Н.Бекежанов атындағы облыстық академиялық музыкалық драма театрында жаңа маусымның екінші премьерасы – Ақберен Елгезектің «Болмаған балалық шақ» драмасы сахналанды. Спектакльдің режиссері Ақтөре Оразалы, суретшісі Нұркен Қалымбетов, композиторы Нұрсұлтан Төреәлі, жарық суретшісі Қайрат Исмайыл.
Қалың көрерменді ойға жетелеп, жанарына жас үйірген қойылымның айтары көп. Кей адамдарға, әлемдегі ең керемет күлкі сыйлағанымен, күлмейтін тағдыр береді емес пе?! Мұнда автордың қиялынан туған дүниелер емес, шақшадай басынан өткен шырылдақ тағдыр суреттеледі. Қиял қуған бала Ақбереннің ел танитын ақын Ақберен болып қалыптасуы көз алдыңда бір мезетте жүріп өтеді.
Адамдар бала кезін сағынады ғой. Ал балалық шақ болмаса ше? Оны еске алу – азап. Ауыр тағдырды басынан кешпесе де қойылымда көзіне жас алмаған көрермен болмады. «Жылау деген – жүректің жұмсаруы» дейді автор. Расында, адамға мейірімнің қаншалықты қажет екенін түсіндіретін шығарма кәсіби актерлердің шеберлігі арқасында көрерменнің жүрегіне жетті. Әлемді мейірім ғана құтқарады. Түптеп келгенде бәріміздің ішімізде кішкентай бала бар. Сол баланың басынан сипап, бауырына тартса, адам үшін сол да бақыт. Ал жетімдік көрген баланың жаны одан да нәзік. Жазушы жан дерті – «болмаған балалық шағын» жазғанда, оқырманға жеткізгісі келгені осы.
Ақберен Елгезектің сұхбаттарын тыңдап отырсақ, кітаптың екі мақсаты бар екенін аңғарамыз.
– Кітаптың басында екі мақсатым бар деп жаздым. Бірінші мен сияқты жетім балалар оқыса, болашақта үлкен азамат болып, тағдыры өз қолында болады. Жарқын, шуақты күндер алда екенін біліп, жігерленсін деп жаздым. Екінші, жетім балаларды асырап отырған үлкендерге арнадым. Жетім баланың жан жүрегінде не болып жатыр, оның ішкі жан дүниесін түсінсін, ол өте нәзік болатынын білсін, сосын маңдайынан сипап мейірім көрсетсін дедім. Шығарма өз миссиясын орындап жатыр. Мен өте көп хат аламын. Сіздің шығармаңызды оқыдық. «Мен әке-шешемнің қадірін түсіндім», «Балалық шағымның бақытты өткеніне Құдайға тәубе» деп айтып жатқандар бар, яғни барлық категорияға әсер етіп жатыр. Мысалы жалғызбасты әйелдер бар. Оның тағдыры менің анам арқылы көрсетілген. Біреу біреуге өгей әке шығар. Ол да қандай болу керек екенін түсініп жатыр. Ал Маржанның персонажы бауырмал болу керек екенін түсіндіреді. Ойлап қарасам, шығармадағы әрбір кейіпкер өзінің прототипіне ой салады. Тіпті, қазір бұл менің шығармам емес сияқты, – дейді жазушы.
Осындай ойлы дүниенің бас кейіпкерін сомдаған артист Ердәулет Мәмуов. Бұл оның алғашқы үлкен рөлі болғандықтан және көрерменді тәнті еткендіктен оқырманға Ердәулетті етене таныстырып өткенді жөн көрдік. Ол алғаш 2013 жылы М.Мәметова атындағы гуманитарлық колледжге «Актер шеберлігі» мамандығына оқуға түскен. Колледжді жақсы аяқтап, 2017 жылы Алматыдағы Т.Жүргенов атындағы Қазақ ұлттық өнер академиясына «Драма театры және кино әртісі» мамандығына қабылданып, 2021 жылы диплом алды. Ал театрға 2020 жылы «карантинде жатқанша, оқып жатсам да жұмыс бастай берейін» деп келген. Содан бері бірнеше рөл ойнады. Балалар спектаклінде басты рөлде бой көрсетті. Оған қоса, «Ромео – Джульеттада» Меркуционың рөлімен көзге түсті. Сырттан келген режиссерлармен жұмыс істеді.
