Раушанбек Сариев 1983 жылы Н.В.Гоголь атындағы Қызылорда педагогикалық институтының физика-математика факультетін бітірген. 1983-1988 жылдар аралығында қалалық пионерлер және оқушылар сарайында үйірме жүргізді, лаборатория басқарды, техникалық-шығармашылық бөлімге жетекшілік етті. Он жыл шамасында №1 мектеп-интернатта физика, информатика пәндерінің мұғалімі болды. Кейін жеке кәсіппен айналысып, 2015 жылы қалалық оқушылар сарайындағы жұмысына қайтып оралды. Содан бері осында балаларға білгенін үйретіп келеді. Одан бөлек, «KazRobotics» федерациясының облыстағы өкілі, қаладағы IT паркінің жетекшісі.
– Біраздан бері қалалық оқушылар сарайындағы робототехника үйірмесіне жетекшілік етіп келесіз. Үйірменің қазіргі жағдайы қалай?
– Біздің үйірме облыс әкімінің қолдауымен 2015 жылдың қыркүйек айында ашылды. Содан бері облыстық білім басқармасы, қалалық білім бөлімі және қосымша білім беру орталығының қаржысы есебінен қажетті құрал-жабдықтар сатып алынып, материалдық-техникалық база біршама нығая түсті. Өткен жылы 3D принтер алдық. Жаңа заман принтерінің арқасында ең күрделі деген заттардың құйма пішіндерін жасайтын болдық. Бұл жерде балалар робот құрастырумен ғана айналыспайды. Бізде олардың техникалық шығармашылығын арттыруға да көңіл бөлінеді. Өткен ғасырдың 80-жылдары, пионерлер сарайы болып тұрған кезде мұнда техникалық бағыттағы 25 үйірме болған. Қазір сол игі үрдісті қалыпқа келтіру бағытында жұмыс істеп жатырмыз. Заман талабына сай станоктарға тапсырыс беріп қойдық. Осылардың бәріне қол жеткен кезде робототехника лабораториясын жабдықтауға мүмкіндік туады.
– Робототехника жайында елімізде соңғы жылдары ғана кеңінен айтыла бастады. Саланың жұмысын ілгерілетуге мемлекет тарапынан жіті көңіл бөлініп, үлкен күш жұмсалып жатыр. Осы орайда сырбойылық балалардың талабы, құлшынысы қандай дәрежеде?
– Біздің балалардың бұл салаға қызығушылығы өте жоғары. Жуырда облыстық білім басқармасы «KazRobotics» федерациясының қолдауымен Қызылордада робототехника бағытында оқушылардың облыстық «Robo Fest» фестивалін ұйымдастырды. Оған 6 мен 17 жас аралығындағы 80-дей бала қатысты. Талапкерлердің жұмысын тәуелсіз қазылар алқасы бағалады. Осы орайда, әсіресе, жобалардың бірегейлігі, конструкцияның техникалық күрделілігі, сондай-ақ аз уақыт ішінде тапсырманы мүлтіксіз орындау сияқты жайттар ескерілді. Фестивальға қатысқан балалардың бәрі – «сен тұр, мен атайындар». Кейбірі адамның ойына келмейтін дүниелер құрастыруымен дараланады.
Ал былтыр желтоқсан айында жобалық менеджмент жүйесін енгізу аясында облыс әкімдігі «Hack Day» байқауын ұйымдастырды. Бірінші рет өткеніне қарамастан, оған біз ойлағаннан да көп талапкер қатысып, ақпараттық технология, контент және медиа, кино және видео бағыттарында 140-қа жуық жоба ұсынды. Байқау шартына сәйкес олар бар-жоғы бір күннің ішінде идеяларын прототипке айналдыруы тиіс болды. Бұл шара да балаларымыздың қарым-қабілетін байқатты.
– Болашақта жаңа бағытты игергісі келетіндерге қандай кеңес айтар едіңіз?
– Робототехника түрлі модельден робот жинаумен ғана шектелмейді. Ол үшін радиоэлектрониканы, электротехниканы, физиканың техникасы мен электр бөлігін, информатика мен математиканы міндетті түрде білу керек. Әрбір траекторияны, әрбір дөңгелектің диаметрін есептей білу өте маңызды. Сол кезде ғана толыққанды модель, яғни өз ойымыздағы роботты құрастырып шыға аламыз. Ал пәндерден физика, математика, информатика, технологияны білу міндетті.
– Үйірмедегі балалардың қандай жетістіктері бар?
– Оқушылар қазір автоматтандырылған робот қол жасап шықты. Қол буынының қимылын мотор атқарады. Ол заттарды түр-түсіне қарай іріктей алады. Робот қол Қызылордада салынып жатқан шыны зауыты үшін таптырмас құрал бола алады. Біз тек моделін құрастырып қойдық. Егер инвесторлар қызығушылық танытып, оны дамытатын болса, зауыт жұмысы біршама жеңілдер еді. Жақында Астанада өтетін оқушылардың шығармашылық байқауына осы өнертабысымызды апарғымыз келіп отыр.
