Елбасының «Ұлы даланың жеті қыры» атты мақаласындағы «Атқа міну мәдениеті» тарауында жылқыны қолға үйрету арқылы біздің бабаларымыз өз дәуірінде адам айтқысыз үстемдікке ие болғаны жайлы айтылған.
Қамбар ата тұқымының қазақ үшін қадірі бөлек. Боз үйінің белдеуінде ат байланып тұрмаса, ішкен асы бойына сіңбейтін бағзы бабаларымыз «Адам жылқы мінездес» деген сөз қалдырыпты. Ұлттық ойындарымыздың көпшілігі де осы түлік түріне байланысты. Соның бірі – көкпар. Көкпар – көшпенділердің байырғы заманнан бері келе жатқан ғұрыптық-жауынгерлік ойын өнері. Бабаларымыз ұлттық ойын түрлерін жетілдіру арқылы әскери-жауынгерлік дайындыққа мән берген. Көкпардың түпкі шығу тарихы осыны меңзейді.
Қазақтың қай баласы болсын, «көкпар», «бәйге» десе, делебесі қозып, атойлап шығатыны бесенеден белгілі. Атқа құмарлық қанында бар қазақ үшін мереке саналады. Соңғы кездері облыстың ұлттық ат спорты өз деңгейінде дамып келеді. Сыр бойының намысын қорғайтын құрама сапында Жаңақорған ауданының жастары басым. Бұл өңірдің аттары мен спортшылары талай додада топ жарып жүр. Солардың бірі – Сыр өңірінің «Үздік шабандозы» номинациясының иегері Наурызқожа Әмзеев. Ол өткен жылы ұлттық құрамаға «Найзасымен» енді.
Көкпар жігіттердің күш-жігерін, төзімділігін, батылдығы мен ептілігін, ат үстінде мығым отыруын қалыптастырады. Қысқасы, көкпарды жігіттің төресі тартады. Бүгінде елімізде жастардың ұлттық спорт түріне деген қызығушылығы басым. Наурызқожа да бала күнінен атқа мініп, алдыңғы буын ағаларына ерді. Кейін өзі де аттың бабын тауып, жасөспірімдер арасындағы көкпар ойынына қатысады. Баланың ептілігін байқаған облыстың ат спортының жаттықтырушысы Исламхан Боранбаев оны құрамаға шақырды. 2013 жылы Қарағанды облысында жасөспірімдер арасында өткен ҚР чемпионатына қатысты. Келер жылы чемпионат Жаңақорған ауданында өтіп, онда аудан құрамасы күміс жүлдені иемденеді. Наурызқожа осы додада атың епті болса, нәтижелі болатынына көз жеткізді. 2014 жылы жергілікті тұрғыннан «Найзаны» сатып алады. Асауға бас білдіру, үйрету жас балаға оңай болған жоқ. Бірақ епті жігіт тұлпардың тілін тапты. Күнделікті жаттығу жасап, біраз жетілдіріп, көкпар тактикасын үйретті. Қазақстан чемпионаттарына қатысып, жүлделі орын иемденді.
Бүгінде «Найза» талай додада топ жарып, тамаша ойын өрнегін көрсетіп келеді. Наурызқожаның айтуынша, бірде Талдықорған қаласында көкпар ойыны өте тартысты өтіпті. Сонда шабандоздың «Найзасына» Шығыс Қазақстан облысының үш бірдей сәйгүлігі қарсы шыққан. Осы додада Наурызқожа қазандыққа үш мәрте салым салды. Бабы басым «Найза» осылайша азаматтың бағын үстем етті.
Әңгіме барысында Наурызқожа көкпар атының негізгі ерекшелігі туралы айтты. Бұл белгілер «Найзаның» бойында бар. Оның дене тұрқы жуан, тұяғы берік. Сонымен бірге «Найза» өте ақылды жануар. Иесінің әрбір қимылын түсініп, соған қарай әрекет етеді.
2015 жылы Орал қаласында ҚР Ұлттық спорт түрлері қауымдастығы көкпар, теңге ілу, жамбы ату, аударыспақ спорт түрлерінен өткен жастар арасындағы ҚР чемпионаты өтті. Осы жарыста Найза «Үздік шабылдаушы ат» номинациясын жеңіп алады.
Көкпаршы жігіттің жаттықтырушысы И.Боранбаев «Найзаның» жекпе-жекке әбден төселгенін, мықтылығын ерекше суреттеді. Ол Наурызқожадан басқа адамға бағынбайды, тек егесінің айтқан тапсырмасын орындайды екен.
Сара АДАЙБАЕВА.
>>> Біздің Facebook, Instagram парақшаларымыз бен Telegram каналымызға жазылыңыз! <<<
