Бұл кісі қашан көрсең де ақжарқын, мейірман қалпынан танбайтын абыройлы ағалардың бірі. Оны жақсы білетінім, төрт-бес жас үлкендігі болғанымен бір ауылда туып-өсіп, бір мектепте оқыдық. Сол кездегі балалардың сабақ оқып білім алуға, еңбек етіп, спортпен шұғылдануға деген ынта-ықыласы, құштарлығы ерекше еді.
Көргендер біледі, ол кезде мектептің материалдық базасы нашар, көрнекті оқу құралдары, спорт алаңдары жоқтық қасы. Мектеп алдында жалғыз волейбол алаңы болды. Сонда барып волейбол ойнайтынбыз. Спортқа бейім бір топ жігіттер шеге топырақ төселген орынға жиналып, күресіп күш сынасатын. Бастауыш сыныпты оқитын біздер сабақтан соң ересек балалардың күресін көріп тамашаладық. Бірі іштен шалып, енді бірі жамбасқа алып, арыстанша алысқан ауыл балаларының жеңгендеріне қол соғып қошемет көрсететінбіз. Солардың ішінен кейін ауылымыздың абыройын асқақтатып бір топ палуан шоғыры шықты. Мәселен, Бердіғұл Байсейітов, Жылқыбай Әнуарбеков, Өтеп Маханов, Кенжебек Сәрсенбаев, Маханат Елемесов, Иса Әлменов секілді палуандар аудан асып, облыстық бәсекелерде жеңіске жетіп жүлдемен оралғанын жұртшылық жақсы біледі.
Солардың қатарында жауырыны жерге тимей жеңіс тұғырынан көрініп, палуан атанған қазіргі спорт саласының ардагері Қуандық Ахметов ағамыз еді.
Ол – Мәдениет ауылынын тумасы. Ауылдағы №32 орта мектепті бітіріп, екі жыл өндірісте қалып, жұмыс істеді. Мектеп жанынан құрылған бригада құрамында күріш егіп, күтіп-баптап еңбек етті. Шіркін, баптай білсең, Жер-Ана жомарт қой. Сол жылы бригада мүшелері Сыр салысынан мол өнім жинады. Сол кезде алғаш рет адал еңбек, төккен тердің жемісін көріп қуанғаны әлі есінде. Отан қорғау – әрбір азаматтың борышы. Ауылдастарымен бірге әскерге алынып, кеңес армиясы қатарында қызмет етті. Әскер қатарында азаматтық борышын атқарып жүріп те спорттан қол үзген емес, самбо күресімен шұғылданып, жауынгерлер арасындағы сайыстарда жеңіске жетіп, КСРО-ның спорт шебері атағын қорғады.
Арман қуған ауыл азаматы Н.Гоголь атындағы Қызылорда педагогикалық институт, одан кейін Қазалы ауыл шаруашылығы техникумында оқып мамандық алды. Институт қабырғасында жүріп студенттер арасында «Спартак», «Динамо», «Қайрат», облыстық «Буревестник» қоғамы республикалық жарыстарының бірнеше дүркін жеңімпазы болды.
1972 жылдан бастап туған ауылы Мәдениетте мектепте қазақ тілі мен әдебиет пәнінен дәріс бере бастады. Ұрпақ тәрбиелей жүріп спорт үйірмесін ашып, жаттықтырушы бапкерлік жұмысын қоса атқара берді. Ауылдағы палуан жігіттерді жинап жаттықтырып, команда жасақтады. Жаттығу кезінде төгілген тер еш кетпеді. 1974 жылы Петропавл қаласында өткен ауыл-село спортшыларының республикалық спартакиадасында облыс намысын қорғаған, Мәдениет ауылының палуандары командалық есеп бойынша 3-орынды иеленді. Осы сайыста түрлі салмақ дәрежесіндегі Маханбет Аққошқаров, Тілепберген Қабатов, Көптілеу Кенішбаев, Еңбек Сымабаев жеңіске жетіп, елге қуанышпен оралды.
Жетпісінші-сексенінші жылдары палуан аға күрестің, еркін, самбо, қазақша күрес түрінен облыстың құрама командасында көптеген жарысқа қатысып, үлкен жеңістерді бағындырды. Бозкілемде күш жұмсап өнер көрсеткен ол 7 дүркін облыс чемпионы, 3 дүркін облыстың түйе палуаны атанды. 1974 жылы Мәскеу облысы Расшар қаласында самбодан өткен Одақтық сайыста жүлделі 2-орынды иеленіп, күрестің осы түрінен КСРО спорт шебері атанды. Айта берсек оның спорт саласындағы жетістіктері де, алған мадақ-марапаттары да жетілікті. ҚР Ұлттық Олимпиадалық комитеттің, алтын белгісімен марапатталған. Спорт жолындағы жетістіктері мен өмірі Қазақстанның «Алтын кітабына» енді. ҚР Құрметті спорт қайраткері.
