Биыл Қазақстан Халқы Ассамблеясының құрылғанына ширек ғасыр толады. Осы уақыт аралығында ол ұлттар арасындағы татулық пен бірліктің, қоғамдағы тұрақтылықтың алтын көпіріне айналды. Қиын жылдарда Сыр өңірінен сая тапқан сан ұлттың ұрпақтары бүгінде туған жерді түлетуге еңбек сіңіріп келеді. Мереке қарсаңында облыстық ҚХА-ның хатшысы Ләйлә Төрешовамен әңгімелескен едік.
– Ләйлә Бегалықызы, бүгінде Қазақстан халқы Ассамблеясы қоғамдық бірегей институтқа айналды. Осы орайда құрылымның мазмұнын одан әрі арттыру мен дамытудың маңызы зор. Бұл туралы не айтар едіңіз?
– Бүгінде құрылғанына 25 жыл болған Қазақстан халқы Ассамблеясы – жалпыұлттық татулық пен қоғамдық келісімнің ерекше моделін қалыптастыра алған мәртебелі институт. Елбасы атап өткендей, ҚХА зор біріктірушілік және зияткерлік әлеует жинақтап, еліміздегі татулық пен бірліктің ұйытқысы болып отыр.
Алаштың анасы атанған қасиетті Сыр өңірінде де Қазақстан халқы Ассамблеясының барлық құрылымдары қалыптасып, жемісті жұмыс жүргізіп келеді. Бүгінде облыстық Ассамблеяның құрамына 11 этномәдени, аудандарда 6 этнобағыттағы бірлестік, 118 аналар кеңесі, 165 қоғамдық келісім кеңесі, 1 ғылыми-сарапшылық топ, 1 медиация кабинеті, Қорқыт ата атындағы ҚМУ-да «Қазақстан халқы Ассамблеясы» кафедрасы, депутаттық және кәсіпкерлер тобы, журналистер мен сарапшылар клубы, «Жаңғыру жолы» жастар қозғалысы кіреді.
Былтыр облыстық Қазақстан халқы Ассамблеясының бастамасымен түрлі форматта 200-ден астам шара өткізіліп, оған 100 мыңнан астам аймақ тұрғыны атсалысты.
– Әр ұлттың өзіне тән құндылықтары бар. 130-дан астам ұлт пен ұлыс қоныстанған елімізде ұлттардың бірлігін сақтау, достығын нығайту – басты мақсаттың бірі. Аймақтағы этномәдени бірлестіктер туралы айтып өтсеңіз. Олардың ұлттық болмысын сақтауда қандай жұмыстар атқарылып жатыр?
– Облыстық ҚХА-ның қолдауымен этномәдени бірлестіктер «Сыр елі – достық мекені» жобасы аясында 40-тан астам іс-шара ұйымдастырды. Атап айтқанда, «Славяне» этномәдени бірлестігінің «Масленица», «Достықта жоқ шекара», «Почитай Пушкина», татар этномәдени бірлестігінің «Сабантуй», кәріс ұлтының «Сольналь» мерекесі, түркі халықтарының Наурыз мейрамы, еврей және неміс этностарының «Рош-а-шана», «Остерн» ұлттық мерекелері, қайырымдылық акциялары, концерттік бағдарламалар, кездесулер және түрлі форматтағы шаралар өтті. Бүгінде «Достық үйінде» барлық жағдай жасалған. Атап айтсақ, үлкен концерттік зал, мәжіліс залы, би залы, кітапхана мен тіл оқыту кабинеті және т.б. бар.
Өткен жылы орыстың ұлы ақыны А.Пушкиннің 220 жылдығына арналған «Пушкинді оқу және құрметтеу» театрландырылған қойылымы өтті. Кітап көрмесі ұйымдастырылып, онда А.Пушкин атындағы қалалық орталық кітапханасының қорында 118 жылдан бері сақталған, 1901 жылы Санкт-Петербургте жарық көрген «Русские поэты» кітабы, облыстық Ә.Тәжібаев атындағы әмбебап-ғылыми кітапханасының қорындағы 1926, 1928, 1935 жылдары жарық көрген «Пушкин хаттары» кітабының түпнұсқасы мен көшірмелері қойылды. Сондай-ақ, жыл сайынғы дәстүр бойынша облыстық этномәдени бірлестіктер Байқоңыр қаласындағы «Халықтар достығы» атты ұлттық мәдениеттердің ашық қалалық фестиваліне белсене қатысады. Жалпы, облыстық Ассамблея қазақстандық этностардың мәдениеттерін, тілдерін және дәстүрлерін әрі қарай дамыту жөнінде жұмыстарды толассыз жүргізе беретін болады.
– ҚХА-ның бастамасымен қолға алынған жобаның бірі – «Қазақтану». Жобаның мақсаты және оның аясында атқарылып жатқан жұмыстар туралы айтсаңыз. Бұл жоба бізге не береді?
