Қолыма қағаз алып, сөз саптауыма себеп болған – анда-санда қағаз аударғанда көзге түсетін, соғыс жайлы кинолардан көріп жүретін қайыс сөмке (портупея дейтін бе еді). Ішіндегі сарытап болған қағаздағы жазулар көптеген деректен сыр шертеді. Ақтара отырып аңғарғаным, соғыс және еңбек ардагері, әкем Санияз Ибрашевтің өмірінен жиналған анықтама қағаздары.
Ол 1911 жылы Арал ауданы Қасқақұлан ауылында дүниеге келген. Осы жерде жетіжылдық білім алған. Соғысқа дейінгі жылдары Гурьевтегі (қазіргі Атырау қаласы) оқу комбинатында шаруашылық жетекшісі ретінде оқу курсында оқып, оны 1936 жылы бітіреді. Еңбек жолын балық шаруашылығы саласында бастап, біршама уақыт жұмыс істейді. Еңбек екпіндісі ретінде Куйбышев, Астрахань қалаларында (Ресей) жолдамамен саяхаттарда болған.
Ел еңсесін енді тіктеп келе жатқанда тосыннан Ұлы Отан соғысы басталып кетті. Суық хабарды естіген қасқақұландықтар түгел есеңгіреп қалды. Ол кездегі ортақ Отанның аты КСРО болатын, яғни кеңестік социалистік республикалар одағы. Отанды қорғауға елдегі ер азаматтар түгел аттана бастады. Алдарында қиян-кескі шайқас күтіп тұрғанын, әрине, олар білген жоқ. Ауылдан алысқа ұзап көрмеген ел балалары нені білсін, шетінен әскерге алынып жатты.
1942 жылы Санияз Ибрашевқа Арал аудандық әскери комиссариатынан шақырту келіп, бір топ аудан азаматымен бірге майданға аттанады. Қазақстаннан алынған жауынгерлер алдымен әскери дайындықтан өтеді. Жауды бірден жапырып тастайтындай леппен аттанған жігіттерді Курск түбіндегі қиян-кескі шайқасқа алып келеді. Осылайша С.Ибрашев 1943 жылы Курск доғасындағы әйгілі шайқасқа қатысады. От пен оқты көрген қазақ жауынгері 1944 жылы №264 атқыштар дивизиясының құрамында КСРО жерін азат ету жорықтарына қатысып жүргенінде снаряд жарқыншағынан ауыр жараланады. Сол қолына тиген жарықшақ оны госпитальдан бір-ақ шығарады. Медициналық қорытынды бойынша елге оралуына тура келеді.
Жауынгер Санияз Ибрашев ұрыс даласындағы ерлігі үшін «Ұлы Жеңіс үшін», «Ұлы Жеңістің 20, 30, 40 жылдығы», «1941-1945 жылдардағы Ұлы Отан соғысында Германияны жеңгені үшін» медальдарымен, «І дәрежелі Отан соғысы» орденімен марапатталған.
Соғыстан кейінгі бейбіт уақытта да ол Арал аудандық орман шаруашылығы мекемесінде ұзақ жыл орман қорғаушы инспектор болып жұмыс істеді. Абыройсыз болған жоқ, көптеген марапатқа ие болды. Төсіне «Еңбек ардагері» медалін тағып, құрметті еңбек демалысына шықты. Сондай-ақ, «КПСС қатарында 50 жыл» төсбелгісінің иегері. Соғыс және еңбек ардагері Санияз Ибрашев 1991 жылы 80 жасында дүниеден озды.
Енді бір баяндайын дегенім мынау. Әкем сол бір қиын күндерде табысқан достарын қатарластары арасында әңгімелеп отыратын. Оның бір дәлелі – 1981 жылғы «Социалистік Қазақстан» газетінің «Қайдасыңдар, бауырлар?» айдарында майдандас досы Туашев Бөлекбайды іздеп жазған мақаласы. Баспасөзде хат жарияланысымен досының ұлы Туашев Өрікбай Бөлекбайұлы іздеу хатына рахмет айтып, әкесінің 1977 жылы соғыс зардабынан қайтыс болғанын, анасы барын, алты ағайынды (2 ұл, 4 қыз) екенін баяндап, Түркістан қаласында тұрып жатқанын, толық мекен- жайын хабарлап хат жолдаған. Сол жылы шақыру хаты бойынша жаз айында Түркістандағы майдандас досының отбасында болып, сұхбат құрып, естелік суретке түсіп, бір жасап қалған (хаты, суреттері сақтаулы).
Екінші бір ой тастарлық дүние, сол бір соғыс жылдары түскен майдандас достарының суреті, онда көрсетілген аты-жөндері, мекен-жай атауларының сәл көмескіленуіне байланысты жаңадан таза қағазға жазылып қоюы да болашақта бір хабарын алармын деген ниеттен туындаса керек. Сондықтан майдангер әкеміз ұқыптап қалдырған сарытап суреттерді сөйлетуді жөн көрдім.
1-суретте: Қасымов Сәйдім – ортада. (аға лейтенант. Жаңақорған ауданы)
Ибрашев Санияз – оң жақта (кіші сержант. Арал ауданы)
Кеулімқосов Жайлаубай – сол жақта (қатардағы жауынгер. Түркістан селосы)
Тағы бір суретте 1943 жылғы желтоқсан айында Красноярский край госпиталінде ем алып жатқан 6 адам болып түскен. Сурет сыртында «майдандас достар» деп, олар туралы мәлімет келтірген:
Ибрашев Санияз – Қызылорда обл. Арал ауданы.
Кәдірбаев Қасен – Қарағанды обл. Шет ауданы, к/з Қайрақты
Тоғызбаев Ашым – Ыстықкөл. Пржевальск с/з Октябрь
Бахиев Төлеген – Жамбыл обл. р/н Кировский. Табак совхоз.
Туашев Бөлекбай – Түркістан қаласы Колхозная көшесі 2…
Түркімен жігіті – ? (есімі көрсетілмеген)
Бұл есімдермен таныс ұрпақтары болып жатса, бір сәт еске алып, әңгімеге арқау етсін деген ниетпен аты-жөндерін жолдап отырмын (суреттері сақтаулы). Сұрапыл соғысты бастан өткізген әкеміз осы майдандастарын да іздестіргісі келді ме деген ой туады.
Көзі тірісінде ойға алып, хабарласа алмай кеткен майдандастары туралы Ұлы Жеңістің 75 жылдығында еске алып, есімдерін көрсетуді парыз санадым.
Қазыбай ИБРАШЕВ.
Қазалы қаласы.
>>> Біздің Facebook, Instagram парақшаларымыз бен Telegram каналымызға жазылыңыз! <<<
