Осыдан екі ай бұрын Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаевтың Жарлығымен 2020 жылдың 12 тамызына Қазақстан Республикасы Парламенті Сенатына сайлау белгіленді.
Содан бергі уақытта облыстық сайлау комиссияларында Сенат депуттарын сайлауын өткізуге дайындық шаралары ұйымдастырылды. Бүгінгі сұхбатта жақын күнде өтетін саяси шараға қатысты өзімізді толғандырған сауалдарды облыстық сайлау комиссиясының төрағасы Ғалым Баймырзаевқа қойған едік.
– Ғалым Қонақбайұлы, сонымен облыстан Қазақстан Республикасы Парламенті Сенатының депутатын сайлау бюллетеніне қанша кандидат енгізіледі?
– Сайлау бюллетеніне кандидат ретінде тіркелген А.Әлназарова, А.Қайруллаев, М.Сәрсенбаев, И.Шағыртаев енгізіледі. Дауыс беретiн күнге екі күн қалғанда кандидатты тiркеу туралы шешiмнiң күшін жоюға немесе бұған дейiн тiркеуден шығарылған кандидатты қалпына келтіруге жол берілмейдi. Осыған байланысты 2020 жылғы 10 тамызға дейін қайсыбір кандидатқа қатысты осындай шешім шықса немесе депутаттыққа кандидат облыстық сайлау комиссиясына бұл туралы жазбаша өтiнiш бере отырып, өз кандидатурасын алып тастаса, оның тегі сайлау бюллетенінен сызылады.
– Дауыс беру үшін қанша сайлау бюллетені әзірленеді?
– Облыстық сайлау комиссиясының 2020 жылғы 3 тамыздағы шешімімен Қазақстан Республикасы Парламенті Сенатының депутаттарын сайлау жөніндегі сайлау бюллетеньдерінің саны таңдаушылардың жалпы санынан 1 процент резервті қоса алғанда 148 деп анықталды.
Бюллетеньдерді ҚР Орталық сайлау комиссиясы белгілеген қорғалу дәрежесін сақтай отырып дайындайды.
Сенат депутаттарын сайлауда дауыс беру 2020 жылғы 12 тамызда Қызылорда қаласы, Жақаев көшесі, 72 мекен-жайындағы Қызылорда мемлекеттік университетінің «Студенттер сарайы» ғимаратында өткізіледі. Бұл туралы облыстық сайлау комиссиясы баспасөз беттері мен интернет сайтында жариялап, таңдаушыларға шақырулар жолдаған. Дауыс беруге таңдаушылар – мәслихаттардың депутаттары қатысады.
Сенат депутаттарын сайлау таңдаушылардың бiрлескен отырысында жүргiзiледi. Егер бiрлескен отырысқа тиiсiнше облыстың барлық мәслихаттарынан, өкiл болатын сайланған депутаттар санының елу процентінен астамы қатысса, ол заңды әрі өткiзiлген болып есептеледi.
Таңдаушылардың бiрлескен отырысына облыстық сайлау комиссиясының төрағасы мен мүшелерi қатысады. Бiрлескен отырыс өткiзiлетiн жерде облыстық сайлау комиссиясы Сенат депутатын сайлау жөнiндегi дауыс беру пунктiн ұйымдастырып, таңдаушылар дауыс береді.
Сонымен қатар, дауыс беру күні дауыс беруге арналған сайлау үйі ашылған кезден бастап және таңдаушылардың дауыстарын санау кезінде нәтижелері анықталғанға дейін дауыс беру үйінде бір мезгілде әрбір кандидаттан сенім білдірілген бір-бір адамнан, қызметтік куәлігі мен редакцияның тапсырмасы болған кезде әрбір бұқаралық ақпарат құралынан бір-бір өкілден және Қазақстан Республикасының әрбір саяси партиясынан, өзге де қоғамдық бірлестік, басқа да коммерциялық емес ұйымдардан бір-бір байқаушыдан және аудармашы бірге жүруге құқылы шет мемлекеттер мен халықаралық ұйымдардың байқаушылары қатысуға құқылы.
– Айтқандай, сайлауда шетелдік байқаушылар байқау жүргізе ме?
– Сайлау заңнамасына сәйкес 6 тамызда сағат 18.00-де халықаралық байқаушыларды аккредиттеу аяқталды.
Сыртқы істер министрлігі ҚР Сенатына сайлауды байқау үшін шақыру-хаттар мен тиісті ноталар ТМД, ТМД ПАМ, ТМЫК, ТүркПА және ШЫҰ халықаралық ұйымдарына жіберілген. Осылайша, Қазақстан Республикасы Парламенті Сенаты депутаттарының сайлау науқаны аясында Сыртқы істер министрлігінің 2020 жылғы 6 тамыздағы ұсынысы бойынша ҚР ОСК Түркітілдес мемлекеттердің ынтымақтастық кеңесінен 5 байқаушыны аккредиттеді: Әзербайжан елшілігінің 2 өкілі және Қырғызстан, Өзбекстан, Түркия елшіліктерінің бір-бірден өкілі.
