Бүгінде интернет адам тіршілігінің ажырамас бір бөлігіне айналды. Тіпті кейде өзімізді өмірімізге дендеп енген әлеуметтік желісіз өмір сүре алмайтындай сезінетініміз де рас. Жұмыс іздеген жан да бәрін қойып, әуелі интернетке үңіледі. Жарнама, хат алмасу, пікір білдіру дегеніңіз желіні жарып тұр.
Алайда, бұл өзгеріске тез бейімделгенімізбен, бір мәселені ескеріп жатқандар аз.
Елбасы кезекті Жолдауының бірінде «Қазақ тілі ғылым мен білімнің, интернеттің тіліне айналады» деген болатын. Алайда, интернеттен шұрайлы да көркем тіліміздің ізін де таппайсыз. Әдепкіде, әлеуметтік желілердегі өріп жүрген қателерден денеміз түршігетін. Тіпті, түзетуге тырысқандар қатары да аз болған жоқ. Алайда, бір өкініштісі, бұл келеңсіздікке уақыт өте келе барлығының да еті өліп кеткендей. Тіпті әлеуметтік желідегі белең алған сауатсыздық соңынан ілесіп бара жатқандаймыз. Әйтпесе, неге түзетпейміз?
Өткен аптада облыстық ішкі саясат басқармасы жанындағы алқа мәжілісінде облыс әкімінің орынбасары Р.Рүстемов әлеуметтік желідегі тілдің шұбарлануына қоғамның немқұрайлы қарайтынына қынжылыс білдірді.
– Әлеуметтік желіде грамматикалық қате өріп жүр. Бүгінгі жастар орфографикалық, орфоэпиялық ережелерді сақтамай, хат алмаса береді. Бұған ешкім мән бермейтін болды. Тіл шұбарланып бара жатыр. Мысалы, бүгінгінің жаргондары мынадай: «тормоз ұстау», «зависать ету», «базар жоқ», «құлақтан тебу», «потеря болу», «қораға кіру», «сущняк», «лақтырып кетті». Бұған бей-жай қарауға болмайды, түзетуіміз керек, – дейді Р.Рүстемов.
Қаламыздағы №2 «Мұрагер» мектебінің 9-сынып оқушысы Елнұр Зейнел бұл мәселені ғылыми жұмысына тақырып етіп, біраз ізденіпті. Ол ізденіс барысында мектеп оқушылары арасында сауалнама жүргізеді және бір ай бойы тек қазақ тілінде хат алмасу конкурсын жариялайды. Нәтижесінде 6-сынып оқушылары 90 процент, 7-сынып оқушылары 50 процент сауатты жаза білсе, 10-11 сыныптағылар арасында таза қазақ тілінде хат алмасу көрсеткіші 15 процентті көрсетеді. Тағы бір айта кетерлігі, олар қазақ тілінде қатесіз, дұрыс жазуға қиналатындарын білдірген. Елнұр замандастарына көмектесу үшін «Т9» кітапшасын шығарады.
– Әлеуметтік желіге жазу барысында Т9 деген бағдарлама бар. Сол бағдарлама ағылшын, орыс тіліндегі сөздерді дұрыс жазуға көмектеседі. Сонымен қатар аударма жасайды. Бірақ ол өзге тілден қазақ тіліне сауатты аудармайды. Көбіне мағынасы өзгеріп кетеді. Т9 атты кітапша арқылы қазақ тілінде сауатты жазуға болады және ол сөздердің латын қарпінде қалай дұрыс жазылатынын да ұсындым. Алдағы уақытта бұл кітапшаны компьютерлік бағдарламаға енгізуге жұмыс жасап жатырмын, – дейді ана тілінің тазалығын сақтауға үлес қосып жүрген жас өрен Елнұр Зейнел.
Елнұрдың кітапшасын парақтай отырып, әлеуметтік желіде жиі кездесетін, шынында да қателігіне етіміз өліп кеткен сөздерді түзеп көрсеткенін көріп ұялдық та қуандық. Сізге қалай әсер етті?..
Ендеше, әлеуметтік желіде қатесіз жазуды өзіңізден бастаңыз, өзгелер сізге қарап сөз түзесін.
Гүлмира ДІЛДӘБЕКОВА.
>>> Біздің Facebook, Instagram парақшаларымыз бен Telegram каналымызға жазылыңыз! <<<
