«Қазсушар» ШЖҚ «Сыр суы» филиалы – халыққа ауызсу жеткізуде бірден-бір белді қызмет етіп келетін кәсіпорын. Бұл мекеме топтық су құбыры және оқшау су жүйелері арқылы тұтынушыларды тәулік бойына сапалы ауызсумен қамтамасыз етеді. Кәсіпорын басшысы Нәжмадин Шамұратовпен әңгімеде өткен жылы атқарылған жұмыс пен алдағы жоспар жөнінде ой бөліскен едік едік.
– Нәжмадин Шакизадаұлы, филиалға қарасты қанша топтық және оқшау су жүйесі бар? Бұл бағытта қандай қызметтер көрсетіледі?
– Топтық су құбырының жалпы ұзындығы 5757,6 шақырымды құрайды. Оның ішінде 1979,15 шақырымы – магистральдық су құбыры болса, қалғанын таратушы желілер құрайды. Топтық су құбырының бойында 130 елді мекен бар. Онда тұратын халық саны 350 мың адамнан асады. Ал оқшау су жүйесінің ұзындығы – 851 шақырым. Бұл бойынша 60 елді мекенде тұратын 145 мыңнан астам адам біздің кәсіпорын қызметін пайдаланады.
Былтыр ауызсу бойынша 8157,78 мың текше метр көлемінде нақты қызмет көрсетілді. Ол жоспарланған көлемнен 139,46 мың текше метрге артық. Рас, кейбір тұтынушылар тарапынан келеңсіз жағдайлар кездеседі. Атап айтқанда, кейбір азаматтар су есептегіш құралындағы пломбаны жұлу, есептегішті ескертусіз өз бетінше алып тастау, ұрлық жасау арқылы жасырын су көзін тұтыну секілді заңсыз әрекетке барады. Кейінгі екі жылда аталған мақсатта 32 рейдтік шаралар өткізілді. Нәтижесінде заңсыздыққа жол берген 521 заңды және жеке тұлғалардан 43 млн теңге көлемінде қаржы өндірілді. Биыл топтық су құбыры бойынша 9422,17 мың текше метр ауызсу тарату жоспарланған. Ал былтыр оқшау су жүйесі бойынша 3799,9 мың текше метр көлемде қызмет көрсетілді.
– Биылғы жылға қандай инвестициялық бағдарламалар қабылданды?
– Осы мақсатта биыл 338,062 млн теңге жоспарланып отыр. Ол техникалық және электр қондырғысының жаңғыртылуына бағытталады. Сондай-ақ несие сомасын қайтаруға жұмсалады. Филиал қаржы-шаруашылық жағдайын тұрақтандыру, жұмыс өндірісін жолға қою үшін нақты іс-шараларды жүзеге асырып келеді. Негізгі мақсатымыз – жергілікті тұрғындарды тәулік бойы ауызсумен қамтамасыз ету. Осы мақсатта облыс әкімдігі және өзіміздің жоғары басшылықпен тығыз байланысты жұмыс жасалып келеді. Әкімдіктермен жұмыс жасау нәтижесінде филиалға қысымды 9 су мұнарасы, 5 насос қондырғысын алуға қол жетті. Филиал өз күшімен қолданыстағы мүлікті күтіп-ұстау жұмыстарын атқарып келеді. Айта кетсек, биыл жергілікті әкімдіктер қысымды су мұнарасын алып беруге, оқшау су жүйесіндегі жалғыз ұңғыманы тұтынып отырған елді мекендерге тағы ұңғыма қазып беруге ниет білдіріп отыр.
– Ендігі кезекте ауызсуды магистральдық құбырлар арқылы жеткізуде тарифтік сметаның орындалуына ойыссақ. Қандайда бір өзекті мәселелер бар ма?
– Өткен жылдың қорытындысы бойынша бекітілген тарифтік сметадағы жоспарланған ауызсудың көлемі 9,012 текше метр болса, оның 91 пайызға жуығы орындалды. Оның себебі бар. Тәуліктік ауызсу пайдалану көлемі қойылған шектеуден асқан тұтынушылар толық тарифпен төлеуге мәжбүр. Сондықтан олардың тарапынан ауызсуды үнемдеу байқалады. Айта кететін болсақ, бір адамға арналған тұтыну нормативі суды есепке алу құрылғысы бойынша тәулігіне 140 литр көлемінде бекітілген. Бұл ҚР Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің 2021 жылғы «Ауызсумен жабдықтаудың баламасыз көздері болып табылатын аса маңызды топтық және оқшау сумен жабдықтау жүйелерінен ауызсу беру жөніндегі қызметтердің құнын субсидиялау» қағидаларының 13-тармағына сәйкес жүзеге асады.
ҚР Табиғи монополияларды реттеу департаментінің 2024 жылғы 15 мамырдағы бұйрығымен ауызсуды магистральдық құбыр жолдары және таратушы желілер арқылы жеткізу қызметінің ұзақ мерзімді тарифі мен тарифтік сметасы 2024 жылдың 1 шілдесі мен 2025 жылдың 30 маусымы аралығы болып бекітілген. Ол бойынша барлық кіріс 4577,070 млн теңге болса, оның орындалуы 75 пайызды құрады. Табиғи монополияларды реттеу департаменті 2023 жылдың 1 қарашасынан уақытша өтемдік тариф (341,71 теңге) бекітті. Соның негізінде өткен жылдың шілде айына дейін жұмыс атқарылды. Одан кейін ұзақ мерзімді тариф (492,22 теңге) бекітілді.
