Тәуелсіздіктің 30 жылдығы аталып өтіп жатқан кезеңде оны берік орнықтырып, тұғырын биіктетуге атсалысқан, артында өшпес өнегелі істер қалдырған, сонымен қатар әлі де болса ортамызда жүріп, күш-қуаты жеткенше жас ұрпақты тәуелсіздікті бағалай білуге тәрбиелеп жүрген тұлғалар туралы облыстық «Ұрпақтан ұрпаққа» қоғамдық бірлестігі «Сыр бойының дара есімдері» атты жоба бойынша зерттеу жүргізіп, ұлықтау шараларын өткізуде. Жақында бірлестіктің ұйымдастыруымен облыстық мемлекеттік архивінің қоғамдық-саяси тарихы бойынша филиалы, агроколледж ұжымымен бірлескен «Аға ұрпақтан ұлағат» атты студенттермен кездесу өтті.
Тәуелсіздікті жақындатқан тұлғалардың ішінде қайраткер қазақ әйелдері де өжеттілікпен, қайсарлықпен еңбек етті. Солардың бірі және бірегейі – 1952-1982 жылдары облыстық денсаулық сақтау бөлімін басқарған Қазақ КСР-на еңбегі сіңген дәрігер, «Ленин» орденді София Өтегенқызы Мақашева, Қызылорда медицина училищесінің директоры қызметін 1962-1991 жылдары атқарған, Қазақ КСР-на еңбегі сіңген дәрігер «Құрмет белгісі» орденінің иегері Сара Төлегенқызы Дәуітбаева, М.Мәметова атындағы қыздар педагогикалық училищесін 1952-1980 жылдары басқарған Қазақ КСР-на еңбегі сіңген мұғалім, «Еңбек Қызыл Ту» орденінің иегері Ұлмекен Ыбырайқызы Рысбекова. Осы кісілердің атқарған қызметіне, облыстың қоғамдық-саяси өміріне араласуына, басқа да адамгершілік қасиеттеріне жас кезімізден куә болдық. Олардай болсақ деп армандайтынбыз. Бұл әңгіме облысқа, республикаға белгілі қайраткерлердің бірі Ұлмекен Рысбекова туралы болғалы отыр.
Ол 1923 жылдың 23 мамырында Тереңөзек ауданындағы теміржолшылар отбасында дүниеге келген. 1941 жылы біржылдық педагогикалық курсты бітіріп, 1942-1943 жылдары сол ауданда мұғалім, 1943-1945 жылдары Тереңөзек аудандық комсомол комитетінің екінші хатшысы болды. 1949 жылы Қызылорда педагогикалық институтының қазақ тілі мен әдебиеті факультетін бітірген. 1949-1951 жылдары Қызылорда педагогикалық училищесінде мұғалім, 1951 жылы Қызылорда қалалық атқару комитеті төрағасының орынбасары қызметін атқарды. 1952 жылы Алматыдағы М.Мәметова атындағы қазақ қыздар педагогикалық училищесі Қызылорда педагогикалық училищесімен біріктірілді. Училищенің тарихында Қызылордадағы «М.Мәметова атындағы қазақ қыздар педагогикалық училищесі» болып аталуы ерекше жарқын бет болып есептеледі. Жаңадан құрылған бұл оқу орнына директор болып Ұ.Рысбекова тағайындалды. Оқу орнын 28 жыл басқарып, еліміздегі білім саласының дамуында өзіндік қолтаңбасын қалдырған қайраткер, ел ілтипатына бөленген абыройлы жан, халық сенімін арқалаған білікті басшы болды. Педучилище директоры болған кезеңде 1953-1955 жылдары 100 орындық жатақхана салынған. 1958 жылы мектеп бөлімі 4 жылдық, дене шынықтыру-педагогикалық бөлімі 4 жылдық, мектепке дейінгі тәрбие бөлімі 3 жылдық оқу мерзімімен, ән және музыка пәнінің мұғалімдерін дайындайтын бөлімдер маман даярлады. Студенттердің кәсіби даярлығында ғылыми-теориялық білімдерін тереңдету, жаңа технологияға негізделген әдістемені меңгерту, теориялық білімді қолдану мәдениетін қалыптастыру, шығармашылық және өзіндік іздену дағдыларын жетілдіру бағытында қажымай еңбек еткен білікті мамандар легі қалыптасты.
