«Синоптиктердің айтуынша, биылғы жазда еліміздің көп бөлігінде орташа ауа температурасы климаттық норма шамасында сақталады. Алайда, жекелеген күндері аптап ыстық түседі.
Ауа температурасы +28…+35°C аралығында болса, оңтүстік пен оңтүстік-батыста +37…+42°C-қа дейін көтеріледі деп күтілуде.
Маусым-тамыз аралығы кезеңдерінде ауа температурасы климаттық нормадан асып кетуі ғажап емес. Күн бұрынғы жылдардағыдан да ыстық болуы ықтимал. Еліміздің кейбір өңірлерінде нөсер жаңбыр жауса, оңтүстік-батысында жауын-шашынсыз ұзақ кезеңдер болуы бек мүмкін.
Бұл әсіресе Маңғыстау, Атырау және Қызылорда облыстары үшін өзекті. Мұнда жаңбыр аз жауады, сондықтан ыстық ұзаққа созылады».
Біз бұл болжамды интернет хабарларынан алдық. Бірақ… дәл емес, мүмкін елдің есін шығармай азайтып көрсетуі де керек шығар. Неге дәл емес деп отырмын, осы кешегі 13-15 мамыр аралығындағы ыстық ауа райының гидромед айтқандай 42 емес, 45-тен көтеріліп бара жатқанын байқатты.
Осы ыстықта балалар жалаңаштанып су жағасында жүр, ал, отағалары бақшадағы басы қылтиған қауын-қарбыз, қызанақтарын жүйектеп жатыр. Мұндай ыстықты елей қоятын ешкім жоқ. Біз ыстық отыздан көтерілсе, көлеңкеге басын тығып, жұмысты тоқтататын Еуропа емеспіз.
Әрі-беріден соң ыстық дегенің адам ағзасына қаншама пайда әкелетінін білеміз ғой. Күн сәулесі бактерияларды өлтіреді. Тері күнге неғұрлым күйген сайын, бактерияларды жоятын қуат соғұрлым көбейе түседі. Ультракүлгін сәуленің әсерінен тері тез қызарып, ағзаның зат алмасуы, қан айналысы жақсарады.
Осы ыстықта қазақ ыстық шай ішіп отырады. Әлгі айтқан еуропалықтар бұған күледі екен. Біз білім іздеп жүрген Еуропаның күлгені несі. Ыстық күні шай ішудің ғалымдар түзіп берген бірнеше әсерін мысал етіп өтейін, енді. Метаболизмнің жақсаруына ықпал етеді. Тамақ ішу кезінде ыстық шай ішу дәрумендердің сіңуіне көмектеседі және ағзаға артық судың жиналуын болдырмайды. Жұқпалармен күреседі. Ыстық шай біздің иммунды жүйені жақсарта алады. Коронавирус кезінде бізге күшті иммун көмектесті. Арықтауға септеседі.
Шайда флавоноидтар бар. Бұлар – ағзаға майды жылдам және жақсы ыдыратуға әсер ететін өсімдік пигменттері. Шайға қасықтап қант салып ішу әдетінен арылу керек, оның орнына жеміс-жидектер, лимон, жалбыз, зімбір қосып ішкенің дұрыс. Шіркін, қойдың қою сүтімен ішкен шай қандай!
Сүтте адам ағзасына қажетті ондаған пайдалы зат бар. Бірақ сүтті кеселеп іше алмайтынымыз белгілі. Бұл асқазанға ауыр. Ал шайға қосылған сүт жеңіл қабылданып, пайдалы қасиеттерін толықтай бере алады.
Сүт қатқан қара шай жүрек-тамыр ауруларының алдын алады. Сүттің ең маңызды құрамдас бөлігі кальций сүйек, шаш пен тырнақты берік қылады. Сергітетін бұл сусынның жалпы пайдалы екені сөзсіз.
Қазір интернетте сүтпен шай ішу зиян деген ақпараттар көп. Бола берсін, олар менің ата-бабамнан ақылды емес.
Зерттеулер көрсеткендей, сүт шайдың тек бірнеше қасиетін бәсеңдетеді. Ал оның қосып беретін пайдасы одан бірнеше есе көп. Біздің бір самаурынды бір өзі тауысатын әжелеріміз мұны оқымай-ақ білген.
Дүйсенбек АЯШҰЛЫ,
«Сыр бойы»
