Тоқсаныншы жылдардың басындағы ел ахуалы күнде өзгеріп, саяси жағдай құбылып тұрған кез. Соған қарамастан 1991 жылдың сәуірінде облыстық телеарна ашылды. Ашылмауы да мүмкін еді. Бірақ аймақ телевидениесінің қалыптасуы үшін белгілі қаламгер Жақсылық Бекқожаев беделін де, уақытын да аямады.
Телеарна ашудағы
табандылық
«Жақсылық ағаның 90 жылдығына орай арнайы мақала жазбақшымыз. Қызметтес болдыңыз, қаламгер туралы кеңінен айтып берсеңіз» деп журналист, жазушы Несібелі Рахметке хабарласқанымызда сөз басында-ақ «адамдарды қызметке қарап бағаламайтын, шыншыл басшы болды» деген еді. Расында, тұтас елге пайдаң тиіп, өңірге өзгеріс әкелу үшін ниет, басқалардан бөлек болмыс керек. Қаламгердің телеарна ашудағы табандылығы туралы еңбек ардагері Қуанышқали Шапшаңов «Бұл істе шырылдап жүріп талай қиындықты бастан кешірген, бармаған жері, баспаған тауы, қақпаған есігі, сөйлеспеген адамы, кездеспеген билік басшылары қалмаған кім еді? Ол Жақсылық Бекқожаев ағамыз еді!» деп жазса, белгілі тележурналист Айткүл Шалғынбаева үлкен жүректі адам деп қалам тербепті.
«Көпшілік үшін телеарнаның ашылуы «ақ түйенің қарны жарылған» күн болды. Бесіктегі баладан еңкейген қартқа дейін экранға көз тікті. Бірақ оның ашылуы қаншалықты қиыншылықпен келгенін көрермен біле бермейді. 1989 жылы ашылады деген телевидениенің барлық әзірлік жұмыстары тоқтатылды. Өйткені, күн көсем жалауын ұстағандардың марксизм-ленинизм университеті орналасқан саяси ағарту үйін телевидениеге қиюы оңай емес-тін. Қайта құру дүмпулері қызыл империяның орынтағын солқылдатып, екпіндерінің басылып келе жатқан уақыты болатын. Солай бола тұра лениншілдер сол ғимаратқа «суға кеткеннің тал қармағанындай» жабысып айрылмады. Ғимарат дайын болмаған соң, бізге Бекқожаевтың республикадағы беделімен бірінші болып келіп тұрған су жаңа аппаратура, жабдықтар Шымкент, Жамбыл облыстарына кете барды. Міне, осыдан кейін Жақсылық аға жергілікті жердегі ғимарат үшін бар күш-жігерін аямады» деп жазыпты Айткүл Шалғынбаева.
Ғимарат, қажетті аппаратура үшін келісімге келіп, басшылармен қайта-қайта кездесу, мұнан бөлек, шығармашылық ұжымды қалыптастыру сынды мың сан жұмыстан кейін ғана облыстық телеарна 1991 жылы алғаш рет хабар таратты.
Жақсылық аға қолға алған жұмысына жанкештілікпен кірісетін тұлға болғанымен, қызметкерлерді бір сызықтың бойымен жүргізетін басшы болмапты. Қаламгердің болмысы туралы «Жақсылық аға қарапайым болып-ақ, тамақ қырып, стол сабаламай-ақ, ұзақ жылдар ұжым басқарды. Осыдан келе кейбір басшылардың «қоластыңдағылардың ауық-ауық иманын үйіріп отырмасаң, коллективті бағындыра алмайсың» дегені бекер әңгіме деп ойлаймын. Өйткені Бекқожаев жетекшілік еткен жылдары облыстық радио шығармашылық жағынан да, техникалық жағынан да шарықтап өсті» дейді Несібелі Рахмет. Қарапайымдылықтың классикалық үлгісін көрсеткен басшы туралы «базбір бастықтар сияқты шоқпардай галстук байлап, сірескен костюм киіп, бойынан биік креслода сызданып, оқтаудай болып отырмайтын. Тілшімен тілші, техникпен техник, шофермен шофер, қарауылмен қарауыл болып кете беретін. Ешкімді категорияға бөлмейтін» деп суреттейді.