– Бәрекелді! Тағы нендей жетістіктеріңіз бар?
– Балалар құрастырған дүниелер аз емес. Көбіне «ақылды жылыжай», «ақылды үйлер» жасауға ынталы. Сонымен қатар, мобильді метеостанцияның моделін құрастырды. Ол адам аяғы жетпейтін орындарда болып, сол жердің ауа райын – температурасын, күн мен желдің қозғалысын, жердің ылғалдылығын, ауаның ластану деңгейін зерттейді. Гейгер есептегішімен радиация мөлшерін де анықтай алады. Содан соң жинаған ақпаратын интернет арқылы компьютерге жолдайды.
– Балалардың ішінен кімдерді бөліп-жарып айта аласыз?
– Қызылорда қаласындағы №23 мектептен Рустам Кенжалы, №144 мектептен Оралбек Абдуллаев, №1 мектептен Бейбарыс Раушанбек, Темірлан Хамза және басқа да балалар бірінен бірі озады. «Robo Fest» фестивалінің нәтижесі бойынша республикалық жарысқа 12 оқушы жолдама алса, соның 2-і – Назарбаев зияткерлік мектебінен, қалғаны – біздің балалар. Оқушылар сарайында 7 мен 12 жас аралығындағы балаларға арналған тағы бір үйірмеміз бар. Оған Серікбол Ерәлиев жетекшілік етеді. Үйірме оқушылары жарыстарға қатысып, жүлделі орындардан көрініп жүр.
– Өзге өңірлермен, оқу орындарымен байланысып тұрасыздар ма?
– Робототехника негізінен білім беру, спорт және өндіріс бағыттарын қамтиды. Біз соның ішінде алдыңғы екеуі бойынша жұмыс істейміз. Оқушылардың талпынысын арттыру мақсатында Қорқыт ата атындағы Қызылорда мемлекеттік университетімен, Мәншүк Мәметова атындағы Қызылорда гуманитарлық колледжімен тығыз байланыс орнатылған. «KazRobotics» федерациясының филиалдары еліміздің барлық өңірінде болғандықтан, барлығымен дерлік өзара тәжірибе алмасып тұрамыз. Өз басым робототехника саласындағы ешбір жаңалықты қалт жібермеймін. Қажетті әдебиеттерді қайдан болса да алдырып, балаларға сол бойынша робототехниканың қыр-сырын үйретемін.
– Қызылорда қаласында құрылған ІТ паркінің мақсат-міндеттері қандай?
– «Hаck Dаy» фестивалі аймақта ақпараттық-коммуникациялық технология саласында талантты жастардың көп екендігін көрсетті. ІТ паркін құру қажеттілігі осындай жастарды цифрландыру бағытындағы жобаларға жұмылдырып, олардың мүмкіндіктерін шыңдау мақсатында пайда болды. Бұл алаңда өңірдің жетекші программистері бірігіп жұмыс істейді. Ол үшін коворкинг, әңгімелесу, демалыс, жеке жұмыс орындары, 2 конференцзал, 3D студиясы мен технолабораториялар қарастырылған. Робототехникаға арналған орындар да бар. Жалпы, мұндай парктер «Цифрлық Қазақстан» бағдарламасы аясында ашылып жатыр. Одан бөлек, жас инженерлер мектебін ұйымдастыруды жөн көріп отырмыз.
– Біз қаласақ та, қаламасақ та болашақтың кілті – осы ақпараттық технологияларда. Роботтар дәуірі туғанда өзіміз жұмыссыз қалмаймыз ба?
– Қазіргі күні жоғары оқу орнын бітіргендердің арасында экономист, заңгер, қаржыгер сияқты мамандықтардың иегерлері жетіп артылады. Дипломы бола тұра жұмыс таппай сенделіп жүргендер көп. Мен біздің үйірмедегі балалар болашақта бұл мамандықтарды таңдамайтынына жүз процент сенімдімін. Өйткені олардың техникалық бағытқа қызығушылығы жоғары. Балаға бүгіннен бастап мамандық таңдауға көмектессек, әлгіндей мәселе тумайтыны анық.
Болашақта барлық өндіріс автоматтандырылады. Роботтар адамның көмекшісіне айналады. Оның алғашқы көріністерін қазірдің өзінде айналамыздан көріп жүрміз. Мысалы, биіктен фото, видео түсіруге арналған дрондар пайда болды. Олардың көмегімен енді пошта тасымалы жеңілдей түсті. Пилотсыз ұшақтар, көліктер шығарылып жатыр. «Роботтар тұрғанда адамдар жұмыссыз қалмай ма?» дейсіз. Бірақ оларды басқаратын да адам керек қой. Біздің артықшылығымыз – адами интеллекттің болуында. Қалай десек те, робот робот болып қалады. Оның тізгіні – өзімізде.
– Әңгімеңізге рахмет!
Сұхбаттасқан
Назерке САНИЯЗОВА,
«Сыр бойы».
>>> Біздің Facebook, Instagram парақшаларымыз бен Telegram каналымызға жазылыңыз! <<<
