұлын еске алуға арналған қазақ күресінен өткен турнир және ат бәйгесі жұртшылықтың рухын көтерді. «Ауылын көріп, азаматын таны» деген, мерейтойға келген қонақтар Қызылорданың қонақжайлылығына ризашылық танытып, қала басшысының атына жылы лебіздерін білдірді.
Айтса, айтқандай, осы мерейлі мезетте Нұрлыбек Нәлібаевтың азаматтық тұлғасы тағы бір танылды. Қала басшысы елдің жүгін арқалап, мұңын жүрегінен өткізетін өз мамандығының майталмандарына «Қызылорда қаласының құрметті азаматы» атағын берді. Нұрлыбек Машбекұлы адам еңбегін бағалап, оған құрметпен қарауды да үнемі жадына тұтып жүреді. Өзі қала басқарған осы кезге дейін ол осындай мәртебелі атақты қаланың әлеуметтік-экономикалық дамуына ерекше атсалысқан 103 азаматқа табыстапты.
Н.Нәлібаевтың өзі тікелей бастамашы болған қолдаудың тағы бір игі шарасы – 2014 жылдан бастап дәстүрлі түрде өткізіліп келе жатқан академик Асқар Жұмаділдаев атындағы жас математиктер олимпиадасы. Әр жыл сайын ғылымға талапты 10 жас өрен 100 мың теңге көлеміндегі сыйақымен марапатталып келсе, 2019 жылы жобаның қаржысы 1 млн 500 мыңнан 10 миллионға көбейді. Жүлде қоры 3 миллионға ұлғайып, байқау халықаралық деңгейге көтерілді.
«Өлі разы болмай, тірі байымайды» дейді қазақ атамыз. Өмірден өткен тұлғаларды ұлықтап, олардың еліне жасаған өнегелі ісін ұрпақ жадында қалдыру да үлкен парыз болмақ. Осы тұрғыда 2013-2020 жылдар аралығында 14 белгілі тұлғаның тұғырға қонып, ескерткіш-бюст мүсіндерінің ашылғанын да айтып өтейік. Олардың ішінде – Жанқожа батыр, Мұстафа Шоқай, Сүлеймен Есқараев, Әбділда Тәжібаев және облысымыздың дамуына еңбек сіңірген – Тәкей Есетов, Мұстахым Ықсанов, Нағи Ілиясов, Көмекбай Қаракөзов, Ыдырыс Қалиев секілді ел жақсылары бар.
Біз айтып отырған жылдарда қаламызда бірнеше мәдениет мекемелерімен бірге 11 спорт орталығы мен кешені бой көтерген.
«Ипподром», «Бокс орталығы», «Қайнар-бұлақ» спорттық-сауықтыру орталығы, «Мерей арена» футбол алаңы, «Арай» футбол манежі, «Керемет», «Ерсұлтан» сауықтыру кешендері, басқа да нысандар бүгінде қала халқының салауатты өмір салтын қалыптастыруға қызмет көрсетіп келеді. Сонымен бірге балаларға арналған бірнеше ойын алаңы мен қала көлеміндегі жалпы білім беру мекемелеріне 40 үстел теннисі орнатылған.
Қызылорда қаласына сырттан келушілердің ең бірінші көз тоқтатып байқайтыны келбет және тазалық екені даусыз. Саябақтар мен субұрқақтар сәнін ерекше кіші архитектуралық пішіндер онан сайын сұлулайды. Бұл экспозициялар қазақтың көшпелі тұрмысын, қолөнерін және дала падишасы тұлпарлар бейнесін сомдаған.
Қайта жаңғырған «Сыр-Ана» монументі, «Дәрігерлер» аллеясы мен «Денсаулық» саябағы, тағы да осындай көрікті орындар көңіл жайлап, көз қуантады. Жасыратыны жоқ, көп жыл құм суырып, күн жеп тұрған «Арай» мөлтек ауданындағы қуғын-сүргін құрбандарына арналған мемориалды ескерткіш қала басшылығына Н.Нәлібаев келген жылдары қайта жаңғыртудан өтіп, адам танымастай өзгерді. Бойына рух құйылып, қасбеті айбаттанып еңселенді.
Жаңа басшы қала келбетін әрлендіруді, тазалық табалдырықтан дегендей, кіреберіс жолдар арқылы айшықтады. «Шиелі – Қызылорда», «Тереңөзек – Қызылорда» және әуежай бағыттарынан қала қақпаларын соқты.