Ол кезде Жақсылық Асқарұлы облыстық теледидар және радио хабарларын тарату комитетінің төрағасы қызметінде болатын. Елдің жайын айта да, жаза да білетін, керек кезінде іске өзі кірісетін Жақсылық аға 1953 жылы Қызылорда педагогикалық институтын бітірген соң Сырдария ауданының мектептерінде ұстаздық еткен. Мұнан кейін облыстық «Ленин жолы», Қазақстан компартиясы облыстық комитетінің «Үгітші блокноты» брошюрасы мен газетінде жұмыс істеген. 1960-1963 жылдар аралығында Қазақстан компартиясы облыстық комитетінің насихат және үгіт бөлімінде нұсқаушы болды. Ал одан кейінгі ғұмыры тұтастай журналистикаға арналды.
Журналистің көзін көргендер тілшіліктен жоғарылап төраға болса да, қолынан қалам тастамағанын айтады. Соның арқасында ол дайындаған өнер мен еңбек адамдары жайлы «Қыз бен дала», «Сыр сұлуы» және «Жадыра» фильмдері көрермен көңілін жаулап алды. Әсіресе, қайсар рух, үлкен қасіретті жеңе білген ұлы махаббат бейнеленген Социалистік Еңбек Ері, даңғайыр диқан-механизатор Жадыра Таспамбетова туралы фильмді Кеңес Одағының барша халқы тамашалап, Астраханда өткен бүкілодақтық фестивальдің лауреаты атанған.
Қаламгерлердің
«көкесі»
Сыр елінде маңдайын күн қағып, алажаздай бейнет кешетін еңбек адамдарының атын Жақсылық Бекқожаев дүйім жұртқа танытты. Қаламгер еңбегі ерен, талантты өнер адамдарын көрсе, Байқоңырдағы телеарнаға түсіріп, жазбаны Қазақ телевизиясына жіберетін. Ол кезде эфирге шығу қазіргідей емес. Қазақ телевизиясынан басқа облыстық телеарна үш-ақ облыста. Сондықтан мұндай адамдарды Жақсылық аға жетелеп жүріп Алматыға өзі ертіп баратын.
Қызметкерлерге әкелік мейіріммен қарайтын. Тіпті қарамағындағы қаламгерлердің ата-анасы кім, қайда туып-өскен, отбасылық жағдайы қандай екенін біліп жүруді парыз санайтын секілді еді. Жазуға талабы бар жасты көтермелейтін. Сондықтан болу керек өзінен кейінгілер «Шерханның шекпені» деген сияқты, «біз Жақсылық ағаның шекпенінен шықтық» деп жүретін. «Көке» дейтіндері көп еді. Олар «Сыр журналистикасының көкесі» деп құрметтейтін. Журналистерге осыншалықты мейірімді бола тұра, басшыларға келгенде мінезі тік бола қалатыны да рас. «Егер жұмыстың, тапсырманың елге пайдасы тимейтін болса, ешқашан басшылармен келіспейтін. Өз дегенінен қайтпайтын» дейді Айткүл Шалғынбаева.
Бізге жеткен Жақсылық Бекқожаевтың болмысы осындай. Келер жылы ашылғанына отыз жыл толатын облыстық телеарна оның өлшеусіз табандылығымен өмірге келді. Телеарна ұжымы алғашқы төрағаны, ең бастысы «көке» деп құрмет тұтатын кейінгі буын қаламгерді ұмытқан емес…
Айдана ЖҰМАДИНОВА,
«Сыр бойы».
>>> Біздің Facebook, Instagram парақшаларымыз бен Telegram каналымызға жазылыңыз! <<<