1980 жылдардың соңында жоғары білімді, білікті маман Қ.Ахметов сол кездегі «1 Май» ауылдық кеңесіне төраға болып тағайындалды. Кейін уақыт талабына орай ауылдық кеңестің аты өзгеріп, Мәдениет ауылдық округі атанды. Өйткені тәуелсіздік алған алғашқы онжылдық бүкіл қазақстандықтармен бірге Мәдениет ауылы үшін де өте ауыр болды. Нарық заңдарын халық бірден қабылдай алмады. Бірқатар мекемелер жұмысын тоқтатып, шаруашылықтар майда құрылымдарға бөлінді. Соның кесірінен жұмыссыздық, қысқарту белең алды. Ауыл бойынша шешімін күтіп тұрған әлеуметтік мәселелер көп еді. Солардың қатарында алдымен ауыл көшелерін жөндеп, абаттандыру жұмыстары қолға алынды.
Жаңақорған ауданынан 5 мың түп ағаш көшеті әкелініп, алты көшеге отырғызылды. Ауыл шетінен жастар серуендеп демалатын «Сүйеніш» саябағы ашылды. Облыстық, аудандық бюджеттен қаржы бөлініп, 5 көшеге тас төселіп, асфальтталды. Алты көшеге нөмірлеп белгі қойылса, ауыл ақсақалдары бас болып Өтебай ұрпақтарының күшімен бейіттерді қоршау жұмыстары жүргізілді.
Сонымен қатар тұрғындардың қауіпсіздігін қамтамасыз ету мақсатында ауыл орталығынан тірек пункті ашылды. Ауылда консервілеу, киім-кешек тігетін цех, халыққа қызмет көрсету комбинаты ашылып, жұмыс істей бастады. Комбинатта киім-кешектермен бірге жергілікті шеберлердің қолымен жасалған керней, самаурын, кетпен, күрек секілді тұрмыстық бұйымдар да сатылды. Уақыт өте келе тұрғындар нарық талабына бейімделіп, кәсіпкерлікке бет бұра бастады. Сол бір өтпелі қиын кезеңнің өзінде ауылда спорт үйірмесі жұмыс істеп, көптеген жастар шыңдалып шықты.
Бертін келе ол туған ауылында мектепте мұғалім, одан кейін Жалағаштағы балалар және жасөспірімдер спорт мектебінде инспектор қызметінде жүріп көптеген талантты спортшыны тәрбиелеп шығарды. Баз біреулер секілді кәсібіне жеңіл қараған жоқ. Жаттықтырушы болған күннен бастап өз қызметіне ынта-ықыласымен кірісті. Спорт саласындағы жетістіктер өздігінен оп-оңай келе қоймайды. Таланттарды дайындаған бапкердің жанкешті маңдай тері, тынымсыз тірлігі жатыр. Білікті бапкер кездеспесе спортшы қанша қара күштің иесі болғанымен жеңіске жете алмайды. Ал бапкер болып шәкірттерінің ішкі әлемін тани білу, тәрбиелеу үлкен қабілет. Кез келген бапкер қадір-қасиетін абыройын сақтап, шәкірттеріне мейірімді, қамқор болуы тиіс. Білім мен біліктілігін шыңдамай биіктен көріну мүмкін емес.
Ойлап отырса, осы уақытқа дейін өзі дайындаған халықаралық додаларға қатысып, жеңістерге жетіп, еліміздің абыройын асқақтатып жүрген шәкірттері каншама?! Мәселен, өзі баптап байрақты бәсекелерде сенімін ақтаған ҚР Спортына еңбегі сіңген жаттықтырушы, спорт шебері, дзюдо түрінен халықаралық дәрежедегі төреші Садық Мұстафаев, бірнеше дүркін халықаралық турнирдің жүлдегері, спорт шебері Уалихан Жадақов, спорт шеберлері Бақыт Дүйсенов, Арун Жолдасбаев, спорт шеберлігінен үміткер Гүлдана Қаппарова, Базарбек Әбенов, Тоқтар Жаппасов, Аян Асылбеков, Еңбек Сымабаев, облыстық, республикалық турнирлерде топ жарып жүрген Нұрсұлтан Ахметов, Нұрхан Әбиев, Еркінбек Тобжанов секілді жергілікті палуан шәкірттерімен мақтанады. Бұлардың көпшілігі қазіргі таңда спорт саласында қызмет атқарады.
«Жаттығу кезінде көп еңбектеніп, ширамаған бала жарыста жеңіске жете алмайды. Ең бірінші жүрек керек. Сонан соң асықпай ақырын жүріп, анық басып, іс-қимылға көшкен палуан мақсатына, яғни жеңіске жетеді» дейді ардагер ағамыз.
