Түн ұйқысын төрт бөліп, бар тапқанын сәбиінің аузына тосқан мейірімі шексіз ана! Жер бетін, тіршілік атаулыны жылытып тұрған сенің аялы алақаның, кең құшағың, жан шуағың, жылы лебің ғой! Аяулы ана Ақжібек Мешітбаеваның жарқын жүзін көрмегелі, алақанының ыстық лебін сезінбегелі, «жандарым-ау!» деген жылы сөзін перзенттері естімегелі 30 жыл өте шығыпты. Өмір осылай! Ешкімге, ешнәрсеге бағынбайтын өз заңымен жүреді.
Бұл күндері өздері ата-ана болып, еркелеген немерелерінің ортасында жүрсе де, перзент жүрегінің анаға деген сағынышы еш ескірмейтіні ақиқат. Бейнесі жүректе мәңгі сақталып, мейірім төккен келбеті сол баяғы қалпында көз алдында тұра береді.
Дүниеден озғанына 16 мамырда 30 жыл толатын Ақжібек Мешітбаева 1938 жылы Жалағаш ауданының «Аққұм» ауылында дүниеге келді. Сол жерде Шымбөгет орта мектебін бітірді. Кейін жүрек қалауымен Зікірия Тоқтамысов деген азаматқа тұрмысқа шықты. Отау құрған екі жас қол ұстасып, «Шаған» ауылына келіп тұрады. Отбасылық өмір басталып, сол жерде бірінен кейін бірі Гүлсім, Галина, Балтабай атты балалар дүниеге келіп, шаңырақ шаттыққа бөленді. Алдағы күннен күткен үміті көп, бақытты отбасы болып, қол ұстасып қатар жүріп, балаларының қызығын, өмірдің жақсылықтарын бірге көреміз деген асыл армандары бар еді. Амал не?! Тағдырдың талқысына тап боламыз деген ой болмаған…
Отағасы Зікірия науқасқа шалдығып, үш баланың өсіп-өнгенін көрместен, мезгілсіз ерте көз жұмды. Ақжібек апа 24 жаста ғана еді, үш баласын бауырына қысып, жесір қалды. Жас әйел иығына түскен ауыр жүкке амалсыз көндікті, алдағы өмірін, балаларының болашағын ойлап, жаны жапа шекті.
Ол кезде анасы Алтын Аязбайқызы әже «Аққұмда» тұратын еді. «Сенің табаныңа кірген шөңге менің маңдайыма кірсін» дейтін ана емес пе, қызының қиын жағдайын көріп, жүрегі ауырып, жаны жай таппаған анасы шешім қабылдап, үш баласымен «Аққұмға» көшіріп әкелді. Балалар нағашы әжесінің қамқорлығында болды. Дегенмен оларды өсіріп, жеткізу өзінің аналық міндеті екенін бар болмысымен түйсінген Ақжібек апа белін бекем буып, алдағы күнге үміт артып, тіршілік ету қамына кірісті.
«Аққұм» ауылына келгеннен кейін әуелі бухгалтерлік курс оқиды, одан кейін ауыл дүкенінде сатушы болды. Көп жылдан кейін ауылдық кеңестің есепшісі қызметіне ауысты. Сырттай оқып, жоғары білім алды. 1965 жылдан Көкжиде ауылдық кеңесі атқару комитетінің хатшысы болып сайланды. Осы қызметті үзбей 1993 жылы зейнетке шыққанша атқарды. Табиғатынан қоғамшыл, іскер, жігерлі қасиеттерімен ел құрметіне бөленіп, ауылдық кеңестің алуан түрлі қызметтерін абыроймен атқарды. 1967-1982 жылдар «Аққұм» кеңшарының жаңа орталығының құрылысын салу кезеңі болатын. Ауылдық кеңес атынан құрылыс нысандарының сапалы салынуын қадағалап, елді мекенді көркейтіп көгалдандыруға ерекше көңіл бөлді. Халықтың тұрмыстық-әлеуметтік салаларында нәтижелі еңбек етті.
Ақжібек Мешітбаева 1966-1990 жылдар арасында үзіліссіз ауылдық кеңестің депутаты болып сайланып, бірнеше рет аудандық, облыстық кеңес атқару комитеттерінің мақтау грамоталарымен, 1970 жылы Лениннің 100 жылдық медалімен марапатталған. Осылай «Аққұм» кеңшарындағы басшылардың бірі ретінде ер-азаматтарымен бірдей тең дәрежеде еңбек етіп, елге сыйлы, көпке қадірлі болды.