Тарифтік сметаның орындалуы сегіз тармақты қамтып отыр. Олардың ішінде материалдық шығындар, электр энергиясы, еңбекақы, амортизация, ағымдағы және күрделі жөндеу, күзет, салық төлемдері және басқа да шығындар бар.
– Мамандар өзге өңірлердегі әріптестерімен тәжірибе алмаса ма? Бұл бағытта қандай жұмыстар жүргізілуде?
– Бұл мәселеге тұрақты түрде назар аударып келеміз. Ауызсу тарату қызметіндегі жұмыстарды жетілдіру – негізгі мақсатымыз. Сол үшін мамандардың тәжірибе алмасуына көңіл бөліп отырмыз. Олар өзге өңірлердегі өндіріс орындарына бара алады. Сондай-ақ шетелге шығу мүмкіндігі қарастырылады. Нәтижесінде озық үлгідегі технологияны меңгеріп, оң тәжірибені үйренеді. Мекеме тарапынан жаңа жобалар әзірленді. Жұмыс процесін автоматтандыру, цифрландыру ойластырылуда. Ол бойынша жылдық жоспарға және инвестициялық жобаларға ұсыныс енгізілді. Нақтырақ айтқанда, ауызсу өндіру көзінен бастап, елді мекендегі насос станциясына дейінгі құбырдағы ауызсу көлемін автоматты есептеуге мән берілмек. Оған қоса бас сағадағы өндірілген су көлемін автоматты түрде филиалдың орталық базасындағы диспетчерлік пунктіне жолдау жүйесін орналастыру, автоматты басқару және техникалық күтіп-ұстау жұмыстары жоспарға енгізілді. Осы бағытта инвестициялық жоба дайындалды.
Кәсіпорын мамандарының іссапары нәтижесінде Шымкент қаласындағы «Су ресурстары-Маркетинг» ЖШС-не, Петропавл қаласындағы «Есіл су» филиалына және Қытайдың Үрімші, Санжы, Құлжа қалаларындағы озық технология мен жұмыс тәжірибесі зерттелді.
– Әлгінде саланы цифрландыру мен автоматтандыру жағдайын қозғап өттіңіз. Ендігі мақсаттарыңыз қандай?
– Әрине, ол уақыт пен көп қаражатты талап етеді. Дегенмен, мемлекеттік бағдарламалар қолдауымен әріптестердің озық тәжірибесін үйрену – негізгі міндетіміз. Сан алуан мүмкіндік көзін пайдалану арқылы тұтынушыларға қолайлы жағдай туғызуға мән беруіміз тиіс. Алдағы уақытта несиелендіру жолымен су есептегіш құралын жаңа автоматты есептеу құрылғысына ауыстыруды қолға алу қажет. Бұл – уақыт талабы, суды тиімді үнемдеудің бірден-бір жолы.
Филиал өз күшімен ауызсуды үнемдеу, су қаржысын толық жинау бағытында тиімді жұмыстарды жүзеге асырып отыр. Екі жыл бұрын «Арал-Сарыбұлақ топтық су құбыры» өндірістік бөлімшесінің инспекторларына арнайы бағдарлама орнатылған 16 ұялы телефон таратылып берілді. Мамандар телефон арқылы жеке тұтынушылардың есептегіш құралын фотоға түсіріп, «Атлас-биллинг» базасына жолдай алады. Соның нәтижесінде база су шығынын автоматты түрде есептейді. Абоненттің бет есебіне немесе банк қосымшасына төлем сомасын автоматты түрде жолдайды. Бұл бақылаушыға да, тұтынушыға да өте қолайлы. Азаматтардың кассаға барып кезекте тұруын қажет етпейді.
Сондай-ақ телефондағы бағдарлама инспектор-бақылаушының жұмысын қашықтықтан бақылауға мүмкіндік береді. Мәселен, бақылаушы абонентке бармаса ол қызыл түсті көрсетеді. Барғаннан кейін су есептегіш құралы туралы мәлімет алмаса сары, мәлімет алса жасыл белгі береді. Осы арқылы бекітілген участок бойынша бақылаушының атқарған жұмысы GPS арқылы қадағаланады. Өткен жылдың соңында тағы 16 телефон алынды. Ол «Арал-Сарыбұлақ топтық су құбырын пайдаланушы» Қазалы өндірістік бөлімшесіне таратылып берілді. Алдағы уақытта барлық өндірістік бөлімше инспекторлары осындай телефонмен қамтамасыз етілмек.
– Суды үнемдеуге байланысты тұтынушыларға қандай кеңес берер едіңіз?
– Сыр өңірінде елді мекендердің басым бөлігі сапалы ауызсумен қамтамасыз етілген. Оны өз қажеттілігімізге пайдалана аламыз. Дегенмен судың қадірін қаншалықты түсіне алдық? Әлемнің кейбір мемлекеттерінде бір тамшы су алтыннан жоғары бағаланады. Сондықтан оған құрметпен қарай білуіміз керек. «Судың да сұрауы бар» деген, бәріне ұқыптылықпен қарау әрбір тұтынушының міндеті деп ойлаймын.
– Әңгімеңізге рахмет.
Сұхбаттасқан
Әділжан ҮМБЕТ,
«Сыр бойы»
>>> Біздің Facebook, Instagram парақшаларымыз бен Telegram каналымызға жазылыңыз! <<<