– Жобаның негізгі мақсаты – біртұтас ортақ құндылықтарды қалыптастырудың негізі ретінде қазақ халқының тарихын, мәдениетін, философиясын, этикасын дәріптеуге, сондай-ақ, Қазақстан этностарының арасында «Рухани жаңғыру» бағдарламасының жобаларын ілгерілетуге бағдарланған. Біз қазақ мәдениетінің, қоғамы мен мемлекетінің қалыптасу және даму үрдісін түсіну тұрғысынан алғанда бірегей қағидаттарды қалыптастыруымыз керек. Олар – өз ошағыңды құрметтеу, туған жерге деген сүйіспеншілік, ана тілге деген құрмет және сөз құдіретін кең мағынада түсіну, қонақжайлылық пен адамдар арасындағы қарым-қатынастың маңыздылығын ұғыну, адамның ар-ожданына негізделген абыройы мен қадір-қасиетін сақтау, «үшкір бұрыштары жоқ шеңбер» өмірлік философиясы және оның нышандарының киіз үй, ошақ, табақ, шаңырақ терең мағынасына басты назар аударылады.
Аталған бағыттардағы жұмыстарды жүйелі жүргізу барысында түрлі форматта 25-ке жуық кешенді шара ұйымдастырылды. Атап айтқанда, дәрістер, кездесулер, зияткерлік байқаулар, ұлттық-мәдени фестивальдар, ғылыми-танымдық конференция-форумдар, «Мәміле» пікір алмасу клубының отырыстары және тағысын тағы. Бұл шараларға 12 мыңнан астам адамды қамти алдық.
Дәрістер мен кездесулерде қазақ халқының салт-дәстүрлері, мәдениеті, әдебиеті, философиясы туралы терең ақпарат беріп, жалпыұлттық бірлік пен қоғамдық келісімнің қазақстандық үлгісін қалыптастырудың, оның қызмет етуінің және одан әрі жетілдірудің біріктіруші негіздерінің бірі ретінде маңызы түсіндірілді. Өткен жылдың қараша айында «Қазақы дүниетаным және XXI ғасыр» республикалық ғылыми-танымдық конференциясы ұйымдастырылды. Оған Т.Жүргенов атындағы қоғамдық қордың төрағасы, «Қазақтану» жобасының республикалық лекторлар тобының мүшесі С.Аңсатов, Алматы қаласынан өнертану кандидаты, Ә.Қастеев атындағы Мемлекеттік өнер музейінің ғылыми хатшысы Е.Резникова, Түркістан қаласынан филология ғылымдарының кандидаты, Қожа Ахмет Яссауи атындағы халықаралық қазақ-түрік университетінің қауымдастырылған профессоры Ж.Исаева және Қорқыт ата атындағы ҚМУ-дың профессорлары қатысып, жоба маңызын баяндады. Сонымен қатар, жоба аясында Сырдария, Жалағаш және Қармақшы аудандарында ғалымдардың дәрістері, Аналар кеңесі мүшелерінің кездесулері, «Жаңғыру жолы» ЖҚ жастарға арналған оқыту семинарлары және этномәдени бірлестіктердің концерттік бағдарламалары өткізілді. Жалпы жобаның берері көп.
– Жастар саясатына қаншалықты мән берілуде? «Жастар жылы» аяқталды. Осы тұрғыда Сіздердің тараптарыңыздан қандай жұмыстар жасалды?
– Облыстық ҚХА-ның «Жаңғыру жолы» жастар қозғалысының құрамында 50-ден астам белсенді жас бар. Қозғалыс жұмысын жүйелі әрі сапалы жүргізу мақсатында «Достық үйінен» арнайы кабинет беріліп, ол барлық қажеттіліктермен қамтамасыз етілді.
Жастардың бастамасымен түрлі форматтағы мерекелік кештер, қайырымдылық акциялары, спорттық және интеллектуалдық сайыстар, ғылыми-танымдық шаралар өткізілді. Шаралардың негізгі дені жастарға патриоттық тәрбие беруге, олардың салауатты өмір салтын ұстануына бағытталды. Жастардың қоғамдық өмірге белсене араласуға қызығушылығын туғызатын іс-шаралардың жаңа форматтары пайда болуда. Әсіресе, жастардың арасында кеңінен танымал болып келе жатқан хакатондар. Мысалы, Ә.Тәжібаев атындағы облыстық әмбебап-ғылыми кітапханасының коворкинг орталығында «Ұлттық бірегейлікті сақтау» тақырыбында әлеуметтік хакатон ұйымдастырылып, жастардың ерекше қызығушылығын тудырды.