Бүгінде «Қызылорда – Шымкент» автожолының қалаға кіру бағытында және қала мен Қорқыт ата әуежайына дейінгі жол бойында тамшылатып суару арқылы көктеп шыққан «Жасыл белдеу» жайқалып тұр. Қала көшелеріндегі, қоғамдық көлік аялдамаларындағы белгілі тұлғалардың портреттері мен айшықты сөздері, электронды жарнама құрылғылары еріксіз назар аудартады.
2018 жылы қалалық жазғы парктен – ана мен бала бөлмесі, полиция бекеті, медтірек, анықтама бюросы, басқа да көпшілікке қажетті орындар ашылды. Көп жылдан бері жұмыс жасамай қалған аттракциондар қайта іске қосылып, батуттар орнатылды. «Сыр батырлары» ескерткішінің жамылғысы жаңаланып, сахна жөнделді. Паркке келушілерге арналған автотұрақ салынды.
Қызылорданы «қауіпсіз қалаға айналдыру» шаралары жүзеге асырылды. Қала көшелерінің күретамырлары – Абай даңғылы бойынан, Қазыбек би көшесінен жаяу жүргіншілерге арналған аспалы көпір құрылысы салынды.
Қала әкімінің ерекше мән берген жұмыстарының бірі – инженерлік инфрақұрылым. 2013-2020 жылдарда жылу, ауызсу, кәрізсу желілері жыл сайын жаңаланып, көппәтерлі тұрғын үйлердің тұрқы түзелді. Бір ғана өткен жылдың өзінде 37 көпқабатты тұрғын үй жөндеуден өткізілді. Кемиек көшелер келбеті келісті, 840 шақырымды құрайтын 1177 көшеге жөндеу жүргізіліп, 181 шақырымды құрайтын 105 көшеге жаяу жүргінші жолдары төселді. Қаланың шеткі аймағы саналатын «Әл Фараби» аумағы қала орталығының деңгейімен теңесті, батпақ басқан көшелері асфальтталып, самаладай жарқырады. Түнгі жарықтандыру жұмыстары 159 шақырым құрайтын 145 көшеге жасалынды.
Сөз ішінде айтып өткеніміздей, осындай игіліктердің халық қажетін өтеуі, ең алдымен, тазалыққа қатысты болмақ. Қала басшының ең үлкен жұмыстарының бірі – «Қызылорда тазалығы» мекемесінің құрылуы. Бұрын ізі болғанмен, ісі мардымсыз мекеме «Қазақстан Республикасының Тұңғыш Президенті атындағы паркі» мен «Тұрғын үй Қызылорда» серіктестігін қосу жолымен қайта ұйымдастырылды.
Әр күні дауыл мен жауынға қарамай, сарғыш күрте киген кісілердің көше тазалығы жұмысында жүргенін байқаймыз. Қазір «Қызылорда тазалығында» штаттық кестемен осындай 628 адам, оған қоса қоғамдық жұмыспен қамту орталығынан келген 242 қоғамдық жұмысшы бар екен. Сондай-ақ, қаладағы 240 көше мен 58 скверь-аллеяларды қоқыстардан тазартып, көгалдандыру, абаттандыру және көшелерге су себу, қар күреу жұмыстарын атқаратын жүзден аса арнайы техника жұмыс істейді.
Жаңа үлгідегі «Автобус паркінің» ашылып, қала жолаушылары тасымалының тың тыныс алуы да қала басшылығына Н.Нәлібаевтың келуімен байланысты. Жаңа автобус паркінің жалпы аумағы 5 гектарды құрайды және 200 автобусқа шақталған. Автопарктің ерекшелігі – қала көлемінде қызмет көрсететін үлкен сыйымдылықтағы автобустарға арналған тұрақтар, жанармай бекеті, көлік жуу алаңы және автобустардың үздіксіз жұмыс істеуіне басқа да жағдайлар жасалған. Қоғамдық көліктердің техникалық және санитарлық жағдайы елдің сұранысына сай болу үшін облыстық бюджеттен 2 млрд теңгеден астам қаржы қарастырылған.
Қызылордада ел игілігі үшін жасалып жатқан жұмыстар мұнымен бітпейді.
Қала облыс экономикасының барлық саласындағы серпінді істердің алдыңғы шебінен көрініп, өңірдің қалған аумақтарының дамуына жаңашыл бастамаларымен үлгі көрсетті.
Ел мүддесі үшін қызмет етіп отырған әрбір сала жұмысының ауызбіршілігін сақтап, оларға қолдау көрсете білген басшылықтың іскерлігіне орай қала қазынасы да молайып келеді.
