Сыр бойы медицинасының тарихы мен бүгіні туралы сөз бола қалса, аға буын арасынан Варлен Исаевты айрықша атайтынымыз анық. Ол денсаулық сақтау саласының ыстық-суығына бар өмірін арнаған, дәрігер болу үшін туған жан болатын.
Ақыл-ой мен білім-білік, күш-қуаттың бір адамның бойында тоғысқанын осы Исаев Варлен ағамыздан көрдім десем артық айтпаған болар едім. Оның мамандығы – адам жанының арашашысы ретінде үлгі тұтатын қасиеттері есімізде.
Варлен ағамыз туралы сөз қозғамас бұрын әкесі Иса Тоқтыбаев туралы айта кеткеніміз жөн болатын шығар. Иса Тоқтыбаев қоғам қайраткері, «Шолпан», «Ақ жол», «Қазақ тілі» газеттерінің редакторы, Орынбордағы педагогикалық институтының директоры, Қазақ АҚСР халық ағарту комиссиясының орынбасары, Ленинградтағы шығыс халықтар курсының ректоры қызметін атқарған, 3 рет түрмеде отырып, 1957 жылы ақталып, елге оралған. 1958-1964 жылдары өлкетану мұражайының директоры болған.
Қызылорда қаласынан бір көшеге есімі беріліп, өзі тұрған үйге құрмет тақтайшасы орнатылған.
1998 жылы Тереңөзек ауданындағы №35 қазақ орта мектебі И.Тоқтыбаев есімімен аталды.
Осындай қазақ халқының біртуар азаматының ұлы Варлен 1928 жылы 23 желтоқсанда өмірге келеді.
Варлен Исаұлы оқуды Ленинград қаласында бастап, Ұлы Отан соғысы басталған соң, елге келген.
Ағамыздың өмір жолы теп-тегіс болды деп айта алмаймыз. Әкесі «Халық жауы» атанған жас баланың өмір үшін күрес жолында қара жұмыс істеген кезі де болды.
Жалпы біздің кейіпкеріміздің қатарлары балалықты ерте ұмытқан ұрпақ болды. Тарих парағына айналған ХХ ғасыр бұл буынды айтарлықтай-ақ сынады. Қолдан жасалған аштық, «халық жауы» атанған, қызыл қырғын Отан соғысы, тағысын тағылар осы ғасырдың үлесінде тұр.
Аға буын осы нәубеттің бәрін көрді, иығымен көтерді. Міне, осы ұрпақтың мықты бір өкілі Исаев Варлен Исаұлы. Бұл кісінің өмір жолы, тағдыры да оңай болған жоқ. Дегенде бәрін де жеңді, бәріне де көнді. Өз бақытын өз қолымен жасады.
Кешегі аумалы-төкпелі заман кімнің де болса тағдырына тосқауыл болғаны шындық. Бір мүшелге толар-толмаста жарын жоқтаған ананың зарын, әкесін іздеген баланың сағынышын күн сайын өз жүрегінің сүзгісінен өткізіп, өмір кешті. Ерте есейді. Оқи жүріп, еңбек етіп, өзін-өзі асырап, жоғары білім алды. Бұл айтуға ғана оңай шығар. Оның қаншалықты қиындығын сол жолмен жүріп өткен адам ғана жақсы біледі.
Сонымен, Вакең 1947 жылы Қызылордадағы фельдшерлік-акушерлік мектепке оқуға түсіп, оны 1950 жылы, үздік бағамен аяқтап, Алматы қаласы медициналық институтының емдеу факультетіне оқуға қабылданады.
Институтта оқыған жылдары да ауыр болды, сондықтан да ол сабақтан тыс уақытында вагондар түсіріп, жерқойма қазып, заң институтының сырттай оқитын студенттеріне курстық және бақылау жұмыстарын жазып беріп жүрді, ал жазғы демалыс күндері кожвендиспансер бригадалары құрамында мейіргер, мал шаруашылықта жазғы жайылым телімдерінде фельдшер қызметтерін атқарды. Өзінің оқуымен қатар, ол емханада ЛОР кабинетінде мейіргер қызметін қоса алып жүрді. Өзінің негізгі мамандығын таңдауда бұл үлкен себеп болған.
Қиындықтарға қарамастан 1956 жылы институтты үздік бітіріп, Қызылорда облыстық ауруханасына дәрігер-отоларинголог болып жұмысқа қабылданды.
Бұл уақытқа дейін облыста оториноларингология сырқаттары бойынша маман жоқ болатын, Исаевқа дейін қызмет жасаған мамандар 2-3 жылдан кейін облыстан кетіп қалып жататын. В.Исаев облыстық ауруханаға жұмысқа келгеннен кейін ғана мамандар ағымы тоқталды, осы кезден бастап, облыс отоларинголог дәрігерсіз қалған емес.