Өңірде жастар слетін өткізу дәстүрге айналды. Өткен жылы «Orda CAMP-2019» атауымен облыстық Ассамблеяның «Жаңғыру жолы» жастар қозғалысы белсенділерінің слеті алғаш рет Жаңақорған ауданындағы «Талдысу» жазғы сауықтыру лагерінде өтті. Жастарға қызықты семинар-тренингтер, коучингтер және мастер-кластар өткізіліп, ұлттық спорт түрлерінен жарыстар ұйымдастырылды. Сондай-ақ, жастар қозғалысының белсенділері Шығыс Қазақстан облысындағы «Бірлік-Единство» халықаралық жастар лагерінде болып қайтты. Сонымен бірге жастарды ізденуге және бос уақыттарын өткізудің тиімді әрі белсенді формаларын іздеуге тарту мен ынталандыру мақсатында «Жаңа толқын жобалары» атты әлеуметтік жобалар байқауы өткізілді. Байқауда «IT еріктілік. Цифрлы Қазақстан – барлығы үшін!», «Онлайн тілдер мектебі», «Сыр балығын қолдан ұрықтандыру» секілді тың тақырыптар қорғалды.
Үшінші жыл қатарынан облыстық Ассамблея аймақтың тарихи-мәдени мұраларына экспедициялар өткізіп келеді. Өткен жылы «Қазақстанның киелі жерлерінің географиясы» жобасы бойынша «Ұлы дала елі» тарихи-танымдық экспедициясының екі кезеңі өтті. Оның құрамына түрлі этностардың аз қамтылған және көпбалалы отбасылардың балалары енгізіліп, облыстың тарихи-археологиялық ескерткіштерімен таныстырылды.
Жастардың бастамаларымен бірнеше рет қайырымдылық концерт өткізілді. Оған Константин Луца деген белсендіміз бастамашы болып жүр. Евгений Демиденко Нұр-Сұлтан қаласында өткізілген ҚХА-ның ХХVІІ сессиясында сөз сөйлеп, сессия тарихында ең жас спикер атанды.
– Ұлттың, рухтың негізі – ұлттық тіл. Қазақы қаймағы бұзылмаған өңірдегі өзге ұлттардың мемлекеттік тілді меңгеруі қалай?
– Бұл бағытта облыстық Ассамблея тарапынан үздіксіз жұмыстар жүргізіліп келеді. Мәселен, «Достық үйінде» тілдерді оқыту кабинеті жұмыс жасайды. Онда мемлекеттік және ағылшын тілдері оқытылуда. Осы уақытқа дейін 100-ге жуық дәріс алушы мемлекеттік тіл бойынша білімдерін кеңейтті. Этнос өкілдері арасында «Мәміле» қазақ тілі клубы арқылы сөйлеу шеберлігін арттыру жұмыстары қолға алынды.
Сонымен қатар, бірнеше жылдан бері этнос өкілдерінің балаларына мемлекеттік тілді үйретуге, танымын арттыруға бағытталған «Мың бала» республикалық мәдени-ағартушылық жобасы жүргізіліп келеді. Жоба аясында аудан орталықтары мен Қызылорда қаласында коммуникативті тренингтер, «Sende bir kirpish dúnyege…» ұлттық ойындар бойынша жарыстар, мемлекеттік тілді білу викториналары, латын графикасын қолдану арқылы мемлекеттік тілде диктанттар өткізілді.
– Осы жылы ҚХА-ның құрылғанына 25 жыл толады. Алдағы жылы қандай шаралар ұйымдастырылады?
– Тәуелсіз еліміздің басты жеңісі – бейбітшілік пен тұрақтылық. бұлар – қоғамның алға қарай дамуының, оның табыстылығы мен бәсекелестігінің кепілі.
Биылғы жыл ел тарихындағы маңызды оқиғаларға толы болмақ. Олар – ҚХА мен Конституцияның 25 жылдығы, Ұлы Жеңістің 75 жылдығы, Абайдың 175 жылдығы, әл Фарабидің 1150 жылдығы. Осы орайда облыстық Ассамблея алдында атаулы күндерді мазмұнды түрде жүзеге асыру, ҚХА Төрағасы, Елбасы ұсынған бастамалар мен рухани жаңғыру аясында қойылған мақсаттарды орындау, ҚР Президенті Жолдауда айқындаған мәселелерді іске асыру міндеті тұр. Аталған бастамаларды орындау жолында ел бірлігін сақтай отырып, рухани жаңғырған, бәсекеге қабілетті қоғам қалыптастыруға үлес қосатын боламыз.
Бүгінде өңірлік Ассамблеяның төрағасы, облыс әкімі Қуанышбек Ысқақовтың бекітуімен кешенді жоспар әзірленді. Жоспарға сәйкес түрлі форматтағы жұмыстар қолға алынды. Олар – мәдени-көпшілік шаралар, ғылыми-танымдық кештер, жастарға арналған оқыту семинарлары, қайырымдылық акциялары, салауатты өмір салтын қалыптастыруға арналған сайыстар және т.б. Бұл шаралардан облыстың әрбір тұрғыны тыс қалмайды деп ойлаймын.
Әңгімелескен
Мейрамгүл Дауылбайқызы.
«Сыр бойы».
>>> Біздің Facebook, Instagram парақшаларымыз бен Telegram каналымызға жазылыңыз! <<<