2008 жылы туған ауылы Мәдениетте балалар және жасөспірімдер спорт мектебі ашылғанда ауыл тұрғындарымен бірге ағамыздың да қуанышында шек болған жоқ. Қуанбағанда ше, талапкер спортшыларды іріктеп тәрбиелеп, ауыл спортын дамытуға толық мүмкіндік туды. Сол мектепке директор болып тағайындалып, өзі басшылыққа келді. Бірақ жаңадан ашылған спорт мектебінің жұмысын жүргізіп, одан әрі жандандыру оңай емес. Алда атқарылар қыруар жұмыс күтіп тұр еді. Бірінші кезекте он екіде бір сайманы жоқ жаңадан салынған спорт нысанын жабдықтап, спорт құралдарымен қамтамасыз ету, жаттықтырушы мамандар табу керек болды. Амал нешік, жарғақ құлағы жастыққа тимей, зыр жүгіріп жүріп аудан, облыс басшыларын жағалап, жағдайды баяндап, өтініш айтуына тура келді.
Демеушілер іздеп, көмек сұрады. «Көш жүре түзеледі» деген, көп ұзамай жұмысы жүре бастады. Мектепке жас палуандар жаттығатын кілем, матрастар әкелінді. Мектеп ауласына волейбол, футбол алаңдары салынды. Балаларды спортқа даярлап, тәрбиелейтін жаттықтырушы мамандар да табылды. Сөйтіп, спорт мектебінің материалдық-техникалық базасы жаңартылып, спортшылардың дайындалуына барлық жағдай жасалды. Спорт мектебінің филиалдары өзге ауылдарда да ашыла бастады. Яғни Мәдениет ауылындағы №14 балалар және жасөспірімдер мектебіне қарасты Бұқарбай батыр ауылында еркін күрес, Аламесек ауылында қол добы, Еңбек ауылында волейбол, бокс, Мырзабай ахун ауылында бокс, таэквандо, Жаңаталап ауылында дзюдо, Мақпалкөл ауылында қазақ күресі, кикбоксинг, Аққыр ауылында ауыр атлетика үйірмелері жұмыс жасайды.
Аталған ауылдардағы спорт үйірмелерінде 692 шәкірт жаттығулардан өтіп, байрақты бәсекелерге дайындалады. Мұндағы 9 спорт түрі бойынша 80-ге жуық жасөспірім спорт шеберіне үміткер атағын орындаса, 1-разрядты 40 спортшы бар. Бұлардың барлығы аталған спорт түрлері бойынша облыстық, республикалық турнирлерге қатысып, жеңіс тұғырынан көрініп жүр.
Кезінде «1 Май» ауылдық кеңесіне қарасты «Қызыл жұлдыз» колхозының жылқысын баққан әкесі Ахмет құлын, тайларды ұстап тырп еткізбейтін өте қарулы кісі болған екен. Оның халыққа жасаған емшілік қызметі жайлы да ел арасында айтылып жүр. Ал анасы Бейбіт Оразымбетова ұзақ жыл білім саласында ұрпақ тәрбиелеп, есімі ел жадында қалған және «Қызыл жұлдыз» мектебінің қазығын қағып, ашылуына атсалысқан алғашқы ұстаздардың бірі. Мәдениеттегі мектепте Бейбіт апай бастауыш сынып оқушыларына сабақ берді.
Бір сөзбен айтқанда, ҚР құрметті спорт қайраткері Қ.Ахметов қырық жыл ғұмырын спорт саласына арнап, қазақ күресі мен самбо, дзюдо түрінен небір талантты жастарды тәрбиелеп шығарды. Айта кету керек, маңдай терін төгіп, 10 спорт шеберін, 30 спорт шеберіне үміткер, 100-ден астам 1-разрядты палуандарды тәрбиелеп, дайындап шығарған білікті бапкердің есімін бүкіл Сыр елі ерекше құрмет тұтады.
Биыл 75 жасқа толған тәлімгер үйде қол қусырып қарап отырмай студенттер мен мектеп оқушылары арасында спорттың пайдасы мен маңызын түсіндіріп, салауатты өмір салтын насихаттап келеді. Адал қызметімен абырой асқарынан көрінген ардагер ағамыз өсіп-өнген өрісі кең отбасының бәйтерегі. Ұзақ жыл әлеуметтік қамсыздандыру саласында қызмет етіп зейнеткерлікке шыққан жұбайы Рыскүл екеуі 4 ұл, 1 қыз тәрбиелеп, оншақты немере сүйіп отыр.
Серік БЕРТАЕВ,
Қызылорда облысының
Құрметті ардагері
