Қазақта жасындай жарқылдаған азаматтар аз болмаған. Олар жас болса да артында үлгі боларлық із қалдырған. Қысқа ғұмырында еліне елеулі еңбек етіп үлгерген. Сондай азаматтың бірі – Зал Аяғанов.
Ол 1968 жылы Қармақшы ауданы, Ақжар ауылында өмірге келген. Әкесі Қыпшақбай мен анасы Шолпан Аяғановтар еңбек адамы. Күріш шаруашылығын кәсіп еткен. Анасы тыл ардагері, он баланы дүниеге әкелген алтын құрсақты жан. Еңсесін еңбекпен тіктеп, ұрпақтарына да адал жұмыс істеуді, тек алға ұмтылып, елге қызмет етуді үлгі еткен ата-анасы балаларына өнегелі тәрбие берді.
Бала кезінен қабілеті ерекше ол ауылдағы мектепті 1985 жылы бітіріп, әскерге аттанды. Отан алдындағы борышын 1985-1987 жылдары Бакуде өтеді. Елге аман-есен оралғаннан кейін 1988 жылы Жамбыл гидромелиоративтік-құрылыс институтының құрылыс факультетіне түседі. Оқуын ойдағыдай аяқтап, қолына дипломын алады. Жас маман еңбек жолын инженерліктен бастайды. Ұқыптылық пен табандылыққа жаны құмар ол істің көзін табады. Аз уақыт ішінде алғырлығы мен іскерлігін дәлелдеп шығады. Осылайша 1996 жылы ұн шығару зауытының директоры болды. Ұжымда іскер басшы ретінде танылды. Әріптестерін өзімен тең көріп, ортасына сыйлы азамат атанды.
Оның есімі де ерекше – Зал. Тұрмағамбет Ізтілеуұлының «Шахнамасын» жаттап өскен әкесі ұлының есімін дастандағы батырдай болсын деген ниетпен қойыпты. Ал інісінің есімі Сам. Көпбалалы отбасында өскендіктен өте бауырмал болды. Оларға қамқорлығын, жанашырлығы мен мейірімділігін үнемі көрсетіп, қолдайтын. Туған әпкесі Бақыт Аяғанова бауырының жастайынан зерек, алғыр болғанын айтады.
– Алдына қойған мақсаты биік еді. Жақсы оқыды, борышын өтеді. Жоғары білім алды. Ол бауырмал болатын. Үлкенге құрмет, кішіге ізет көрсете білді. Үнемі бауырларының басын қосып, жақындарын жинағанды жақсы көретін. Әзілі мен айналасын күлдіріп, термені төгілтіп айтатын. Өзгелер оның парасаттылығына, алғырлығы мен біліміне таңданатын. Оның ой-өрісі, біліктілігі, рухани байлығы, ағайынға деген ыстық ықыласы мен ақкөңілдігі еріксіз баурайтын. Жас болса да қолынан іс келетін. Туабітті болмысы бөлек еді. Қайсар мінез, адалдық оған тән қасиет. Ортасына да сыйлы болды. Қай жерде болмасын адал қызметімен, адамгершілігімен абыройлы еді, – дейді ол.
Қазақта «сенің кім екеніңді айтайын, жолдасыңды көрсет» деген ұғым бар. Бұл сөздің астарында үлкен мән жатыр. Аптал азаматтың өмірде сырласатын, бауырындай болған достары да көп еді. Соның бірі – белгілі жыршы Берік Саймағанбетов. Ол досы туралы естелікте: «Зал – өмірде де атына сай қайратты, әділ, сөзіне берік, жаны жомарт азамат. Біз екеуміз жастық шағымызды, арман мен үмітке толы студенттік жылдарымызды бірге өткіздік. Ол 1988 жылы Жамбыл гидромелиоративтік-құрылыс институты құрылыс факультетінің ПГС (өндірістік және азаматтық құрылыс) мамандығына оқуға түсті. Ал мен сол уақытта музыка факультетінде білім алып жүрген едім. Институт қабырғасында басталған таныстығымыз аз уақытта шынайы достыққа, бауырлық байланысқа ұласты. Ол сабырлы да салмақты, сонымен бірге әзілге де жақын, көңілді жан болатын. Студенттік жылдардағы қызықтарымыз, жатақханадағы ұзақ түнгі әңгімелер, ауылға бірге барған сапарларымыз – бәрі көз алдымда. Ол әр ісіне жауапкершілікпен қарап, айналасына қамқор болуды азаматтық парыз деп білетін. Оқуды тәмамдаған соң, еңбек жолын «Ай-Дан» жауапкершілігі шектеулі серіктестігінде инженер болып бастады. Іскерлігі мен табандылығының арқасында 1996-2000 жылдары сол кәсіпорындағы ұн шығару зауытының директоры қызметін атқарды. Ұжымы оны сыйлап, әріптестері жоғары бағалайтын. Алайда тағдырдың жазуы қатал болды. 2001 жылы ол қапыда қаза тапты. Жастықтың отындай жарқыраған өмірі аяқастынан қиылды. Сол суық хабар әлі күнге дейін жүректі сыздатады. Міне, биыл досымның өмірден озғанына жиырма бес жыл толыпты. Бірақ менің жүрегімде ол сол баяғы күлімсіреген, арманшыл, адал кейпінде мәңгі сақталған» деп жазыпты. Ал бірге қызметтес болған әріптесі Кісенбай Бекбаев оның жайсаң мінезді, сырбаз азамат екенін айтады.
– 1997 жылы «СырдарияМұнай» АҚ бас есепшісі болып қызметке орналастым. Жұмыс барысында Зал Аяғановпен таныстым. Ол зауыт басшысы еді. Ісіне тиянақты, талапшыл, жауапкершілігі мол жан болатын. Тез тіл табысып, қызметтес болдық. Сол уақытта байқағаным, жүрегі кең, мейірімді, жаны жақсылыққа құмар, кез келген адамға көмегін де аямайтын. Әттең, өмірі келте болды. Келешегі жарқын, бағындырар белесі, алар асуы биік, нағыз елдің қамын ойлайтын азамат болар еді, – дейді ол.
Міне, осы естеліктер арқылы оның қандай азамат екенін айтпасақ та белгілі. «Жақсының аты өлмейді» дегендей бүгінде оның артында ізін жалғайтын екі қызы бар. Арайлым мен Айдана. Олар әкесі қайтқанда 5-6 жаста ғана еді. Қазір екеуі де жоғары білім алып, үлкен өмірге қанаттанған. Үлкен қызы Арайлым әке жолын мұрат тұтқан. Құрылыс саласында еңбек етуде. «Жақсы әйел отбасының алтын керегесі» дегендей жары Құрма балаларын қатарынан қалдырмай, оқытып-тоқытып, шаңырағының отын өшірмеді.
Залдың арманы көп еді. Бірақ оны артында қалған ұрпағы жалғастырып келеді.
Сара АДАЙБАЕВА,
«Сыр бойы»