Еңбек жолы осылайша өрілді, балаларды жеткізу қанша қиын болса да, езіліп, егілмеді, перзенттерін қанаттыға қақтырмай, тұмсықтыға шоқыттырмай өсірген қазақтың қайсар анасы болды. Ер-азаматтан кем түспей, түздің де, үйдің де жұмысын қатар алып жүрді, балаларын тәрбиеледі, жеткізді, оқытты, жоғары білім алып, мамандық иесі атануына қолдан келгенін жасап, көмек көрсетті. Жалындап тұрған жастық шағында сүйікті жары Зікіриядан айырылып, қалған өмірін жарына деген, оның рухына деген адалдығын сақтай отырып, тағдырын ешкіммен қосақтамай бүкіл өмірін ұрпағының келешегіне арнап, жанкештілік өмір сүру Ана деген биік атқа лайық қайсар рухты, мейірімге толы, кең жүректі Ақжібектей ананың ғана қолынан келеді. Елі ардақтап «Аққұмның Ақжібегі» деген атқа лайықты құрметке бөленді.
Зікірия аға мен Ақжібек апаның балалары Гүлсім, Галина, Балтабай «Аққұмда» №38 Шымбөгет орта мектебінде оқыды. Гүлсім 1975 жылы мектепті бітіргеннен кейін Алматыдағы Абай атындағы Қазақ педагогикалық институтының жаратылыстану факультетіне география мамандығына түсті. Ал Галина 6-класты ауылдан бітіргеннен кейін, сол кездегі конкурстық жүйемен Жәутіков атындағы республикалық физика-математика мектебіне 7-класқа қабылданып, Алматыдағы мектеп-интернатқа оқуға аттанды. Оны бітіргеннен кейін Қазақ политехникалық институтының автоматика және телемеханика факультетіне автоматтық жүйелерді басқару мамандығына түсті.
Балтабай онжылдықты бітіріп, Алматыдағы малдәрігерлік институтқа түсіп, мал дәрігері мамандығын алды. Ақжібек апаның арманы орындалып, еңбегі қайтты, үш баласы да жоғары білімді маман атанды.
Тұңғышы Гүлсім Алматыда институтта 4-курста оқып жүріп, өзінің жерлесі, Қазақ политехникалық институтының 5-курс студенті Қылышбай Алдабергенұлымен бас қосып, елдің ардақты азаматы Алдаберген Бисеновтің үйіне келін болып түсті. Қылышбай институтты бітіргеннен кейін жарты жылдай Алматыда жұмыс істеді де, Гүлсім соңғы курста оқып жүрді. 1979 жылы тұңғышы Меруерт дүниеге келді. Ол кезде Алматыда тіркеу, пәтер мәселелері өте күрделі болатын. Соған байланысты жас отау иелері Меруертті ауылдағы ата-анасына әкеліп беріп, олар тұңғыш немерелерін бауырына басып, еншілеп алды. Көп ұзамай Қылышбай мен Гүлсім де ат басын туған жерге бұрып, облыс орталығына келіп, еңбекке араласты.
Гүлсім 1980 жылы институтты бітірген соң, орта мектепке география пәнінің мүғалімі болып орналасты. Кейін Н.Гоголь атындағы Қызылорда педагогикалық институтында география мамандығы ашылып, мектептерден географ мамандарды іздегенде, Гүлсім аға оқытушы болып, педагогикалық ұжымға қабылданды. Бұдан кейін институт университетке айналды, сөйтіп, Гүлсім Зікірияқызы – ұстаздық-педагогикалық қызметін жалғастырып, күні бүгінге дейін ғылым кандидаты дәрежесінде жоғары білім беру саласында еңбек етіп келе жатқан ғалым-ұстаз.
Галина 1982 жылы институтта өзімен бір факультетте оқыған семейлік жігіт Еркен Қизатұлымен бас қосып, отау құрды. Еркен аспирантурадағы оқуын Украинаның Киев қаласында жалғастырды. Екеуі сонда еңбек етті. Еркен аспирантураны ойдағыдай бітіріп, Алматы қаласына келгеннен кейін Галина екеуі бірнеше жұмысты қатар істеп жүріп, үй алып, баспаналы болды. Еркеннің Семейдегі ата-анасын көшіріп, қолдарына алып келді. Отбасындағы жалғыз ұл болатын, сондықтан Галина екеуі ата-аналарын қолына алып, бірге тұрып, қамқорлық жасады.