– Бұл қойылым Ақберен Елгезек ағамыздың «Болмаған балалық шақ» кітабынан алынған инсценировка. Мен бала Ақберенмен қатар, ержеткен Ақберенді сомдаймын! Мұнда Ақберен ағаның басынан кешкен тағдыры суреттеледі. Өте ауыр тағдыр. Бір емес 3 отбасыда балалық шағы өтеді. Алдынан бала болса да көп қиындықтар кездеседі, ал мұны менің кейіпкерім табандылықпен көтере білді. Мойымады, жасымады, құламады, ұлы ақын болам деген арманынан таймады!
Ақбереннің табиғаты өзіме ұқсас қиялшыл, аңғал, ақкөңіл. Тіпті өзіне пышақ сілтеген жан болса да оған еш реніші болмады! Рөлім өзіме өте қызық. Арманшыл қияли баланы сомдау мен үшін қиындау еді. Себебі 25-тегі адамға 7 жастан бастап шамамен 15 жастың аралығындағы баланы сомдау керек. Өзімді біраз сындырдым. Қызықты тәжірибе болды. Спектакль өте аз уақытта дайындалды. Тіпті премьера күні тым жақын қалғанын сезбедік десек те болады. Бірақ артық ойға берілмей 17 қараша күні шығарамыз деген қағидамен жұмыс істедік. Ұжымдастармен бар күшімізді салдық. Жаныма жақын рөл, образ болып сақталады, – деді Ердәулет Мәмуов.
Өзі жыламаймын деген Ақберен елді жылатты. Көрерменнің пікірі мен ойы қойылымның жоғары деңгейде өткенін дәлелдейді.
– Ақберен Елгезектің повесін оқығанымда еңкілдеп жылағаным есімде. Премьерада да дәл сондай күй кештім. Екі сағаттық қойылым бірде күйіндіріп, бірде сүйіндіргені рас. Ойын баласы болса да ой үстінде жүретін қилы тағдыр толғандырды. Сондықтан балалық шақтың бал дәмін татпай, ерте есейді, бәлкім?! Әлімжеттік пен әжуа сөздің ортасында қалса да «Құдайдың баласы» қаймықпады. Әкеге құрмет, анаға сағынышын сезгенде ет жүректің езілмеуі мүмкін емес. Қойшы болам десе де, әкесінің ізгі ізін жалғады. Рухани байланыс демегенде не? Өлең Ақбереннің өн бойына қонды.
Қойылым қоғам құбылысын дөп басты. Көрермен қатарында мектеп оқушылары да көп кезікті. Демек, олар да құндылықтың құнын түсінді деген ойдамын, – деді көрермен Нәзік Дастанқызы.
Өнердің бар түрі тоғысқан қойылымда өлеңнің де қасиеті анық ашылғандай. Ақынның:
– Сен мені қазаққа сыйладың, мама,
Ғажаптардан қағылсаң да.
Мен сені азапқа қимадым, мама,
Қанша жыл сағынсам да.
Әкем – Тәңір, өзің – Ұмайсың, мама,
Ал, мен – Құдайдың баласымын.
Сен бәрібір маған ұнайсың, мама,
Көзімдегі қарашығым, –
деп келетін шумағы суыған жүректерге шуақ сыйлады. Мұны ұзақ соғылған қошеметтен-ақ сезіндік. Қойылым соңында жиналған қауымның екіұдай ойда, сұрақ пен жауаптың арасында қайтып бара жатқанын көріп, спектакльдің өз мақсатына жеткенін түсінуге болады.
Айта кетейік, биылғы маусымда театр ұжымы жаңа қойылымдарды сахналап, ерекше жобаларды іске асырып, сырбойылықтарды қуанта бермек.
Айдар САЙЛАУОВ,
«Сыр бойы»
>>> Біздің Facebook, Instagram парақшаларымыз бен Telegram каналымызға жазылыңыз! <<<
