Дәуір сахнасынан сырғып бара жатқан Тышқан жылында қоғамның күш-жігері әлемге төнген коронавирус дертімен күреске көбірек жұмсалды. Алайда, пандемия тынымсыз тіршілікке тежеу сала алмады.
Бұл жылы Әл Фарабидің, Абайдың, Алтын Орданың, Ұлы Жеңістің мерейтойлары аясында тағылымдық шаралар шеру тартты.
Абайдың 175 жылдығын атап өту арқылы жас ұрпақты ұлы ойшылдың шығармашылығын сүйіп оқуға баулу, өмірін, қасиеттерін үлгі ете отырып, шығармашылыққа бейім жандарды дәріптеу, тіпті, Абай арқылы қоғамдық, азаматтық санаға өзгеріс әкелу секілді мұраттар тұрды.
Қазақстан Президенті Қасым-Жомарт Тоқаевтың «Абай және ХХI ғасырдағы Қазақстан» атты мақаласында: «Біз Абайдың «толық адам» тұжырымын қайта зерделеуіміз керек. Бұл бағытта ғалымдарымыз тың зерттеулерді қолға алуы қажет. «Толық адам» концепциясы, шындап келгенде, өміріміздің кез келген саласының, мемлекетті басқару мен білім жүйесінің, бизнес пен отбасы институттарының негізгі тұғырына айналу керек деп есептеймін», – дегені осындай мұраттарды анық аңғартады.
Биыл туғанына 1150 жыл толған дүниежүзілік білім мен мәдениеттің екінші ұстазы атанған данышпан Әбу Насыр Әл Фарабидің өмірі мен шығармашылығын, тарихы мен тағылымын, маңызын ғылым мен технологиялар арқылы өскелең ұрпаққа ашып көрсететін көптеген мәдени, ғылыми шаралар да өткізілді. Олар жастарға данышпан мұраларының бүгінгі ұрпақ үшін өрісті өнеге екенін, Әл Фараби мен Абайдың мұрагерлік сабақтастығын байланыстыра отырып, ғұлама ойшылдың өмірі мен ғылымға әкелген үлкен үлесін насихаттауды көздеді.
Сондай-ақ, Ел Президенті Қ.Тоқаев қазақ даласында осыдан сегіз ғасыр бұрын құрылған алып империя Алтын Орданың мерейтойын атап өтіп, оның негізін қалаушы әрі қазақ хандарының түпатасы Жошы ханның есімін ұлықтау жөнінде бастама көтерген болатын. «Біз Алтын Орда негізін қалаушы Жошы ханға міндетті түрде құрмет көрсетуіміз керек. Аса маңызды миссия: бүкіл әлемнің назарын осындай тарихи тұлғаға аудару және оның кесенесін мәдени туризм нысанына айналдыру», – деді Қ.Тоқаев осы бастамасында.
Сонымен бірге, бұл бастама «қазақтарда мемлекет болмаған» дейтін дүдәмалшылдарға берілген тойтарыстың бірі ретінде құнды. 2015 жылы мерекеленген Қазақ хандығының 550 жылдығы сырт көздің сондай қаңқу сөздерін тыйып, қазақ тарихына өзгелерді де құрметпен қарауға үндеді.
Алайда, осыдан біршама уақыт бұрын осындай риторика Ресей думасының депутаты В.Никоновтың тарапынан да сөз болып қалды. Алтын Орда мерекесінің қазақ үшін қаншалықты құнды екенін осы тұстан да айыруға болады. Ең бастысы, бұл мерейлі шара ұрпақтың отангерлік сезімін тереңдете түсіп, ұлттық рухымызды биікке көтерді.
Тарихымызды таразылауға, ұлттық құндылықтарымызды сақтауға, насихаттауға бағытталған «Рухани жаңғыру» бағдарламасы бойынша облысымыздың мәдениет және өнер мекемелерінде жүздеген жобалар жүзеге асырылып келеді.
Пандемия барысында облыстың мәдениет және өнер мекемелері онлайн режиміне көшіріліп, арнайы жоспарланған іс-шаралар әлеуметтік желілер арқылы халыққа тоқтаусыз берілді. Онлайн концерттер, спектакль, экскурсия, лекция, танымдық сағаттар, виртуалды көрмелер, басқа да шаралар көрермендері мен тыңдармандарына жолданды. Облыстық кітапхана қызметкерлері Әл Фарабидің 7 томдық жинағының, Абай шығармаларының онлайн-таныстырылымдарын ұйымдастырды.
Әл Фарабидің 1150 жылдығына орай облыс көлемінде 430 мәдени-ағартушылық шара, кітап көрмелері, концерттер, ақындар мүшәйрасы өткізілді. Алтын Орданың 750 жылдығына арналып облыс кітапханаларында 200-ге жуық тақырыптық кітап көрмесі мен тарихи-танымдық кештер және 280 түрлі бағыттағы шаралар, тарихшы ғалымдардың қатысуымен дөңгелек үстелдер, өнер ұжымдары мен дәстүрлі орындаушылардың концерттері берілді.
Ал, Абай Құнанбайұлының 175 жылдық мерейтойына қатысты жыл бойына 900-ден аса мерейтойлық іс-шара ұйымдастырылды. Солардың ең көлемдісі «Абай жолымен» атты республикалық ақындар айтысы болды.
Осы тұста биылғы жылы айтыс өнерінде Сырдың бағы жанды деп айтуды да ұмытпауымыз керек. Ол – Сыр перзенті, айтыстың ақтаңгері Мұқтар Ниязовтың республикалық «Алтын домбыра» айтысында үшінші мәрте жеңімпаз болып, нәтижесінде алтынмен апталған домбыраны облыстық тарихи-өлкетану музейінің төріне әкеліп қоюы.
Тұңғыш рет Сыр елінде А.Жұбанов пен Л.Хамидидің «Абай» операсы сахналанды. Белгілі жырау Алмас Алматовтың «Шыңғыснама» тарихи дастаны алғаш рет республика жыршы-жырауларының қатысуымен жырланып, жұртшылық оны әлеуметтік желі арқылы тамашалады.
«Жыр мұра», «Бабалар тарауы», «Алдаспан», «Алтын уық», «Асыл мұра», «Қанатты домбыра» сияқты жобалар тұрақты түрде жүргізілді.Тұрмағамбет Ізтілеуұлының жауһар мұрасы – «Шаһнама» дастанын насихаттау мақсатында «Шұғыла шашқан Шаһнама» атты дастан жырлаушылардың облыстық жыр фестивалі болып өтті.
Біз, әрине, облысымызда жыл бойы өткен мәдени-ағарту бағытындағы шаралардың ең ірілеріне ғана назар аударып отырмыз. Олардың саны да көп, сапасы да салмақты болды деп айта аламыз. Өйткені, оған сырбойылықтардың өзі куә.
Осылайша, ұлы Абайдың, екінші ұстаз Әл Фарабидің, тарихымыздың таразысы Алтын Орданың мерейтойлары аясында өткен барлық шаралар елдің рухани-мәдени танымын көтере білді. Халықты өнер қазынасымен сусындатты, жұртымыздың жан байлығын еселеді.
Дүйсенбек АЯШҰЛЫ,
«Сыр бойы»
>>> Біздің Facebook, Instagram парақшаларымыз бен Telegram каналымызға жазылыңыз! <<<
