Бұл жазба – үлкен бір әулеттің қос бірдей діңгегі жайындағы ойтолғам. Сыр елінде бұл әулетті білмейтіндер, «танымайтын едім» дейтіндер кемде-кем шығар, сірә. Бұл біздің оймыз ғана ма? Жоқ, көптің ойы. Сыр топырағында ғұмыр кешіп жатқан үлкенді-кішілі көп кісілердің лебізі десек те болар! Көзіміз көрді, құлағымыз естіді, көңіл сенді. Олар кімдер?
Бүкіл ғұмырын қаламға бағындырып, талай-талай ойлы мақалалар мен ойтолғамдар жазған журналист Молдабай Қаржаубаев пен жан жары, осы әулеттің сүйікті келіні, ұзақ жыл мектепте ұстаздық еткен Тұрсынбике Жексенбайқызы. Тағдыр деген қызық! Тағдыр деген тар соқпақтың, ойлап қарасаң, қатпары мен қалтарыстары, бұралаңы мен бұрылыстары мол-ақ. Мен осы Қызылорда өңірінде он жылдан астам уақыт қызмет атқарыппын: әуелі Тасбөгеттегі аудандық газетте әдеби қызметкер, сосын облыстық комсомол ұйымында басшы қызметте, одан кейін Қазақстан Журналистер одағы облыстық ұйымының жауапты хатшысы болыппыз. Міне, сол облыстық журналистер ұйымында жүрген кезде Қазалы аудандық газеті бас редакторының орынбасары Молдабай Қаржаубаевпен қойын-қолтық араластық. Ол сол аудандағы журналистер ұйымының қоғамдық негіздегі хатшысы еді. Ай сайын десек те болар, жиі-жиі телефон арқылы хабарласамыз, аудан көлеміндегі қаламы жүрдек тілшілерді қалай қолдап, қалай марапаттап қоюды ақылдасамыз. Айтпақшы, сол жылдары Қазалы аудандық газетінің бас редакторы, қарымды қаламгер-журналист Әлмәмбет Әлішев ағамыз Қазақстан Журналистер одағы сыйлығының лауреаты атағын жеңіп алғанына екеуміз қосыла қуанып ек. Молдабай аға мейірімі мол, өзгенің жетістігіне қуана білетін, жүрегі таза жан еді. Содан да болар, өзінің соңынан ерген қаламы жүрдек журналистер Миуа Байназарова, Қасқырбек Мәмбетжанов, Бақытжан Жалғасбаев, Раушанбек Сейтенов, Насифолла Аяғанов, т.б. іні-қарындастарынан ағалық ақылын аяған емес. Бұлардың арасында өзінің туған қарындасы, журналист әрі ақын Алмагүл Қаржаубаева да бар. Ал, тағы бір ізбасар қарындасы Шәмшия Жұбатова болса бұл күнде бүкіл қазаққа есімі белгілі ақын.
Қызық болғанда, арада жылдар жылжып, мен бұл кезде қызмет жағдайымен Алматыға қоныс аударып үлгергем. Қыраш ауылында тұрып жатқан туған ағайым Елтайдың кіші қызы Индира Молдабай ағаның үлкен ұлы Арманға тұрмысқа шықты. Біз құда болдық. Той қызықшылығын бірге өткердік, бірге тойладық, бірге тамашаладық.
Міне, осы қызықшылық үстінде құдағиымыз Тұрсынбике ханыммен жақын танысып, кеңірек сөйлесіп, тіпті тез арада туыстай болып кеттік. Ол кісінің қонақжайлылығы, кең пейілі, аналық ақ жүрегі бізді ризалық сезімге бөледі. Сол жолы қанықтым: Тұрсын құдағи ұзақ жылдан бері мектепте ұстаздық етеді екен. Ол кісінің алдын көрген шәкірттері қазір бір мектептің тізгінін ұстаған Алмагүл Алуашева, аудандағы балабақша меңгерушісі Сәуле Мұқашева, облысқа белгілі кәсіпкер Алмагүл Құрақбаева, т.б. ұстаз есімін әуелете, биік ұстап келе жатқанын білдім. Ән әлемінің Ақбаяны, ерекше дауыс иесі, марқұм Мәдина Ералиева да Тұрсын ұстаздың алдын көріп, алғашқы білімін ұштапты. Айтпақшы, апасының тәрбиесін көріп,сол ұстаздық жолды қалаған сіңлісі Шәкизада Жаңабаева да физика-математика пәнінің жетік маманы болды, кейінірек тынымсыз еңбегі еленіп, мектеп директоры деңгейіне көтеріле алды. Осылайша, бұрын аға-іні дос болған екеуміз енді жастардың арқасында, қазақ айта беретін бауыздау құда болып шыға келген едік.