Балтабай зооветеринарлық институтты бітіргеннен кейін, ауылға Ақжібек апаның қолына келіп, «Аққұмда» мал дәрігері болды. Кейін совхоздың бас малдәрігері болып еңбек етті. Алматыда өзімен қатар оқыған Ақмаралға үйленіп, отбасылы болды. Өмірге 2 қыз, 1 ұл келіп, Ақжібек апа немерелі болып, қуанышқа бөленді, кенже немересі Димаш 2004 жылы дүниеге келді.
Осылайша керегесі кеңейіп, ұрпағы көбейіп келе жатқанына марқайған ана өзі бас болып, шаңырақ иесі Балтабайға «Аққұм» ауылынан үлкен жоспарлы үй салып берді. Қиындықтан тайсалмайтын Ақжібек апа өзі құрылысшы, өзі прораб, өзі жабдықтаушы болды. Әрине, Қызылордада тұратын Гүлсімнің отбасынан бірлі-жарым көмек болғанымен, салмақтың көбі жалғыз өзіне түскені рас. Балтабай оқуын бітіріп, жұмысқа тұрғасын «Москвич» автокөлігін алып берген еді, соны үйді салып бітіргенше біреуге айдатып, кеш жатып, ерте тұрып, маңдай термен бейнет кешіп жүріп, құрылысты бітірген еді.
Тіршіліктің рахатын, бейнетінің зейнетін көруі керек-ақ деген Ақжібек апа 1993-1994 жылдары науқасқа ілікті. Анасының сырқаттанып жүргенін білген соң, Галина мен Еркен Алматыға әкеліп, білікті дәрігерлерге көрсетіп, емдетті. Өкінішке қарай, айналдырған ауру ақыры алып тынды. 1995 жылы мамыр айында 58 жасында бақи дүниеге аттанып кете барды. Елге белгілі қайраткер, қайсар әйел, аяулы ана Ақжібек апаны ақ жуып, арулап, атақонысы «Аққұм» ауылындағы үлкен қорымға халқы шығарып салып, мәңгілік мекеніне жайғастырды. Міне, оған да 30 жыл болыпты.
«Ақжібек апаның қамқорлығын көп көрдік, – деп еске алады бұл күнде Сыр бойының арда азаматы, техника ғылымдарының докторы Қылышбай Алдабергенұлы. – Мәскеуде отбасымызбен тұрып, аспирантурада оқып жүргенде ақша салып тұратын. Оны телеграф аударымымен жөнелтіп, 2 сағатта жетіп келеді. Бізді елден жырақ жерде оқып жүр ғой деп, көмек беріп тұрудан жалықпайтын. Жалағашта, Қызылордада сауда саласында таныстары көп еді, бірде соларды пайдаланып, Еркен екеумізге ол кезде қат делінетін қоңыр былғары плащ алып беріп жіберіпті. «Апа-ау, өзіміз-ақ аламыз ғой осы жақтан, біз бір-екі жерде жұмыс істейміз, қайтесіз» деп жатырмыз. «Жоқ, сендер оқушысыңдар ғой, көмектессек артық емес, жақсы киініп, жарқырап жүрсеңдерші» деп қамымызды ойлап, жүрегі елжіреп тұратын еді. Бізді қуантқанына ырза болып, соған өзі қуанып жүруші еді, ақкөңіл, жүрегі кең апамыз. Сол плащты 5-6 жыл киіп жүрдім».
Өмір көші жалғаса береді. Дүниеден ерте кеткен Зікірия атамыздың туысқандары Ысқақовтар, Сауытбаевтар, Алматовтар әулеті бар. Бүгін ортамызда сол әулеттердің өкілдері жүр. Үсейн әкеміз болды, оның ұлы Ғалымжан ағамыз бар, Шымкентте тұрады, Алматовтар әулетінен Нақыш ағамыз Қызылордада тұрады, балалы-шағалы, өсіп-өнген жандар. Сауытбаевтар әулетінен Бақыт ағамыз болды, оның ұрпақтары Тереңөзекте, Ысқақовтар әулетінен Кенжебек ағамыз «Шаған» ауылында тұрады.
Ақжібек апа қайсар мінезді, жүрегі жұмсақ, пейілі кең ана еді. Соңында қалған ұл-қыздары – ана арманын іске асырған ұрпақ. Анасы жетпеген биіктерге жеткен, анасы көрмеген жақсылықты көріп отырған бақытты жандар. Ал бала бақыты – ана бақыты десек, ананың ізгі армандары, биік мақсаттары ұрпағымен жалғасып орындалып келеді. Ақжібек ананың жарқын жүзі биіктен қарап, рухы ұрпағының бағымен шат болып тұрғаны анық.
Тұрмағанбет АСАНОВ,
Қызылорда облысының құрметті ардагері,
Жалағаш ауданының құрметті азаматы
