Әне-міне дегенше күз де жақындады. Әскерге шақыру мерзімі таяды. Жылына екі рет науқан кезінде жастардың әскери борышын өтеуден жалтаратындар туралы әңгіме көп. Ақпарат көздеріне сүйенсек, кейінгі кезде борышын ерікті өтеушілердің қатары азайған. Жастардың дені жалтарып, түрлі сылтау мен бармаудың жолын табады. Өйткені борышкерлердің көбі әскерге баруды текке уақыт өткізу деп есептейді.
Басында несиесі барлары қаншама?! Өзі әскерге кетсе, оны кім өтейді? Осындай ойдың жетегінде жүргендер де жетерлік. Әйткенмен, бәріне бірдей күйе жағуға да болмайды. Өйткені әскерден түрлі себеппен босатылып немесе мүлде шақырылмайтындар да бар. Бүгінгі мақаламызда әскерге нақты кімдердің бармайтыны және кімдерге кешірімді екені жөнінде сөз қозғаймыз.
Жалпы, әскерге шақыру жылдағы тәртіппен жүргізіледі ғой. Бірақ соған қарамастан борышын өтеуден қашу көпшілік үшін жаға ұстататын жаңалық болмай қалды. Алайда қазір тәртіп өзгерді. Әскерге шақыртуды елемей, медициналық тексеруден өтуге келмеген жігіттерге 1000 айлық есептік көрсеткіш көлемінде айыппұл салынады. Кейін қайда барсаң да, осы қағаз алдыңнан шығады да тұрады. Шетелге шыға алмайсың. Ол аз десеңіз, денсаулығына қасақана қысым келтіріп, жалған анықтама жасап алатындар айыппұл арқалайды. Ал кейбір жағдайда үстінен қылмыстық іс қозғалып, әскерден қашқан азамат үш жылға абақтыға қамалуы мүмкін.
Ал әскерден босатылатындар жайы мүлдем бөлек. Жоғарыдағы қатаңдатылған шаралардың оларға қатысы жоқ. Бұл жайында Қызылорда қаласының қорғаныс істері жөніндегі басқарма бастығы, полковник Алмас Шөңкеновпен тілдескен едік.
– Азаматтарды әскери қызметке шақыруды кейінге қалдыру аудандық (облыстық маңызы бар қаланың) әскерге шақыру комиссиясының шешiмi бойынша беріледі. Оның ішінде отбасы жағдайлары, білім алуды жалғастыру үшін, денсаулық жағдайы, басқа да себептер болуы мүмкін.
Ал әскери қызметке және әскери жиындарға шақырудан босатудың жайы мүлдем бөлек. Бейбiт уақытта әскери қызметке шақырудан денсаулық жағдайы бойынша әскери қызметке жарамсыз деп танылған, жиырма жеті жасқа толған, заңды негiздер бойынша мерзiмдi әскери қызметке шақырылмаған, туыстарының бiрi (әкесi, анасы, аға-інілерi немесе апа-сіңлілері) әскери қызмет өткеру кезеңiнде қызметтік мiндеттерiн атқару кезiнде қаза тапқан немесе бiрiншi немесе екінші топтағы мүгедек болып қалған, басқа мемлекетте әскери (баламалы) қызмет өткергендер босатылады. Сондай-ақ, еліміздің арнаулы мемлекеттік органдарында қызмет өткергендер, ғылыми дәрежесi бар азаматтар, тіркелген діни бірлестіктердің дін қызметкерлері босатылады, – деді Қызылорда қаласының қорғаныс істері жөніндегі басқарма бастығы Алмас Тілеуқабылұлы.
Ел ішінде осыдан біршама уақыт бұрын кесарь тілігімен туған баланың әскерге шақырылмайтындығы туралы ақпарат тараған еді. Алайда басқарма бастығы бұл ақпарат шындыққа жанаспайтынын айтып отыр. Оның айтуынша, әскерге шақырылған азамат психикалық аурумен тіркеуде тұрмаса, медицина мамандарының анықтамаларына сәйкес борышын өтеуге жарамсыз деп танылмаса, әскерге шақыртылады. Міне, анығы солай.
Мақала басында әскерге шақыртылатын азаматтардың көбісінің басында несие бар екенін айттық. Полковник «басында несиесі бар азаматтар шақырылудан босатыла ма?» деген сауалымызға үзілді-кесілді «жоқ» деп жауап берді. Оның айтуынша, қазір еліміздегі барлық банктермен әскерге шақырылған несиесі бар азаматтардың әскерде болған бір жылда несиесін уақытша тоқтату туралы келісім бар. Қазіргі таңда уақытша үзіліс туралы «Каспий банкпен» де келісім-шарт жүргізіліп жатыр екен.
Расында, мемлекет азаматтарға «қалайда баруың керек» деп міндеттеп отырған жоқ. Егер шынымен жоғарыдағыдай, денсаулығы болмаса, білім алса, темірдей қатты әскери тәртіп те борышкердің мүмкіндіктерін ескереді. Жоғары оқу орнының күндізгі бөлімінде оқитын студенттер оқуын аяқтағанша әскерге бармайды. Одан кейін міндетті. Әскерге барудан үйленген, 1 баласы бар азаматтар мен денсаулығы жарамсыз азаматтар босатылады. Ал бір жылын әскерге жұмсағысы жоқтарға 40 күндік даярлықтан өтуге мүмкіндік қаралған.
Отанды қорғау – әр азаматтың қасиетті парызы әрі міндеті. Бұл Ата Заңымызда да тайға таңба басқандай анық көрсетілген. Біздіңше, тепсе темір үзетін қазақтың қара нардай жігіттері бар күшін елді қорғауға жұмсауы керек. Сонда ғана шекарамыздан ешкім аттап өтпейді.
Ақтілек БІТІМБАЙ,
«Сыр бойы»
>>> Біздің Facebook, Instagram парақшаларымыз бен Telegram каналымызға жазылыңыз! <<<