Өмір деген неткен өткінші, неткен жылдам, неткен сырғымалы? Әне-міне деп жүріп, арада тағы да бірнеше жылдар жылжып кетіпті-ау. 2008 жылдың сәуір айында ұзаққа созылған науқастан біздің құдамыз Молдабай Қаржаубаев фәниден бақиға озды. Алпыс жастан аса бере сұм ажал абзал жанды, қаламы жүрдек журналисті арамыздан алды да кетті. Бұл жағдай оның отбасына да, біздей жақындарына да ауыр тиді. Бірақ, амал қанша?
Молдабай құданың артында қалған жан жары Тұрсын құдағи екі ұл, екі қызды – Арман мен Русланды, Жанар мен Шынарды қызғыштай қорып, шамасы жеткенше солардың бақытты ғұмыр кешкеніне куә болуға ұмтылып бақты. Өз қадірі ғана емес, сөз қадірі жеткен жерге дейін төрт құлыны қиыншылық көрмесе екен деп шырылдап, аналық үнін естіртті. Балаларына да талап қоя білді: сендер Қаржаубай әулетінің ұрпақтарысыңдар, киелі әулетке кір келтіре көрмеңдер деп өсиеттеді. Сөйтті де, өзі де тосыннан жабысқан кеселдің зардабынан биылғы жылдың мамыр айында жарық дүниеге қош деп, күйеуі мәңгі дамылдаған мекенге аттанды.
Әлбетте, біз бұл қоштасу лебізін тілге тиектей отырып, тағы да төгіле толғап, көп жайттарды тоқтаусыз жаза алар ек: Молдабай Шәріұлы мен Тұрсынбике Жексенбайқызының көзі тірісінде ел құрметіне бөленіп, нешелеген алғыс хаттар мен мақтау грамоталарын иеленгенін тізіп жаза берсек те болар еді; тіпті Молдабай азаматтың журналистика мен спортты қатар ұстап, аудандық спорт комитетінде, аудандық әкімдікте жауапты қызметтер атқарғанын да ежіктеп баяндай алушы ек; қаншама аудандық, облыстық, тіпті республикалық бәйгенің жеңімпазы болып, тиісті жүлдені қанжылағанын да сіздерге жеткізуге асыққан болар едік; тіпті ұстаз-ананың шәкірттер тәрбиелей жүріп, аудандық, облыстық білім басқармасының түрлі марапаттарын иеленгенін де жаза беруші ек. Алайда… Қаржаубай әулетінің қос діңгегіндей болған екі кісінің өмір айдынында еркін жүзіп, таза еңбек етіп, ел-жұрты алдында зор құрметке бөленгенінен артық қандай марапат керек? Екеуінің ұл-қыз өсіріп, немере сүйіп, соңында өте тәрбиелі ұрпақ қалдырғанынан өткен үлкен бақыт бар ма?! Ұрпақ демекші, үлкен ұлдары Арман Сыр еліне белгілі азамат, Руслан – ана жолын қуған, ұстаздық кәсіпті қалаған, бұл күнде мектеп директоры. Қос қарлығашы да – өмірден өз жолын тапқан, отбасылы, бақытты аналар.
Өмірден екеуінің де тым ерте өтіп кеткені өкінішті, әрине. Мынадай мамыражай заманда, медицина барынша дамыған уақытта 60-70 жас деген не тәйірі?! Десе де, Алла тағаланың өлшеп беретін өмірі рас болса, тәуба демеске не шара? Үкім – Алладан деп жатады ғой.
…Мамыр айының аяқ шенінде Тұрсын ұстаз өмірден озды деген суық хабар жеткенде, расы сол, біршама уақыт есеңгіреп отырып қалып едік. Соңғы 15-20 жылда тығыз араласып, тіпті елордадағы үйімізге келіп, Ботагөз құдағиының қолынан дәм татып, апталап жатып, қадірлі қонағымыз да болған-ды. Шәй үстінде ағыл-тегіл әңгіме айтып, өткен күндерге де саяхат жасап қоюшы ек.
Барып жерлеп қайтуға, қабіріне топырақ салуға оқталған да жағдайымыз бар-ды. Алайда, мына пәлекет кесел тағы да аяқтұсау болды: жолға шыға алмадық.
Осы жүрекжарды жазбалар сіздерге, Молдабай Шәріұлы мен Тұрсын Жексенбайқызы, өздеріңізге деген ыстық ниетіміз бен сыйласты көңіліміздің белгісі болсын. Топырақтарыңыз торқа, жандарыңыз жайлы орында жайғассын, нұрларыңыз пейіште шалқысын, бізге аса қымбат асыл жандар! Сіздер өмірден озсаңыздар да Қаржаубай әулетінің туын жоғары ұстар ұрпақ бар, соларға сеніңіздер.
Адам ұрпағымен мың жасайды.
Жолтай Жұмат-Әлмашұлы,
Қазақстан Республикасының еңбек сіңірген қайраткері, ғалым, жазушы, драматург
>>> Біздің Facebook, Instagram парақшаларымыз бен Telegram каналымызға жазылыңыз! <<<
