Әбдіманап Құтжанов облысымыздың ауыл шаруашылығына, әсіресе су шаруашылығы саласын басқаруда еңбегі сіңген азамат еді. Ол сонау 60-шы жылдардың басында Жамбылдағы гидромелиоративтік институтты бітірісімен туған жерге оралып, ауыл шаруашылығының түрлі салаларында мамандығына сай қызмет етті. Еңбегімен ерте танылған азамат осы саланың түрлі жауапты қызметтерін атқарды. Әуелі қатардағы инженер болудан бастап өзінің біліктілігімен көзге түскен маман 1979-1983 жылдары облыстық су шаруашылығы басқармасы бастығының орынбасары, «Казглавсельхозводоснаб-жение» облыстық басқармасының бастығы қызметтерін атқарды. Кейін облыстық агроөндірістік бірлестігінің ауыл шаруашылығын сумен қамтамасыз ету бөлімшесінің бастығы қызметінде болды.
Жемісті еңбегінің нәтижесінде сол кездегі ең беделді қызметтер – облыстық партия комитеті ауыл шаруашылығы бөлімі меңгерушісінің орынбасары, сонан соң Жаңақорған аудандық партия комитетінің екінші хатшысы сынды партиялық жауапты қызметтерді де абыроймен атқара білді.
1992-2003 жылдары облыстық су шаруашылығы басқармасының бастығы болған ол Халықаралық Аралды құтқару Қоры атқару комитетіндегі Қазақстан Республикасының өкілі қызметін де атқарды.
Ә.Құтжанов «Қазақстанның еңбек сіңірген ауыл шаруашылығы қайраткері», «Құрмет» белгісі орденінің иегері еді.
Менің Әбекеңмен туысқандық қатынасым бар. Бес атаның ұрпақтары негізінен Төменарық қыстағының батысындағы «Алмалы» атты жерді иемденген.
Дария Төменарықтан 10-12 шақырым өткеннен кейін ағысын батысқа бұрып «Аққұм» аталатын жерлерді айналып өтіп, Шиелі ауданының жеріне кіреді. Осы диаметрі 15-18 шақырым келетін жердің шығыс бөлігі – «Алмалы» аталады.
Бес ата Қараторғайдың қыстаулары «Алмалыны» айнала орналасқан. Бүгінгі күнге дейін сол жерлер қыстау салған аталардың атымен: Қанай талы, Өмірбек бауы, Сыпатай талы, Адырбай талы, Төке қыстауы, Есімхан қыстауы аталады. Алмалының жері қалың тоғай, арасы толған неше түрлі құнарлы шөп.
Бір жылы жазда «Екпінді» колхозының күрішін отауға апарды. Егіншілер күріш басынан өз отбасына шақтап жеркепе қазып алған екен. Біздерді әр күрішшінің үйлеріне бөліп берді. Тамағымыз да сол үйдің мойнында. Маса, сона, алақанат – қансорғыштар жаудай. Таңертеңнен түске дейін, түскі астан кешке дейін су ішінде арам шөп жұламыз.
Ауылға келген соң артымыздан келетін қуғыншыдан қорқып, жасырынып жүрдік. Қуғыншы келмей сабақ басталғанша демалыс болды. Келесі жылдары күріш орағы, жүгері жинау, қой қырқуға бардық. Сегізінші сыныпта көктемді көрші колхоздың жүгерісін егуден бастап өнімін жинап бергенше 8-9 класта оқитын ұл-қыздар колхоздың клубында, гаражында жатып жұмыс атқардық. Келесі жылы бірінші қыркүйектен он жетінші қарашаға дейін жүгері жинадық.
Колхоздар сонша жұмысқа бір сом да төлемейтін. Есік, терезесі жоқ гаражда жата беретінбіз.
Әбекең жұмыста онша көзге түсе қоймағанмен, сабақты тиянақты, жақсы оқыды. Мектеп өмірінде болып жататын көпшілік жұмыстарына араласты. Жоғары кластарда комсомол комитетінің хатшысы болды. Класымызда таза «5» деген бағаға оқыған бала болған жоқ. Дегенмен екі ұл, бір қыз жақсы бітірді. Сол үшеуі мектеп бітірген жылы жоғары оқу орнына түсіп кетті. Сол үшеудің біреуі Әбекең болатын.