Адам тәрбиесі балалық шақтан бастап отбасына, ата-анасына, мектеп жасына жеткеннен кейін ұстаздардың білім, тәрбие беруіне, еңбек жолын бастағанда ұжым басшыларына, әріптестеріне, жора-жолдастарына, достарына, қоршаған ортасына байланысты. Біз 1960 жылы жетіжылдық мектепті бітіріп, Қызылорда қаласындағы М.Мәметова атындағы қыздар педагогикалық училищесіне түсуге келдік. Бұрын-соңды туған ауылдан алыстап шықпаған, небәрі 14 жастағы, жалпақ тілмен айтқанда, әлі «жыламай тамақ ішпейтін» бізге бұл үлкен сынақ болды. Емтиханнан өтіп, жатақханаға орналасып, оқуды бастап кетуімізге ата-анамыздан кем емес қамқорлық жасаған сол кездегі педучилище директоры Ұ.Рысбекова және училище ұстаздары болды. Бақытымызға қарай біз С.Желдербаева, Ә.Әбілдаев, Ә.Тобылбаев, Ұ.Жанкеева, З.Мұхамедалиев, Н.Мұхамеджанова, Г.Абдрашитов, В.Ф.Сергиенко, Н.Н.Николаенко, К.Әлиев, З.Құлбаева, Р.Х.Ярулин, М.Д.Цой сияқты ұлағатты ұстаздардан білім, тәрбие алдық, қамқорлық көрдік. Училище басшысын ең бірінші көргенде «қандай әдемі кісі» деген ой түйдік. Жүзінен нұры төгіліп, шуақ шашып тұрған аққұба өңді сұлу кісіге қарап қалатынбыз. Киген киімі, жүріс-тұрысы, қап-қара шашы, сөйлеген сөзі, мейірімі еріксіз өзіне тартып тұратын еді. Училищені бітіріп кеткенше ол кісінің апыл-ғұпыл асығыс жүргенін, әртүрлі жағдайға байланысты дауыс көтеріп сөйлегенін, жұмыстың түріне қарай киіне салған кезін, асығыс шешім қабылдап, шорт кескенін көрген емеспіз. Өмірден өтіп кетсе де, сол әдемі қалпында, амандасқанда сәл жымиып ишарат білдірген, әрқайсымыздың тағдырымыздан хабардар болып, қиыншылықта көмек қолын созуға тырысқан күйінде қалып қойды. Біз ол кісіні басқаша елестете алмаймыз.
Ұлмекен Ыбырайқызы біз үшін алдымен ұстаз, педагогикалық мамандар дайындайтын оқу орнының басшысы. Училищенің оқу-тәрбие жұмысы, ұжымның сан-салалы шаруашылық, материалдық-техникалық базасы, студенттердің оқу-тәрбие көрсеткіштері, тұрмыстық жағдайын, толыққанды білім мен тәрбие алуына
мүмкіндік жасады. Сол заманда мүмкін болған оқу-тәрбие жұмысының жаңалықтары енгізіліп, республикадағы училищелердің алдыңғы қатарында болды. Оқу орны қыздар педучилищесі болған соң, оның өз ерекшелігі, қиындығы бар. Ол кезде республикада 19 облыс бар, соның барлығынан дерлік қыздар осы училищеге оқуға түсуге келеді. Алыстан келіп оқыған жасөспірім қыздардың ата-анасына сағынышы, каникул кезінде еліне барып-қайтуы тағы бар. «Қыздың жолы жіңішке» дегендей өмір болған соң түрлі жағдайлар кездеседі. Сондай кездерде директор әр қыздың тағдырына, келешегіне жанашырлық білдіріп, көмегін аямай дұрыс жолға түсуіне бағыт беретін. Осындай жан-жақты қамқорлықтың арқасында педучилище ұстаздарынан білім, тәрбие алған Ұлмекен Ыбырайқызының шәкірттері ҚР Білім және ғылым министрі болған Ш.Беркімбаеваны, Қазақстан Республикасы Парламенті Мәжілісінің депутаты болған М.Жүйріктаеваны, ғалымдар Қ.Меңдаяқованы, К.Габдуллинаны, Б.Тұрғынбаеваны, Г.Қарамолдаеваны, Ш.Таубаеваны, Ф.Даулетованы, А.Көшербаеваны, Р.Наурызбаеваны, ақын Н.Лушникованы, Ж.Дәрібаеваны, Д.Торғаеваны, әншілер Б.Әшімованы, Б.Аитованы, М.Ералиеваны, К.Қалымбетованы, қоғам қайраткері Л.Баянқұлованы және білікті ұстаз кезінде Қазақ КСР Жоғары Кеңесінің депутаты болған Ж.Иманбаеваны педагогикалық колледж ұжымы мақтан етеді.
Ұлмекен Ыбырайқызы қоғам қайраткері еді, бірнеше рет қалалық, облыстық кеңестердің депутаты болып сайланды, екі дүркін Қазақстан компартиясының VIII, XIII съездеріне, мұғалімдер, әйелдер съездеріне делегат болып қатысты. Өзінің шәкірттерін де қоғамдық жұмыстарға қатысуға, өнерге, спортқа баулыды.
