Атақты «Мен – қазақпын!» поэмасының авторы Жұбан Молдағалиевтің «Білем, білем бір қазақты» атты бір керемет өлеңі бар. Бұл өлеңнің кереметтігі авторы бір қазақты жырлау арқылы бүкіл ұлттың болмысын мақтан етеді. Осы өлең жолдарындағыдай, мен де «Білем, білем бір қазақты». Ол – бүгінгі әңгімеміздің кейіпкері «Үш би» Құрмет белгісінің, «Сот жүйесінің құрметті қызметкері» төсбелгісінің, «Қазақстан Конституциясына 25 жыл» медалінің иегері, Атырау қаласы №2 сотының төрағасы Мирамбек Ибрагимұлы Нағашыбаев.
Мирамбек Ибрагимұлының есімін алғаш екі мыңыншы жылдардың басында студентімнің ата-анасынан естідім. Баласының тағдыры бүлініп кетпеуіне Орал қалалық сотының судьясы Нағашыбаевтың ықпалы мол болғандығын ағынан жарылған ата-ана ризашылықпен айтып берген болатын. Істі болған студенттің ата-анасының айтуына қарағанда баласы бірге оқитын курстас балаларына болысам деп шатылған. Ауылдан келіп оқып жатқан курстас достарына қоқан-лоққы көрсетуші жатжұрттықтарды мұның баласы «тәртіпке» шақырса керек. Әлгілер «қорыққан бірінші жұдырықтайды» дегеннің кебін келтіріп ұлттық кемсітушілік көрсетті деп арыз түсірген. Сот барысында шағымданушылардың бопсалаушылық әрекеттері анықталып екі жақ келісімге келіп, іс тынған. Өзіміз де, көрсе көз тойғандай, қайратты, ақылды көшбасшы студенттің ондай бейбастыққа бармасын білген едік. Осының бәрін сот барысында анықтаған судья Мирамбек Ибрагимұлы «арбаны да сындырмай, өгізді де өлтірмей» бәрін салқынқандылықпен шеше білген. Жас адамдардың тағдырына сызат түсірмей, жазалауға емес істің жайын табуға ұмтылған. Үміт еткен көзінің нұры – баласының тағдыры оң шешімін тапқанда қуанған ата-ананың «атына заты сай екен судьяның әділдігін айтып көңілімізді мейрамға бөледі ғой, ғұмыры есіміндей шуақты болсын» деген тілегі әлі есімде.
Бұл біз білетін істің бірі ғана. Кісілігі болмысынан аңғарылып тұратын Мирамбек Ибрагимұлының өмір мектебінен түйгені мол тұлға екендігін кейінгі ресми, бейресми кездесулерде талай байқадық. Прометейдің мәңгілік сөнбейтін алауындай қызулы университет жастарымен кездесулерде Мирамбек Ибрагимұлы өз ісінің білгір маманы ғана емес, қоғамдық-әлеуметтік жағдайларды жетік білетін әрі оны талдап тындарманын өзіндік уәждерімен иландыра алатын сарабдал сарапшы, тұшымды тұжырымдарды тауып айта білетін шешен екендігін талай танытты. Мұның барлығы – сөз жоқ, көргенді түйгеннен, өз ісінді сүйгеннен бойда жинақталатын рухани күш немесе Абайша айтқанда, «Естілердің айтқан сөздерін ескеріп жүрген кісі өзі де есті болады» тәмсілінің ақиқаттығы.
Сөзімізге арқау етіп отырған Абай данамыз «Үш-ақ нәрсе адамның қасиеті» дей келіп, «ыстық қайрат, нұрлы ақыл, жылы жүректі» санамалап көрсетеді. Ал осы қасиеттер адамға тек пен тәрбие арқылы беріледі дегенді де айтады түйгенін тәлімге айналдыратын халқымыз. Текті айтсақ, тереңдеп кетуіміз мүмкін. Тәрбиемен берілген білімнің адами болмысқа ықпалы зор екендігін де бабаларымыз айтып өтті. Оны өзіміз де өмірден көріп жүрміз. Тәрбиенің бастауы шаңырақтан, жақсы әке мен анадан. Ұрпағына ақ пен қара, тақ пен жұп, көк пен жер, жақсылық пен жамандық ара жігін ашып көрсете алатын, бойларына жұғысты қыла білетін – ата-ана. Мирамбектің балаң шыбықтан дұрыс бой түзеуіне бар күтімді жасаған асқар тау әкесі Ибрагим ақсақал мен аяулы анасы Ақбике шешеміз. Темір жолдың темірдей тәртіпке бағындырылған ырғағында қызмет жасаған ата-ана отбасында да ыждағаттылықты, жауапкершілікті, төзімділікті, ауызбіршілікті, еңбекқорлықты өмірлік ұстанымға айналдырды. «Ұяда не көрсең ұшқанда соны ілесің» мақалының шынайылығы, қалып айтылмағандығы осыдан аңғарылса керек.
Махамбет ақынның «Өтемістен туған он едік, Онымыз атқа қонғанда, Жер қайысқан қол едік» дейтін өлең жолдары бар. Сол сияқты Ибрагим ақсақалдан тараған тоғыз баласы бүгінгі таңда өскен-өнген үлкен әулет. Өскен-өнген дегенді санына қарап айтып отырғанымыз жоқ. Салиқалы істеріне қарап елдің беріп отырған бағасы. Алтын ұя ауылдарын абаттандыру, әсіресе ұрпақтан-ұрпаққа қалатын ағаш отырғызу, ділі мен дінін тануға имандылық орнын ашу сынды көз көрген игі істерінің бірлі-жарымын ғана атап отырмыз.