Облыстық ауруханада төрт жыл қызмет атқарып, Мәскеу қаласындағы дәрігерлердің білімін жетілдіру институтының клиникалық ординатурасына түсіп, оны бітірісімен қызметін жалғастырды. Қызметін ординатор ретінде бастап, ЛОР (құлақ, тамақ, мұрын емдеу бөлімі) бөлімін 30 жыл абыроймен басқарды.
Жарты ғасырдан астам атқарған қызметі кезінде ЛОР сырқаттарының диагностикасының заманауи әдістерін ендірді. В.Исаевтың әдісімен осы күнге дейін гайморолық және шеке қуыстарына, мұрынның сүйек далдаларына, көмей ісіктеріне, диагностикалық және емдік эзофагоскопия, бронхоскопия, косметикалық оталар жүргізілуде.
В.И.Исаев бірінші болып, облыстық ауруханада госпитальға дейінгі жоспарлы науқастарды консервативтік және оталық емдеу үшін зерттеулер, тарылған өңешті сүмбілеу және тағы басқа әдістер жүргізді. Республика бойынша тұңғыш рет кері бағытта қозғалу эзофагоскопиясын енгізді.
Ординатурада алған тәжірибесін отогенді менингитті, бас ми және мишық абсцестерін ота әдісімен емдеу кездерінде кеңінен пайдаланды.
Ол 70-ке тарта маман дайындады, бүгінде олар облыс, республика көлемінде қызметтерін атқаруда. В.Исаевтың тікелей қатысуымен облыстық орталықта еступротездік кабинет, балабақшаларда арнайы құлағы нашар еститін балаларға арналған топтар, сурдологопедтік кабинет, балалар ЛОР бөлімі және т.б. ашылды.
Бір мезеттері Вакең облыстық аурухана бас дәрігерінің емдеу ісі жөніндегі орынбасары қызметін атқарған болатын. Кейін ұйымдастыру-әдістеме жұмысы жөніндегі орынбасары, жедел көмек және кеңес беру бөлімінің меңгерушісі қызметтерін қоса атқарды. Осы кездері міндетіне адалдығы, абыройлы қызметі ерекше танылды.
Кейін, өмірінің соңғы жылдары дәрігерлік жұмыстан бөлек, аурухананың қоғамдық өміріне белсене атсалысты. Тәлімгерлер кеңесінің, ардагерлер кеңесінің мүшесі, бағбан қоғамының ұйымдастырушысы және саяжай комитетінің төрағасы болды.
Қайсыбір жұмыстың нәтижесі, тікелей ұжым мүшелерінің іс қабілеттеріне, кәсіби шеберліктеріне тікелей байланысты екені белгілі. Бұл талап әсіресе дәрігерлер ұжымына өте қажет. Міне, осы тұрғыда Вакең әр дәрігермен тіл табысып, жүрегіне, ішкі дүниесіне жол таба білді. Талап қойды. Қамқоршы бола білді.
Вакең өз әріптестері арасында біртуар азаматтық болмысымен ерекшеленетін. Турашыл, керек жерінде азаматтық мінез көрсететін, әділеттіктің туын жоғары ұстап, өмірінің соңғы күндеріне дейін ұжым ортасында болды. Өзінің табиғи талантының арқасында білікті маман, ұстаз, ардақты азамат болып, адамгершілігіне дақ түсірмей дүниеден озды.
Өмірге келу де, өмірден өту де өз еркіңнен тыс құдіреттің күші. Жаратушы әр адамның өмір жолын әр қилы етіп пешенесіне нәсіп еткен.
Өмірінің соңғы жылдары денсаулығына байланысты біршама қиындық кешсе де, жанымен бірге жаратылып, қанымен бірге қалыптасқан азаматтығы, өміршеңдігі, ақыл-ой парасаттылығы бір сәт төмендемей дүниеден өтті.
Көзі тірі болғанда биыл 90 жасқа толар еді. Халқымызда «Адам өлген күні өлмейді, ұмытылған күні өледі» деген қағида бар. Олай болса, Вакең арамызда жоқ болғанымен, көзкөргендер тірі тұрғанда, оның қадір-қасиеті көз алдымызда елестеп, рухы өмір сүретіні сөзсіз. Бұл күндері облыстық медицина орталығы дәрігерлері, әріптестері аты аңызға айналған азаматтың есімін зор ілтипатпен еске алып жатады.
«Өткенімізді елемесек, болашақтан күтеріміз қайсы» демекші, Сыр медицинасына еңбегін сіңіріп, маңдай терін төккен аға буын өкілдері өмір сүрген кезеңнің жастарымыздың жадында сақталуы үшін Варлен Исаев туралы көрген-білгендерімді қағаз бетіне түсіріп отырмын. Әрине, ол кісі туралы жазылар, айтылар сөз әлі алда болмақ.
Тұрғанбай МАХАНОВ,
«Қазақстанға еңбегі
сіңген дәрігер»,
облыстың Құрметті азаматы.
>>> Біздің Facebook, Instagram парақшаларымыз бен Telegram каналымызға жазылыңыз! <<<
