Бір кездері Аралдың бір қиырындағы шағын ауыл – Қаратереңнен ағайынды Шәкірат, Шәкізат атты қос азамат білімге аттанды. Бірі – Қызылорданың пединститутына, екіншісі – КазГУ-дың журналистика факультетіне. Бір ғажабы екеуі де баспасөз саласында ұзақ жыл еңбек етті. Аға Шәкірат тоқсаннан асты, ал Шәкізат аға арамызда жоқ. Көзі тірі болса, биыл тоқсанға келер еді. Амал қанша?! Тағдыр бізге аға жайында естелік жазуды бұйыртты.
ҚР ҰҒА корреспондент-мүшесі, журналист, ғалым Бауыржан Омаров бір әңгімесін былайша бастаған еді:
– Бала Шәкізат еңбек жолын Қазалы, Қармақшы аудандық газеттерінен бастады. Туған жердің табиғатын, құлазыған Аралды тамсана, тебірене жазды, Арал балықшыларының өмірін, жан дүниесін Шәкеңдей жазған журналистер кемде-кем. Балықшылар әулеттеріне тебіренді. «Менің замандастарым», «Қос қайық», «Өңір толқындары» атты очеркті оқысаңыз, балықшылар ауылына сапар шеккендей боласыз».
Біз білетін Шәкең «Социалистік Қазақстан» газетінде Кеңесбай Үсебаев, Әзілхан Нұршайықов, Жекен Жұмазановпен қызметтес, ал Балғабек Қыдырбекұлы, Нұрғазы Шәкеев, сонан соң майталман журналист Сейдахмет Бердіқұловпен КазГУ-да курстас болды. Сейдахмет Шәкеңнің ірі денесіне қарап «Добалдай» деп әзіл қағыстыратын. Баяғының палуандарындай келбетті аға әлі көз алдымызда емендей биікте тұр.
Қарымды қаламгер өмірінің соңғы жылдары жұмбағы көп тылсым дүниелерге қалам тербеді. «Айнұр ару», «Белбеу мен шапалақ», «Ат үстіндегі операция», «Мәриям шөп» атты дүниелер жазды. Сонымен бір ғана «Мәриям шөп» атты дүниесін ойға оралтайықшы. Бұл эссе жанры тұрғысында жазылған.
Бала кезінде біреуден Мәриям шөбінің қасиеті жөнінде әңгіме естиді. Ол шөпті қолға түсірген адамның айы оңынан туады-мыс. Кез келген кісінің денесіне ол шөпті тигізсең, тілегіңді бірден орындайтын көрінеді. Ал енді ол шөпті қайдан таппақ? Бұл шөпті табу үшін тостаған бақаның мекенін іздеу керек. Әр айдың басында бақа біткен ол шөпті жинап алады екен. Сөйтіп, бойына күш-қуат дарытатын көрінеді. Міне, оқиға осылайша одан әрі өрби түседі. Шәкеңнің «Қожақ» деген әңгімесі Ұлы Отан соғысы жылдарында Ерназар атты азаматтың өмірінің қиын сәттерін қызықты баяндайды.
Біз Шәкеңмен біраз жыл қызметтес болдық. Азаматтың сырбазы еді. Тағдырдың сан алуан соқпағына ұшыраса да, бойын тік ұстап, болаттай шымыр келбетімен бәрін сабырға жеңдірумен болды. Талай жердің дәмін татты. Қазақ баспасөзінің қара шаңырағы – «Социалистік Қазақстанның» аппаратында он бес жылдайеңбек етті. Ақтөбе облысындағы меншікті тілшісі қызметінде болды. 1978 жылы облыстық «Ленин жолы» газетіне қызметке ауысты. Содан газеттің бас штабы атанған жауапты хатшы лауазымын атқарып, зейнетке шықты. Екі мәрте Қазақстан Журналистер одағы сыйлығы лауреаты болды, көлемді дүниелер жазды. Очерктерін жұртшылық ықыласпен қабылдады.
Бас редактор Нұрділдә Уәлиев: «Біз Шәкеңнің ағасы Шәкіратпен бірге оқыдық. Сырлас, сыйлас болдық. Шәкізат ұзақ жыл жауапты хатшы болды. Газеттің макетін түрлендірді. Қаламақы саясатын үлкен жауапкершілікпен жүргізді. Жігіттің сырбазы, сырын сыртқа алдырмайтын нар тұлға еді» деп жазды.
Біз Шәкеңмен қатарлас бөлмеде отырдық. Өз өмірінен қызықты әңгімелер айтып, думандатып отыратын. Бірде Шәкең Қызылорда вокзалында екі бірдей жолаушыны кезіктірсе керек. Екеуі ұзақ жолға шыққалы тұрған жолаушы апалы-сіңлілі кісі көрінді.
– Жай тұрсыздар ма?
– Аға, билет болмай, вокзалда түнегелі тұрмыз. Бұл қалада танысымыз жоқ.
– Жүріңдер, біздің үйге. Екі жолаушыны таксилетіп, үйіне қондырып, ертеңіне шығарып салғанын, түн бойы әңгімелескенін баяндағаны бар.
Тағы бір эпизод.
Шәкеңнің бөлмесінде темір сейфі болды. Іші толған әртүрлі зат. Жібек орамал, қаламсап, әтірдің түр-түрі, балалар ойыншығы, т.б.
– Шәке-ау, мына заттарыңыз не, үйдегі жеңгемізге сыйлайтын заттарыңыз ба? – дейміз.
– Ой, Қайреке-ай, кеңсеге келмейтін адам жоқ. Қыз-келіншектерге осы заттардың бірін қолдарына ұстатып, шығарып саламын. Қуыс үйден құр шықпа дейтін қазақ емеспіз бе? – деп қарап тұр.
Қалқабай Әбенов пен Шәкеңнің әзіл-қалжыңы бар еді. Бір күні саяжайда Шәкеңді жылан шағып алды да, ауруханаға ауыр халде түсті. Қалекең ауруханаға суыт барды.
– Не болды, Шәке?
– Жылан шағып алды ғой, Қалеке.
– Ту-у, соны да әңгіме деп. Біз сол жыланға шақтыра алмай жүрміз ғой, Шәке. Жылан уы медицинада ем деген бар, – деп құшақтағаны бар.
Біз күні кеше ғана арамызда жүрген, пәни дүниенің оралмайтын кемесімен сапар шеккен Шәкізат, Қази, Оразбек, Өтеген, Жақсылық, Әскербек, Айжарықтарды жиі еске алып отырғанымыз абзал.
Сонымен Шәкізат аға жайында аз-кем сыр ағытқандай болдық. Нені ұмыт қалдырдық. Баспасөз саласында тер төккен, туған жерді ұшқыр қаламымен жырлап өткен азаматқа лайықты құрмет әлі де жетіспей тұр. Қаламгерге бір көшеге есімі берілсе артықтық етпес еді. Тұрған үйінде ескерткіш тақта қойылса, ол алыстан жарқырап тұрса одан әрі жарасары ақиқат. Бұл ұсыныс аяқсыз қалмайды деп білеміз.
Қайырбек МЫРЗАХМЕТҰЛЫ,
Қазақстанның құрметті журналисі
>>> Біздің Facebook, Instagram парақшаларымыз бен Telegram каналымызға жазылыңыз! <<<