Бұл жөнінде Арал ауданының әкімі Мұхтар Оразбаев «Сарқылмайтын сағыныш» кітабында «Нағашыбаевтар әулетінің мәртебесі аралқұмдықтарға ғана емес, сонымен бірге бүтіндей аудан жұртшылығына ортақ өнеге мектебі іспеттес. Ибрагим аға ұрпақтары ұлттық үрдісті, заманалық үдерісті табиғи түрде үйлестіруімен де дараланады. Заңгер мамандығына таңдау жасағандары республиканың бес облысында әріптестер мен әлеумет сеніміне ие. Мұнайшы, ұстаз, атанғандары да танымал» дейді.
Осы кітапта Мәдениет қайраткері Ермек Жұмахметұлы: «Ибрагим ағамыз өте байсалды, ойланып сөйлейтін, берекелі, пейілі кең, көне әңгімелерден хабары бар кісі екен. Сөйтсем, қазақ әдебиетінен мол хабары болып шықты. Үйге мерзімдік басылымдардың бәрін жаздырып алады екен. Әсіресе, жібермей оқитыны «Жұлдыз» журналы болып шықты» дейді.
Мұның барлығы – кейіпкеріміз Мирамбек Ибрагимұлының азаматтық келбетінің қалыптасуына оң әсер еткен қайнар бастаулар. Мәкеңнің адамдармен қарым-қатынасындағы ерекше аура, сөзге беріктік, істің барысын болжаудағы ой айқындығы жоғарыда атап өткен тек пен тәрбиеде жатыр деген сөзіміздің мәнісі осы.
Тәрбиеден туындайтын ізгіліктер жөнінде Мирамбек Ибрагимұлы «Заң» газетіндегі «Ата Заңның авторы – халық» атты мақаласында былай дейді: «Егер біз ұрпаққа бала жастан ұлтжандылық қасиетті дарыта алсақ, әрбір азаматымыз еліміздің патриоты болып шығатыны хақ. Сонда ғана біз қоғамның шынайы конституциялық келбетін ажарландырып, жаңа конституциялық мәдениетті қалыптастырамыз. Мәдениеттілік, отансүйгіштік, ұлтжандылық әрбір отбасындағы тәрбие шеңберінен бастау алса, әділдік пен заңдылықтың күретамыры – Ата Заңымыздың қайнарынан қуат алады» деп пайымдайды. Бұл – «Ел боламын десең бесігіңді түзе, тәмсіліңді түзе» деген қуатты сөзбен үндесіп жатқан жақсы ой. Конституция қазақ мұраты үшін қызмет жасайды дегенді жеткізіп тұрған түйін сөз.
Сөзіміздің кіріспесін Жұбан ақынның «Білем, білем бір қазақты» өлеңімен бастаған болатынбыз. Жайық жұрты жүз жылдығын тойлап жатқан жыр сұңқары Жұбан ақын қилы заманның өзінде қисынын тауып болмысы бөлек қазағын мақтан етсе, үлгі көрсетсе кейінгі буын неге жаңғыртпасқа. Қазақтың марғасқа ұлдарын Жұбанша «Білем, білем бір қазақты» деп азаматтық келбетін ашып неге жазбасқа, жырламасқа. Шын шабыт үстінде туған ақын өлеңіне кезек берелік:
«Жылқыда
Жақсыны айтса
қазанат деп,
Адамда
Мақтайды ерді азамат деп.
Мұнымен
Бір дидарлас болғандар да
Кетеді жігіт-ақ деп,
Қазақ-ақ деп»
Дана халқымыз «Жақсының жақсылығын айт, нұры тасысын» деп жатады. Сындарлы салада әділдіктің үстемдік құруы үшін адал қызмет жасап жүрген қазақтың бір баласы Мирамбек Ибрагимұлы тарапына жылы сөз айту, мерейтойы қарсаңында мерейін үстем ету – ата-бабамыздан келе жатқан дәстүр сабақтастығы. Өсер елдің өнегелі әңгімесі, насихаты.
«Біз Мәңгілік Ел боламыз деп, кемел мемлекет құруды көздеген халықпыз… Халқы заңын сыйлайтын, сотына сенетін қоғам – ең дамыған қоғам. Біздің мақсатымыз – дәл сондай қоғам құру. «Қазақстан – 2050» стратегиясының басты межелерінің бірі – осы» деген болатын Қазақстанның Тұңғыш Президенті-Елбасы Нұрсұлтан Назарбаев. Ел мен Елбасының сенімінен шығып, «Қазы – халықтың ожданы» деген сенімге селкеу түсірмей ақ сөйлеп, әділдіктің үстемдік құруына бар ғұмырын арнап келе жатқан Атырау қаласы №2 сотының төрағасы Мирамбек Ибрагимұлы Нағашыбаевқа деніне саулық, отбасына амандық тілейміз.
Азамат МАМЫРОВ,
Батыс Қазақстан инновациялық-технологиялық университетінің доценті, филология ғылымдарының кандидаты
>>> Біздің Facebook, Instagram парақшаларымыз бен Telegram каналымызға жазылыңыз! <<<