Бірге бітірген 16 оқушының арасында тұрмысы өте төмен оқушылар болды. Ондайлардың көбісі 7 кластан кейін оқуды қойып, жұмысқа шығып кететін. Солардың екеуі сабағын кешкі мектепте жалғастырып, тоғызыншы класта қайта келіп бізбен бітірді.
Әбекең Жамбыл қаласында оқып, су шаруашылығының инженері атанды. Осы салада тынбай атқарған еңбегінің арқасында өз саласындағы біраз мекемелерді басқарды. Облыстық су шаруашылығы мекемесінің бас инженері, кейін көп жыл басшысы болды. Адал, қажырлы еңбек Әбекеңді облысқа белгілі азамат дәрежесіне көтерді. Атақ-абыройдан кем болған жоқ.
Әбекеңнің әкесі Құтжан ағамыз өз қатарының арасында палуан атанған қарулы кісі болатын. Отан соғысына қатысып, бір саусағын беріп қайтқан ардагер. Қара кетпенмен жақсы тіл табысқан жан еді. Ағайдың палуан ретінде күреске түскенін көрген емеспін, бірақ ауылдас, өзімен қатар Тасполат деген кісінің айтқаны әлі есімде.
«Құтжанды палуан ретінде сынап, көзім жетті. Ол кісі егде тартқан шағында отырған жерінен көшіп, теміржолдың күншығыс жағынан жаңадан үй салды. Үй қабырғасын көтеріп дайын болғанда, не сауда орнында, не совхоз қоймасында бір салар (кругляк) ағаш табылмайды. Маған келіп «құрдас, жұмысымыз тоқтап қалды, мүмкін болса ақшасына, болмаса ағаш түскенше 8 ағаш бере тұр, дайындаған ағашым жетпей тұр» деді. «Мен ағашты берейін, бірақ сол 8 ағашты осы үйден көтергеннен өз үйіңе жеткенше жерге қойып дем алмайсың. Осыған шамаң келсе, ағаш анау жинаулы тұр. Таңдап ал. Ақшасын алмаймын, шарт осы» дедім. Құтекең сыр берместен сол ағашты көтеріп кетті.
Ол кісімен қатар жұмыс істеуге соғыстың басынан аяғына дейін пулемет арқалап жүрген Түйебай атты ағамыз шыдаушы еді. Әбекеңнің үйінде ағайдан артылатын қара жұмыс болмайтын.
Құтжан ағамыз бір өзі 2-3 кісінің жұмысын атқарғандықтан, жұмысына қарай жалақы алды. Ол кісілердің басқадан қарызға ақша алғанын көргенім жоқ.
Әбекеңнің анасы Жамал өте балажан кісі еді. Перзенттерінің оқуына барынша жағдай жасады. Балалары асыл киім кимегенмен таза болды.
Біз Әбекеңмен 1975 жылы Қызылордаға көшіп келген соң қайта табыстық. Мұнда бір класта оқыған Зарқұм, қатар оқыған Түгел, Аманкелділер бар екен. Зарқұм Харьков қаласындағы инженер-экономика институтын бітіріп, Теміртауға карметкомбинатқа келді. Мен Қарағандыда студентпін. Жазда демалыс кезінде ауылда кездесіп тұрдық. Өмір өткелінде құрдас, замандастармен талай естеліктердің ізі бар. Алайда, сол естеліктерді бөліскен азаматтардың бірқатары арамызда жоқ. Ортамызда сап-сау жүрген Әбекең де кетті. «Ажал айла таптырмас» деген ғой. Олай дейтінім: жылына екі рет денсаулығын тексертіп жүрген, тәуіп атаулыға жаны қас, шұбатты да жылытып ішетін Әбекең, Талдықорғанда тәуіп бар дегенді естіп соған кеткен. Жолай Шиеліден мұздай су ішіп, тамағы ауырып, соның зардабы ауыр тиді. Амал қанша, «Адамның көздегені емес, Алланың өз дегені болады» деген осы. Облыстың ауыл шаруашылығы, оның ішінде су шаруашылығының дамуына үлкен үлес қосқан Ә.Құтжановтың өмір жолы өскелең ұрпаққа өнеге деп білеміз.
Айбас НӘСІПҰЛЫ.
>>> Біздің Facebook, Instagram парақшаларымыз бен Telegram каналымызға жазылыңыз! <<<