2013-2020 жылы ауыл шаруашылығы өнімінің жалпы көлемі 44 млрд 33 млн теңгені құраса, 2020 жылы ауыл шаруашылығы өнімінің жалпы көлемі 8,5 млрд теңгені құрады. 8722 гектар жерге ауылшаруашылық дақылдары орналастырылды. Оның ішінде, «Сыр маржаны» дақылы 4050 гектарға егіліп, әр гектарынан 52,2 центнерден өнім алынды. Берекелі күзде ел қамбасына 21160 тонна «Сыр салысы» құйылды. Қалалық шаруа қожалықтары – Ресей, Өзбекстан, Тәжікстан, Украина, Ауғанстан, Түркіменстан мемлекеттеріне 31 мың тоннаға жуық күріш экспорттады.
Сонымен бірге соңғы сегіз жылда зауыт, цех, фабрика, сауда үйі, қонақ үй, клиника секілді кәсіпкерлік нысандар іске қосылып, мыңдаған адам тұрақты жұмысқа орналасқан. Облыста нақты жұмыс істеп тұрған кәсіпкерлік субъектілерінің 48,8 проценті Қызылорда қаласының үлесінде.
Осындай келелі істер бұқаралық ақпарат құралдарында кең қамтылып отырды. Олардың тікелей қаладағы қарбалас жұмысқа баға беріп, айшықты шараларды ашып көрсетуі халықтың бірлігін арттырып, еңбек ырғағына елеулі серпін бергені анық.
Мәселен, «Тoppress.kz» ақпарат порталы, «Saigez.kz» сайты секілді ақпарат көздері республикамыздағы облыстардың орталық қалалары бойынша саралау жүргізіп, қала әкімдерінің рейтингін жасап келеді. Олардың есебі қала әкімдерінің жүйелі жұмыстары, ақпараттық белсенділігі, перспективасы және олардың жұмысы туралы негативтер мен оң бағыттағы мақалаларды бағалаудың негізгі критерийі ретінде қаралады. Осылайша «үздік бестік», «орта бестік» және «аутсайдер бестік» деген бағалаулар береді. Өзі басшылық жасаған сегіз жылда Қызылорда қаласының әкімі Н.Нәлібаев бірнеше рет үздік үштіктен көрінді.
Коронавирус дертінің таралуы халықтың әлеуметтік жағдайын ғана емес, денсаулығын да әлсіретті. Осы сындарлы сәтте атқамінер азаматтар алғы шептен көрінді. Қала басшылығы жұмыс кестесін қайта жасап, күндіз-түні ел ішінде болды. Қала орталығындағы медициналық ұйымдарға жасанды тыныс алу аппараттары мен оттегі концентраторлары жетіспей жатты. Дәл осы кезде қауқарлы құрылыс компанияларын біріктіруге қала әкімінің өзі бас болды. Сол ауызбірліктің арқасында 40 млн теңге жиналып, халық денсаулығына қажетті медициналық құрылғылар алынды.
Сонымен бірге халық үніне құлақ асқан қала әкімі қоғамдық көліктегі жол жүру ақысын қымбаттатпай бұрынғы тарифті сақтау туралы шешім шығарды. Әлеуметтік желі арқылы таралған осы хабарға ақжолтай алғыс білдірген адам саны өте көп болды.
Жігерлі басшының сегіз жыл ішіндегі қала өміріне берген серпіні, әрине, аз сөзге сыя қоймайды. Ең бастысы, қызылордалықтар Нұрлыбек Машбекұлының туған қаламыздың көріктене түсуіне қосқан еңбегі мен бастамашыл болған игілікті істеріне риза.
Халық сенім артып, басшылық тізгінін ұстаған әрбір азамат өзінің туған жеріне Толағайдай тау көтеріп әкеліп, бақ-берекесін еселесем екен деп армандайды. Нұрлыбек Машбекұлы осындай арман арқалаған перзент екенін әу бастан-ақ аңғартқан. Оны үнемі ат үстінен, іс басынан көргеніміз де сондықтан болар.
Жалпы, қай кезде болсын, Нұрлыбек Машбекұлының атына жылы лебіз, жақсы сөз жолданатынына куәміз.
Біз де туған қаламыздың жайнап-жасаруына күш-жігерін сарп етіп, қоғам мүддесі үшін қолынан келген істен аянбаған атпал азаматқа алғыс білдірушілер қатарындамыз.
Ендігі Қазақстан Республикасы Премьер-Министрі кеңсесінің өңірлік даму бөлімінің меңгерушісі қызметіне сәттілік тілейміз.
Дүйсенбек Аяшұлы,
«Сыр бойы»
>>> Біздің Facebook, Instagram парақшаларымыз бен Telegram каналымызға жазылыңыз! <<<
