Ата-анасы көбіне бала бойындағы қорқыныш пен үрейге «баланың өзінің ойлап тапқаны» деп жеңіл қарайды және оған соншалықты мән бермейді.
Сәби төрт айынан бастап айналасындағы адамдардың қасына жақындағанын, не алыстағанын сезіп біле алады. Жеті айынан бастап анасының қамқорлығын, жасаған күтімін сезінеді, иісін, алақанын таниды. Кейде ол жалғыз қалғанда мазасызданып, бойын қорқыныш билейді. Қасында анасы болған кезде бала қорықпайды.
Әдетте балалар түннің бір уағында шошып оянып, жылайтыны жиі кездеседі. Бұл – күндізгі қорқыныштардың салдары. Қорқынышты фильмдер мен суреттер, оқиға, отбасындағы ырың-жырың, ұрыс-керіс мұның бәрі бала психикасына әсер етіп, түнде түсіне кіреді. Мұндай жағдайда балаға қалай көмектесуге болады? Негізі бала түсі мен өңін ажырата алмайды. Сондықтан, әлгі түсінде көрген қорқыныштар жалғасатындай болып көрінеді, мазасызданып жылайды.
Егер баланың шошып оянуы қайталана берсе, ұйықтар алдында қорқынышты ертегі айтылмауын, сондай суреттер мен фильмдер көрмеуін қадағалаңыз. Оның орнына баяу, ырғақты ән салып беріңіз, көңілді әңгіме, міндетті түрде жақсымен аяқталатын ертегілер айтыңыз. Түнде шошып ояну барлық балаға тән. Дегенмен, ол сау балада сирек кездеседі. Егер баланың шошынуы жиілесе, оны дәрігерге көрсету керек.
Ең бастысы, түнгі, күндізгі ұйқы қанық болу қажет.
Баланың жатын бөлмесі ұйықтауға жайлы, ауасы таза болсын. Өте жұмсақ кереуетке ұйықтайтын болса, омыртқалары қисайып өседі. Ұйықтар алдында тамаққа тойдырушы болмаңыз. Бұл да өз кезегінде ұйқының бұзылуына әкеп соғады. Жатар алдында екі сағат бұрын тамақтандырыңыз. Барлық бала сурет салғанды ұнатады. Тіпті бір-екі жасқа дейін қаламға жармасып, қағаз шимайлайды. Үш жаста ғана бала суретті түсініп салады.
Бұл да баланың ой-қабілетінің дамып жатқанын білдіреді.
Қорқыныш сезімін болдырмау және алдын алу үшін отбасында жағымды ахуал тудырып, театрға, паркке, аттракциондарға барып, қала сыртына демалып, күйзелістен арылуға, жақсы көңіл-күй тудыратын орындарда бірге болуға кеңес береміз.
Басыңызға қандай қиындық түссе де, баланың алдында сыр бермеуге тырысыңыз. Ата-анасының үнемі көңілсіз, ұнжырғасының түсіп жүргенін байқау балаға теріс әсер етеді. Сондықтан үйде жүргенде белсенді, көңілді, өзіңізге сенімді болып жүріңіз, сонда ғана жақсы қасиеттерді балаңыздың бойынан көре аласыз.
Қорқақтығы үшін балаларды ешқашан басқаларымен салыстырып, кемшілігін бетіне баспаңыз. Бәріне махаббатыңызды бірдей бөліңіз.
Өзгелермен қалай тіл табысу, араласу керектігін өзіңіз үйретіңіз. Әрқашан балаға күліп қараңыз, үлкендердің жылы шырайына, мейіріміне бөленіп өскен бала өзіне сенімді болады. Балаңызды еңбекке баулыңыз, ол ортамен араласуына, тіл табысуына мүмкіндік береді.
Нұргүл РАХИМОВА,
Қызылорда қаласындағы
«Сәулет» жеке балабақшасының
педагог-психологы.
>>> Біздің Facebook, Instagram парақшаларымыз бен Telegram каналымызға жазылыңыз! <<<