Сондай-ақ ҚР СІМ жанында аккредиттелген шетелдік бұқаралық ақпарат құралдарының 143 өкілі сайлау туралы заңнамаға сәйкес сайлауды халықаралық байқаушылармен тең дәрежеде байқау жүргізеді.
– Пандемия жағдайында дауыс беру тәртібі қалай ұйымдастырылады?
– Осы сайлауды ұйымдастыру және өткізу барысында Орталық сайлау комиссиясының және Қазақстан Республикасы Бас мемлекеттік санитарлық дәрігерінің 2020 жылғы 24 шілдедегі №16/313 бірлескен қаулысымен бекітілген «Қазақстан Республикасы Парламенті Сенатының депутаттарын сайлауды өткізу кезінде коронавирустық инфекцияның таралуының алдын алу жөніндегі ұсынымдар» басшылыққа алынады.
Пандемия жағдайында сайлау процесіне қатысушылардың санитарлық қауіпсіздігіне айрықша көңіл бөлінген. Облыстық сайлау комиссиясының облыстық Бас мемлекетттік санитариялық дәрігерімен бірлескен Сенат депутаттарын сайлауды өткізу кезінде коронавирустық инфекция таралуының алдын алу алгоритмі қабылданды.
Үгіт науқанында кандидаттардың таңдаушылармен онлайн-режимдегі кездесулермен қатар тиісті санитарлық-гигиеналық талаптарды сақтай отырып, жүзбе-жүз кездесулері ұйымдастырылды. Дауыс беру күні дауыс беретін үй-жай тиісті талаптарға сай жабдықталып, медицина қызметкерінің қатысуы қарастырылады. Депутаттардың барлығы антисептикалық қорғаныс құралдарымен қамтамасыз етіледі.
– Бүгінгі күнге дауыс беру үй-жайының әзірлігі қандай?
– Дауыс беру үй-жайын санитарлық талаптарға сай жабдықтау жұмыстары жүргізілуде: пердесіз дауыс беру кабиналары орнатылып, дауыс берудің алдын ала қорытындыларын шығара отырып, таңдаушыларды электрондық тіркеуді жүзеге асыруға арналған, Қазақстан Республикасы Орталық сайлау комиссиясы Интернет-ресурсының функционалын (ДАҚТЭТ) іске қосу бойынша шаралар қолданылуда.
– Биылғы Сенат сайлауында дауыс беру кезінде қандай да бір ерекшеліктер бар ма?
– 2017 жылы өткізілген сайлау науқанында қолданылған дауыс берудің алдын ала қорытындыларын шығара отырып, таңдаушыларды электрондық тіркеуді жүзеге асыруға арналған, Қазақстан Республикасы Орталық сайлау комиссиясы Интернет-ресурсының функционалы қайта пайдаланылады. Облыстық сайлау комиссиясының шешімімен осы функционалды пайдалану мақсатында дауыс беру үйінде болу үшін үш қызметкердің болуына рұқсат берілді. Дауыс беруге арналған пунктте депутаттар компьютер арқылы электрондық тізімге тіркеледі, таңдаушыны қайта тіркеуге ДАҚТЭТ функционалы жол бермейді.
Тіркеу нәтижелері Қазақстан Республикасы Парламенті Сенатының депутаттарын сайлауда дауыс берудің қорытындылары ресми шығарылғанға дейін ДАҚТЭТ функционалында сақталады. Аумақтық сайлау комиссияларының мүшелері Қазақстан Республикасы Парламенті Сенатының депутаттарын сайлау бойынша дауыстарды санау нәтижелері туралы хаттамаға қол қойғаннан кейін, комиссия төрағасы көрсетілген хаттаманы оның мәліметтерін ДАҚТЭТ функционалына енгізу үшін дереу пайдаланушыға береді.
– Сенат депутаты болып сайлану үшін кандидат қанша дауыс жинауы қажет?
– Парламент Сенаты депутаттарын сайлау кезінде дауыс беруге қатысқан таңдаушылардың елу процентiнен астамының дауысын алған кандидат сондай-ақ қайта дауыс беру өткізілген жағдайда басқа кандидатқа қарағанда дауыс беруге қатысқан таңдаушылардың дауыс санының көпшiлiгiн алған кандидат сайланған деп есептеледі.
Дауыс беруге қатысқан таңдаушылардың кемінде 50 проценттен жоғары дауыстарын алған кандидат Қызылорда облысынан Сенат депутаты болып сайланған деп саналады.
– Дауыс берудің қорытындысы қашан жарияланады?
– Парламент Сенатының депутаттарын сайлау қорытындыларын Орталық сайлау комиссиясы анықтап, сайлау өткізілген күннен бастап он күннен кешіктірмей бұқаралық ақпарат құралдарында жариялайды.
Әңгімелескен
Ыдырыс ТӘЖІҰЛЫ,
«Сыр бойы»
>>> Біздің Facebook, Instagram парақшаларымыз бен Telegram каналымызға жазылыңыз! <<<