Біз білетін Ұлмекен Ыбырайқызы жолдастықты, достықты бағалайтын, айналасындағы әріптестерімен сыйластықпен, түсіністікпен жұмыс жасайтын адамгершілік қасиеттердің иесі еді. Ол кісінің жоғарыда аталып кеткен София Мақашевамен, Сара Дәуітбаевамен, сол кездегі облыстық атқару комитеті төрағасының орынбасары Алма Ақдәулетовамен, Қызылорда қаласындағы 1 Май, қазіргі Қ.Мұхамеджанов атындағы мектептің сол жылдардағы директоры Ұлышбек Дүйсембаевамен сыйластық қарым-қатынастары адам қызығарлықтай еді. Әсіресе, Ұлмекен Ыбырайқызының София Өтегенқызымен достығын айрықша айтуға тұрады. Бойлары да, ойлары да, атқарған қызметтері де, ажар-көріктері де, сабырлы, сырбаз мінездері де ұқсас, қарапайым тілмен айтқанда егіз лебіздей еді. Ұлмекен апай бізге де үлкенді сыйлауды, айналамен санасуды, жолдастық-достықты бағалауды үйретті.
Ол өзі қызмет атқарған кезде еңбегі бағаланған бақытты жан болатын. Ең алдымен өзі басқарған училище оқытушылары мен студенттерінің, олардың ата-аналары мен жалпы көпшіліктің құрметіне бөленді Үкімет тарапынан «Еңбек Қызыл Ту», «Құрмет белгісі» ордендерімен, Қазақ КСР Жоғарғы Кеңесінің Құрмет грамотасымен 3 дүркін, әртүрлі мерекелік медальдармен марапатталған. Білім саласынан «Қазақ КСР Халық ағарту ісінің үздігі», Қазақ КСР-на еңбегі сіңген мұғалім», «КСРО Халық ағарту ісінің үздігі», «Қазақстан Республикасы білім беру ісінің құрметті қызметкері» төсбелгілерімен марапатталған. Осы құрмет пен марапаттар – ыждағатты еңбектің, тынымсыз ізденістің арқасында келген абырой.
Ол отбасының ұйытқысы, берекесі болатын. Жолдасы Әнуар Ыбыраев сол кездегі Қызылорда пединститутында ұстаздық етті. Екі ұл, екі қыз тәрбиелеп өсіріп, жоғары білім алып, жақсы маман болып қалыптасуына, үйлі-жайлы болуына барлық жағдайды жасады. Ұлы Бек Ыбыраев белгілі архитектор, Қазақстан Республикасы Мемлекеттік сыйлығының иегері атанды. Ұлмекен Ыбырайқызы балаларына, кейіннен немерелеріне өзінің шексіз аналық махаббатын арнады, мәпелеп өсірді. Ол кісінің осындай аналық мейірімін, ықыласын, қамқорлығын біз де сезінетінбіз.
Ұлмекен Ыбырайқызының, басқа да білікті ұстаздардың озық тәжірбиесін, оң үрдістерін жалғастырған М.Мәметова атындағы Қызылорда педагогикалық жоғары колледжі – бүгінде ұлттық тәлім-тәрбие мен білім құндылықтарын меңгертудің, кәсіби мамандықты игертудің бай тәжірибесін жинақтаған еліміздегі іргелі оқу орындардың бірі. Бұл білім ұясы қазіргі уақытқа дейін талай жастардың кәсіби маман, нағыз азамат болып қалыптасуына ерекше еңбек сіңіріп келеді. Бұл жолда колледж басшыларының, ұлағатты ұстаздар мен сапалы мамандардың еңбегі ерекше. Осы оқу орнының түлектері – қазір де есімдері елге белгілі тәрбиешілер, ұстаздар, қоғам, өнер қайраткерлері. «Жақсыдан шарапат» деген осы.
Қазақстан Республикасы Тәуелсіздігінің 30 жылдығы аталып өтіп отырған жылы ұлағатты ұстаз, оқу орнының білікті басшысы, Қазақстан Республикасына еңбегі сіңген мұғалім Ұлмекен Ыбырайқызы Рысбекованың есімін мәңгілікке қалдыру үшін Қызылорда қаласының бір көшесіне атын беру, басқа да ұлықтау шаралары ұйымдастырылса, бұл білім саласының үздігіне құрмет, кейінгі ұрпаққа өнеге болар еді.
Алмагүл БОЖАНОВА,
«Ұрпақтан ұрпаққа» қоғамдық бірлестігінің төрайымы
>>> Біздің Facebook, Instagram парақшаларымыз бен Telegram каналымызға жазылыңыз! <<<
