Наурыз мерекесі бірліктің, татулықтың, ізгіліктің, бақыттың мерекесі ретінде тойланады. Бұл жақсы тілек тілеп, кешірім жасап, табысу сияқты қасиеттер көрініс тауып, ұрпақтан ұрпаққа жалғасып келе жатқан мейрам. Мерекеде түрлі салт-дәстүрлер орын алып, арнайы тағамдар дайындалып, ерекше тойланады.
Қазақ халқының ежелден келе жатқан ажырамас құндылықтарының бір бөлігі – ұлттық ойындарымыз. Сол ұлттық ойындар мәні мен мағынасына қарай әртүрлі болып бөлінеді. Әр ойынның өзіндік ерекшелігі бар. Мысалы: спорт бағытына арналған ұлттық ойындарға аударыспақ, теңге ілу, көкпар, садақ ату, қазақ күресі, арқан тартыс және өзге де ойындарды қосуға болады. Спорт бағытындағы ойындар ер жігітті шымыр, шапшаң, дәлдікке, мықты болуға баулиды. Бұдан басқа тоғызқұмалақ және асық ату ойындары баланы өзінің ақылына жүгінуге, дұрыс шешім қабылдауға және икемділікке, қарсыласының ойын оқуға тәрбиелейді. Сондай-ақ, бұдан бөлек ойын-сауық, тұрмыс-салтқа бағытталған ұлттық ойын түрлері бар. Оларға: «Сақина салу», «Алтыбақан», «Ақсүйек», т.б ойын түрлері жатады. Бұл – көңіл көтеру мақсатында ауыл жастары бас қосып ойнайтын ойындары. Солардың бірі – алтыбақан ойыны.
Алтыбақанды құру үшін 6 сырық (бақан), үш арқан керек. Алты бақанның басын үш-үштен түйістіре байлап, аралығын үш-төрт қадам етіп, мосы тәріздендіріп орнатады да, «мосының» басында пайда болған ашаға көлденең сырық бекітіледі. Көлденең сырықты «арқалық» дейді. «Арқалық» бақанға екеуі жоғарырақ, бірі төмен етіліп, үш саты арқан тартылады. Жоғарғы екеуі отыруға немесе белді сүйеуге арналады, төменгі арқанға табан тіреледі. Кейде табан тірейтін арнайы тақтайша бекітіледі. Қыз бен жігіт қарама-қарсы отырып, бел арқанның екі жақтауынан бекем ұстап, үшінші адамның демеуімен тербетіледі.
Қарапайым тілмен айтсақ, алтыбақан – кәдімгі өзіміз бала кезден теуіп өскен әткеншек. Тек құрылымы өзгешелеу. Негізінен бұл көшпелі түркілердің ұлттық ойыны ретінде аталып жүр. Алтыбақан ойыны қазақ, қырғыз, хакас халықтарының мерекелері мен тойларының көркі десек те болады. Мұны екі адам тербетеді және тербеліп отырған қыз бен жігіт ән шырқайды. Тек наурыз мерекесінде ғана емес, той-томалақтың барлығында ауылдың қыз-жігіттері аулақтау жерге алтыбақан құрып, бас қосады. Халық аспаптарының сүйемелдеуімен ән салып, айтысып, әзілдесіп, көңіл көтеріп, сауық құратын болған.
Аружан МАХМУД,
Қорқыт ата атындағы ҚМУ-дың 4-курс студенті
>>> Біздің Facebook, Instagram парақшаларымыз бен Telegram каналымызға жазылыңыз! <<<
